باشلانیش دا، تانری هَر شِئیْی بوجور یاراتدی. او دونیا وَ هامی جانلی لاری آلتی گون دَه یاراتدی. یِئری یارادیقدان سونرا، چون تانری هَلَه هِئچ شِئْیَه شَکیل وِئرمَمیشدی، هَر یِئر قارانلیق وَ بوشیدی؛آما تانرینین روحو سولارین اؤزوندَه واریدی.
۱- یاراتماق
سونرا تانری دِئدی: «ایشیق اولسون» وَ ایشیق اولدی. تانری گؤردی ایشیق یاخشی دی،و اونی « گوندوز» آدلاندیردی. وَ تانری قارانلیقی ایشقدان آییردی وَ اونی «گِئجَه» آدلاندیردی. تانری ایشیقی بیرینجی گون دَه یاراتدی.
یاراتماقین ایکینجی گونون دَه تانری دِئدی: «سولارین اؤزونده بیر فَلَک یارانْسین» وَ بوجور اولدی. تانری اُو فَلَکین آدینی گویْ آدلاندیردی.
اوچونجو گون دَه تانری دِئدی: گُویْ آلتیندا کی سولار بیر یِئرَه ییغیشسین کی قورولوق گورولسون. او قورولوقی «یِئر» وَ سولاری «دَنیز» آدلاندیردی. تانری گؤردی یاراتدیقی هَر شِئیْ یاخشی دی.
سونرا تانری دِئدی: «جور بَه جور بیتکیلَر وَ آغاجلار یِئر اوستوندَه گوْوَرسین» وَ بوجور اولدی. تانری گؤردی یاراتدیقی هَر شِئیْ یاخشی دی.
یاراتماقین دؤردونجی گونون دَه تانری دِئدی: «گویْ دَه ایشیق گؤرونسون.» وَ بوجور تانری گون، آی وَ اولدوزلاری یاراتدی کی یِئرَه ایشیق وِئرسینلَر. وَ بِئلَه؛ گوندوز، گِئجَه، فصلی لَر وَ ایل لَری بیر بیرین دَن آیریلدیلار. تانری گؤردی یاراتدیقی هَر شِئیْ یاخشی دی.
ئشینجی گون دَه تانری دِئدی: « سو جانلاری دنیزی دولدورسونْ لار وَ قوشلار گویْ اوزون دَه اؤچسون لار.» بِئلَه کی بوتون سو جانلی لاری وَ قوشلاری یاراتدی. تانری گؤردی یاراتدیقی هَر شِئیْ یاخشی دی وَ اونلاری بَرَکَت وِئردی.
یاراتماقین آلتینجی گونون دَه، تانری دِئدی: «یِئر، جانلی لارین هامسین دان دوْلسون.» وَ تانرینین او دِئدیگی اولدی. او حیوانلار، وَحشی حیوانلار دان ، سورونَن لَر دن وَ بوجوک لَر دَن میش. تانری گؤردو یاراتدیقی هَر شِئی یاخشی دی وَ سِئویندی.
سونرا تانری بویوردی: اینسانی اؤزومَه اوخشار دوزَلدَک کی یِئر وَ یِئر اۆزوندَکی جانلی لارا شاهلیق اِئلَسین.
او وَقت تانری بیر آز توپراق آلدی، اونی اینسان کیمی چیئخارتدی وَ اونا یاشام اوفْرَدی. تانری اونی آدام آدلاندیردی وَ اونا بویوک باغ حاضیرلادی کی اوردا یاشییب و اوردان موغاییت اولسون.
تانری ایکی مَخصوص آغاج باغین اورتاسیندا گؤیدی. بیریسی یاشام آغاجی وَ او بیرسی یاخشی وَ پیسی بیلمَک آغاجی دی. تانری آداما دِئدی: باغین آغاجلارینین میوَه سین هامیسین یِئْیَه بیلَرسَن آنجاق یاخشی پیسی بیلمَک آغاجدان یِئَنْمَسَن اَگَر او آغاجین میوَه سینی یِئسِیْدی، اؤلَردی.
سونرا تانری دِئدی: «آدامین تک قالماقی یاخشی دَئیر» چون کی حیوانلار آداما یاخشی یولداش اولا بیلنمَزدیلَر.
بو اؤزدَن تانری آدامی دَرین یوخویا آپاردی. اوندان سونرا اونون قابیرقاسیندان بیرینی آلدی وَ اوندان آروادی یاراتدی وَ اونی آدامین یانینا گَتیردی.
او زامان کی آدام اونی گؤردی، دِئدی: «بو مَنه اؤخشییر، اونو آرواد چاقیراجایام چون کیشی دَن اولوب. بو اؤزدَن کیشی آنا وَآتاسین دان آیریلیب وَ اؤز حَیات یولداشینا قوشولاجاق وَ اوندان سونرا اونلارین ایکی سی بیر جیسم اولاجاق لار.
تانری کیشی وَ آروادی، اؤزونَه اوخشار یاراتدی. اُو اونلارا بَرَکَت وِئردی وَ بویوردی:«چوخالیب، اوشاقلار گَتیریب یِئری دولدورون.» وَ تانری گؤردی کی یاراتدیقی هَر شئی یاخشی دی وَ سِئویندی. بونلارین هامیسی آلتینجی گون دَه اولدی.
ددینجی گون یِئتیشَن دَه، تانری یاراتماق ایشینی قورتاردی. یِددینجی گونی بَرَکَت وئردی وَ اونا موقَدس دِئدی چونکی یاراتماق ایشین قورتاردیقدان سونرا دینجَلدی. بونا گورَه تانری دونیا وَ بوتون اوْلان لاری هامیسین یاراتدی.
بو ناغیل موقدس کیتابین یازیلاریندان آلینیب:
یارادیلیش کیتابینین ۱ وَ ۲ بولومی
۲- گوناهین دونیایا گَلمَه سی
آدام وَ آروادی تانرینین گؤزَل باغْیندا؛ کی اونلار اوچون یاراتْمیشدی دیلخوشلوغونان یاشییردیلار. لوتْ اولدوخلارینا گؤرَه اُوندان اوتانمیردی لار چون هَلَه گوناه دونیایا گَلمَمیشدی. اونلار چوخ زامان باغدا یِئرییب وَ تانرینان دانیشیردیلار.
آما بیر آلداتان ایلان باغدِیْدی. ایلان آرواد دان سوْروشدی: «دوزدی کی تانری باغداکی بوتون آغاجلارین میوَه لَرینین یِئمَگین سیزهَ قَدَغَن إئلییب؟»
آرواد دِئدی: «بیزیم ایجازه میز وار بیر آغاج آدی پیس وَ یاخشی دان سونرا هامی آغاجلارین میوَه سیندَن یِئیَه بیلَریک. بیزَه دِئییبدی: «اگر سیز او آغاجین میوَه سیندَن یِئییب یا حتی أَئل ویراسیز اؤلَجاقسیز.»
ایلان آروادا دِئدی: «بو دوز دَییر! سیز اؤلمییَجاق سیز. تانری بیلیر سیز او آغاجین میوَه سین یِئیَن زامان تانری کیمین پیسی وَ یاخشی نی سِئچَجاق سیز.»
آرواد گُؤردی او آغاج چوخ گُؤزَلدی وَ دادلی نَظَره گَلیر. او کی هَر شِئی بیلمَک ایستیردی، آغاجدان بیر میوهَ دَریب وَ یِئدی.اوندان سُونرا او میوهَ دَن اَرینَدَه وِئردی وَ اُودا یِئدی.
بیردَن اونلارین گؤزلَری آچلیب وَ لوت اولدوخلارینی بیلدیلَر. آدام وَ آروادی اَئلَشدیلَر کی آغاجین یاپراقلارین دان لوتْ اولدوخلارین اؤرتسون لَر.
وندان سُونرا آدام وَ آروادی تانرینین سَسین اِئشیتدیلَر کی باغدا یِئییردی. اونلار اُؤزلَرین تانریدان گیزلَت دیلَر. تانری دِئدی: "آدام هارداسان؟" آدام جَواب وِئردی:"سَنین سَسیوی باغدا اِئشیتْدیم وَ چون لوتی دیم قؤرخْدوم وَ اُؤزومی گیْزلَتدیم."
وندان سونرا تانری سُوْروشدی: «کیم سَنَه دِئیب لوتْ سَن؛ اولمویا قَدَغَن اولموشْ میوَه دَن ییبسَن؟.» آدام جَواب وِئردی: «بو آرواد کی مَنَه باغیشلِییب سَن؛ او میوَه دَن مَنَه وئِردی.» اوندا کی تانری آرواد دان سُوْروشدی: «بو نَه ایشیدی کی گؤروبسَن ؟» آرواد دِئدی: «ایلان مَنی آلداتی.»
تانری کیشی یَه دِئدی :" چون اؤز آراودیوین سؤزونَه قولاق آسدین وَ مَنی ایطاعَت اِئلَمَدین، یِئر اؤزی لَعنَتین آلتیندا قالاجاق وَ سَن چوخ چَتینلیگ لَه یِئمَک تاپاجاقسان وَ آخیردا اؤلَجاقسان وَ سَنین جیسمین توپراقا دُؤنَجاق." آدام آروادینین آدین حاووا قویدی کی ماناسی حایات باغیشلیان دی، چون او گَرَک بوتون اینسانلارین آناسی اولا. تانری اونلارا حیوانلارین دَریسین دَن پالتار گِئیندیردی.
وندان سونرا تانری آروادا دِئدی: «دوغوومو سَنَه چوخ آغیر اِئلیَجاقام. سِئوگین اَریوَه چوخ اولوب آما او سَنَه اوستَلیکْ اولاجاق.»
تانری کیشی یَه دِئدی :" چون اؤز آراودیوین سؤزونَه قولاق آسدین وَ مَنی ایطاعَت اِئلَمَدین، یِئر اؤزی لَعنَتین آلتیندا قالاجاق وَ سَن چوخ چَتینلیگ لَه یِئمَک تاپاجاقسان وَ آخیردا اؤلَجاقسان وَ سَنین جیسمین توپراقا دُؤنَجاق." آدام آروادینین آدین حاووا قویدی کی ماناسی حایات باغیشلیان دی، چون او گَرَک بوتون اینسانلارین آناسی اولا. تانری اونلارا حیوانلارین دَریسین دَن پالتار گِئیندیردی.
اوندان سونرا تانری دِئدی: «اینْدی کی اینسان بیزَه تایْ اولوب وَ پیسی وَ یاخشی نی سِئچیر؛ گَرَک قویمویاق کی یاشام میوَه سین دَن یِئییب وَ أبَدَ جاق یاشییا .» بو اؤزدَن تانری اونلاری گؤزَل باغدان چیخارتْدی. تانری باغین گیریش قاپسینین یانیندا گؤجلی مَلَکْ لَر قویْدی تا یاشام میوَه آغاجین یِئمَگینین قاباغین آلسینلار.
بو ناغیل موقدس کیتابین یازیلاریندان آلینیب:
یارادیلیش کیتابینین ۳ بولومی
۳- سِئل
چوخ ایللَر سونرا، اینسانلار یِئر اؤزوندَه چوخالدیلار. اونلار اوقَدر پیس اولدولار کی تانری ایستَدی اونلاری بویوک سِئل ایلَه بوتون دونیانی آردان آپارسین.
اما تانری نوح دان راضییدی. او بیرعادیل کیشیدی کی پیس آداملارین آراسیندا یاشییردی. تانری نوحی اؤز قَراریندان کی بویوک سِئلیدی بیلین دیردی. او نوحا بویوردی کی بیر بویوک گَمی دوزَلتسین.
تانری نوحا بویوردی گَمینین ۱۴۰ مِتیر اوزونلوقو، ۲۳ مِتیر اَنی و ۵/۱۳ مِتیر بویو دوزلتسین.نوح گَرَک بو اوچ قات گَمینی سَرو آغاجین دان دوزَلدِیْدی. گَمینین دامی گَرک کی ، چوخ اتاقلاری وَ پَنجَرَه سی اولسون. گَمی بونون اوچون دوزَلیردی کی نوحی وَ عائِلَه سینی وَ قورولوقدا کی اولان حیوانلاری سِئلدَن ساخلاسین.
نوح تانریدان ایطاعَت اِئلَدی. او وَ اوچ اوغلو گَمینی او جور کی تانری أَمر اِئلَمیشْدی دوزَتدیلَر. گَمینین بویوک اولماقینا گورَه، ایللَر زامان آپاردی کی دوزَلسین. نوح خلقه سِئلین گَلمَگینَه هوشدار وِئردی کی گَرَک تانریا ساری قاییت سینلار. اما اونلار نوحون سؤزونی اینانمادیلار.
تانری هَمدَه نوحا وَ عائِلَه سینَه اَمر اِئلَدی کی اؤزلَرینَه وَ حِیوانلارا چاتار قَدَر یِئمَک ایچمَک ییغسینلار. هَر شئی حاضیر اولان دان سونرا، تانری نوحا دِئدی زامانی گَلیب کی او وَ سَکیز آدام، یعنی نوح، آروادی، اوچ اوغلی وَ گَلینلَری گَمینین ایچَرسینَه مینسینلَر.
تانری هَر حیوان دان وَ قوش دان بیر جوت ارکَک وَ دیشی نوحا ساری یوللادی کی گَمیَه گیریب سِئل دَن اَمان دا قالسینلار. هَمدَه، تانری حیوانلاردان قوربانلیق اوچون یِددی اَرکَک و دیشی جوت، گُوندَردی. هامی گَمیَه میندیک دَن سونرا، تانری گَمینین قاپیسین باغلادی.
اوندان سونرا قیرخ گون یاغیش بیردَن یاغدی وَ سو یِئردَن اِئلَه جُوشدی کی هر شِئیْ حتی اوجا داغلار اونون آلتیندا قالدی.
َمینین ایچین دَه کی حیوانلار وَ اینسانلار دان ایسْتیسْنا، قورولوقون اوستوندَه کی جانلیلارین هامیسی اؤلدولَر. گَمی سو اؤزوندَه اؤزلو قالدی وَ ایچیندَه کی هَر شِئئ بوغولماقدان اَماندا قالدیلار.
یاغیش کَسیلَندَن سونرا، گَمی بِئش آی ،سو اؤزوندَه اؤزلو قالدی وَ بو مُدت دَه سو اَنمَئگَه باشلادی.اوندان سونرا بیر گون گَمی بیر داغین اوستون دَه تَرپنمَکدَن دوردی. آما آنجاق دونیا سو آلتیندِیْدی. اوچ آی سونرا داغلارین اوجو گؤرسَنْدی.
قیرخ گون گِئچَندَن سونرا نوح قورو توپراق آختارماقا بیر قارقانی گؤندَردی. قارقا اوچدی آما قورولوقو تاپانمادی.
اوندان سونرا نوح گُؤیَرچینی یوللادی. گُؤیَرچین دَه قورو بیر یِئر تاپانمادی. بونا گورَه نوحا ساری قاییتدی. گَلَن هفته گُؤیَرچینی گینَدَه یوللادی وَ گُؤیَرچین زیتون یاپراقی نان قاییتدی. سو چَکیلیب وَ اوتلار گُوَرمیشدی.
نوح بیر هَفتَه دَه گؤزلییب وَ اوچونجو دَفَعه گُؤیَرچینی یوللادی. بو دَفعَه گُؤیَرچین قاییتمادی. سو چَکیلمیشدی وَ گُؤیَرچین قورو یِئردَه بیر یِئر تاپمیشدی.
ایکی آی دان سونرا تانری نوحا بویوردی: «عائلَه وینَن وَ حیونلارینان گَمی دَن اِئشیگَه چیخین. چوخالین وَ اوشاق گَتیرین وَ یِئرین اؤزون دولدورون.» بِئلَه اولدی کی نوحون اُؤزی وَ عائِلَه سی گَمی دَن اِئشیگَه چیخدیلار.
نوح گَمی نی تَرک اِئلَدیک دَن سونرا تانریا قوربان یِئر تیکدی وَ قوربانلیق اوچون گَتیردیگی حیوانلاری، قوربان اِئلدَی. تانری نوحون ایشیندَن راضی اولدی وَ طایفاسینی بَرَکَت وِئردی.
اوندان سونرا تانری بِئلَه سُؤز وِئردی کی: «آرتیق دونیانی، اینسانین پیسلیقلَری اوچون، بوجور سِئل ایله لَعنَت یا یوخ ائِلَمیَجاقام چون کی اینسانین اورَگی اوشاقلیقدان گوناهکاردی.
وندان سونرا تانری سؤزونون نیشانه سی اوچون اُؤز گوْی قورشاغینی گوی اؤزونده گؤرستدی. او زامان کی گوی قورشاغی گوی دَه گورونوردی تانری وَ اونون اِئلی اونون سؤزونی یادَه گَتیریردیلَر.
بو ناغیل موقدس کیتابین یازیلاریندان آلینیب:
یارادیلیش کیتابینین ۶ دن ۸ بولومی
۴- تانرینین ایبراهیمینَن عَهدی
نوحون توفانین دان ایل لَر سونرا، اینسانلارین سایسی گینَدَه چوخالدی. گینَه تانریا وَ اؤزلَرینَه گُوناه اِئلَمَگَه باشلادیلار، چون هامی بیر دیل دَه دانیشیردی لار،تانرنین أَمرین ایطاعَت اِئلَمَگ یِئرینَه و داغلیب وَ یِئری دولدورماق اوچون ، بیر یِئرَه ییغیشیب وَ اُؤزلَرینَه بیر شَهر دوزَلتماقا باشلادیلار.
اونلار چوخ مَغرور اینسان لاریدی لار تانرینین اَمر اِئلدیگی کیمی یاشاماق ایستَمیردیلَر وَ حتی چوخ اؤزون بیر بینا تیکْدیلَر کی گُوی اؤزونَه چیخْدی. تانری گوردی اَگَر اونلار پیس ایشلَرین ایدامَه وِئرسَلَر، داها چوخ گوناهلی اولان ایشلَری اِئلییَجاقلار.
بونا گورَه تانری اونلارین دیل لَرین آیری دیل لَرَه دَئیشدیردی وَ اونلاری بوتون دونیانین هر طَرَفینَه داغیتْدی. او شَهرَ کی اینسانلار دوزَلتمَگَه باشلامیشْ دیلار،بابیل آدلاندی وَ اونون مَعناسی "قاریشیقدی".
تانری یوز ایللَردَن سونرا، اَبرام آدیندا بیر کیشینَن دانیشْدی. تانری اونا بویوردی: «اؤز یوردووی وَ آتاوین اِئوینی تَرک اِئلیَه وَ بیر یوردا گِئت کی مَن سَنی اُوریاجاق یول گؤرسَدَجاقام. مَن سَنی بَرَکَت وِئرَجاقام وَ سَن دَن بیر بؤیوک اِئل یاراداجاقام.من سنین آدیوی بؤیودَجاقام اونلار کی سَنی بَرَکَت وِئریللَر؛ اونلارا بَرَکَت وِئرجاقام و اونلار کی سَنَه لَعنَت اِئلیللر؛ لَعنَت اِئلییَجاقام. بوتون یِئر اؤزونْ دَه عائیلهَ لَر سَنَه گؤرَه بَرَکَت آلاجاقلار.»
َابرام دا تانریدان ایطاعت اِئلَدی. او وَ آروادی سارای، خیدمتچی لَرینی وَ مالین گُؤتورب وَ کَنعان تُوپراقینا ساری کی تانری اونا گُؤرسَت میشْدی ،گِئتدی.
او وقت کی اَبرام کَنعانا گَلدی؛ تانری بویوردی:«اؤز دؤرَوَه باخ. بوتون بو یوردی کی گؤروسَن؛ سَنَه وَ اوشاقلاریوا باغیشلیاجاقام. اوندِیْ دی کی اَبرام اُو توپراقْدا یِئرلَشدی.
اؤردا مِلکیصِدِق آدیندا بیر کیشی اوجا تانرینین کاهینیدی. اَبرام ساواشلارینین بیرینین سونوندا اونونلا گؤروشْدی. مِلکیصِدِق؛ اَبرامی بَرَکَت وِئردی و دِئدی: «اوجا تانری کی یِئر وَ گؤیْون صاحیبی دی اَبرامی بَرَکَت وِئرسین.» اوندا کی اَبرام اؤز ساواشدیقی غَنیمَت لَر دَن، اوْن دان بیرینی مِلکیصِدِقَه وِئردی.
ایللر کِئچدی آما سارای وَ اَبرام؛ هَلَه بیر اوشاقلاری یوخودی. تانری اَبرامینان دانیشدی وَ گینَه وَعدَه وِئردی کی سَنَه بیر اوغلان باغیشلیاجاقام وَ اونون نَسلین دَن چوخْلی اوشاخلار اولاجاق کی گؤیْدَه کی اولدوزلار کیمی چوخالاجاقْلار. تانری اَبرامی عادیل سایدی چون او تانرینین وَعدَه سینَه اینانْمیشْدی.
اوندا کی تانری اَبرامینان عَهد باغلادی؛ عادَتَه گؤرَه عَهد، راضیلاشْماقْدی کی ایکی طَرَف گَرَک اونا باغْلی اولوب تا بیر بیرلَریلَه ایش گؤرسونْ لَر. آما اَبرامین بارَه سیندَه تانری بو عَهدی او وقت باغلادی کی ابرام دَرین یوخودِیْدی. بونا گؤرَه اَبرام تانرینین سَسین اِئشیدیردی. تانری دِئدی: «مَن سَنین اؤز وُجودوندان بیر اوغلان باغیشلیاجاقام وَ کَنعان توپراقین سَنین نَسیلیوَه وِئرجاقام» آما اَبرامین هَلَه اوغلی یوخودی.
بو ناغیل موقدس کیتابین یازیلاریندان آلینیب:
یارادیلیش کیتابینین ۱۱ دَن ۱۵ بولومی
۵- اوغول وَعدَه سی
اون ایل کَنعان یوردونا کوچ اِئلَدیک دَن سونرا، اَبرام وَ سارانین اوشاقلاری یوخودی.اوندان سونرا سارای، اَبرامین آروادی، اَبراما دِئدی: «ایندی کی تانری مَنَه ایجازه وِئرمییب بیر اوشاقیم اولا وَ ایندی کی بویلو اولماقا چوخ قوجایام، مَنیم کَنیزیم هاجرینَن اِئولَن کی او مَنَه اوشاق گَتیرسین.»
سونرا اَبرام هاجرینَن اِئولَندی. هاجر بیر اوغلان دونیایا گَتیردی وَ اَبرام اونون آدین ایسماعیل گویدی. آما سارای هاجَرَه پاخیللیق اِئلیردی. ایسماعیل اون اوچ یاشینا یِئتیشَن زامان، تانری گینَه اَبرامینان دانیشدی.
تانری بویوردی: «مَن قادیر تانریام. سَن دَن بیر عَهد باغلیاجاقام. او زامان اَبرام تانرینین دَرگاهینَه باش اَندیردی. تانری دا اَبراما بویوردی: «سَن چوخ اِئللَرین آتاسی اولاجاقسان. مَن کَنعان یوردونی سَنَه وَ سَنین نَسلی وَه ایرث اوچون پایْ وَئرَجاقام وَ هَمِشه اونلارین تانریسی اولاجاقام. سَن دَه گَرَک عائِلَه وین اوغلانلارین هامیسینی کَستیرَسَن.»
«آروادین سارای، بیر اوغلان گَتیرَجاق کی وَعدَه اوشاقی اولاجاق. اونون آدینی ایسحاق گوی. مَن اونونان عَهد باغلیاجاقام وَ اون دان بویوک نَسل یاراداجاقام. ایسماعیل دَن دَه بویوک بیر اِئل یاراداجاقام اما مَنیم عَهدیم ایسحاق ایلَه اولاجاق.» اُوندان سونرا تانری اَبرامین آدینی ایبراهیمَه دَئیشدی. ایبراهیم یَعنی چوخ اِئللَرین آتاسی. وَ هَم دَه تانری سارای آدینی سارَه یَه دَئیشدی. سارَه یعنی« شَهزادَه.»
او گون ایبراهیم ائلینین اوغلانلارین هامیسین کَستیردی. بیر ایلَه یاخیندان سونرا ایبراهیم یوز یاشیندا وَ سارَه دوقسان یاشیندِیْدی کی سارَه بیر اوغلان دوغدی. تانرینین ایستَدیگی کیمی ،اونلاراونون آدینی ایسحاق قویدولار.
ایسحاق جوان کیشی اولدوقو زامان، تانری ایبراهیمین اینانجین ایمتَحان اِئلَدی وَ دِئدی: «تَک اوغلووی، ایسحاقی مَنَه قوربان اِئلَه. ایبراهیم بیر داها تانرینین سُؤزونی ایطاعت اِئلَدی وَ اوغلونی قوربان وِئرمَیَه حاضیرلادی.
او زامان کی ایبراهیم وَ ایسحاق قوربان یِئرینَه گِئدیردیلَر، ایسحاق سؤروشدی: « آتا، قوربانلیقا اۆدون حاضیردی اما قوربانلیق قوزوسو هاردادی؟!» ایبراهیم جَواب وِئردی: «اوغلوم، تانری قوربانلیق قوزوسونی حاضیر اِئلییَجاق»
اونلار قوربان یِئرینَه یِئتیشَن زامان، ایبراهیم اوغلونو، ایسحاقی ایپینَن باغلادی وَ اونو قوربان یِئرینَه گویدی. ایبراهیم ایستیردیکی اوغلونو قوربان اِئلیَه کی تانری بویوردی: «اَئل ساخلا! اوغلانْنان ایشین اولماسین. ایندی بیلدیم کی مَنیم قؤرخوم سَنین اورَگیندَه وار چون تَک اوغلووی مَن دَن قییْمادین.»
ایبراهیم او یاخین لاردا گؤردی کی بیر قُوچ اوْتلارین آراسیندا ایلیشیب. تانری قوچی ایسحاقین یِئرینَه حاضیرلامیشدی. ایبراهیم سِئوینَه سِئوینَه قوچی قوربانلیق اوچون تانریا پایْ وِئردی.
او زامان تانری ایبراهیمَه دِئدی: «بونا گورَه کی سَن حاضیریدین هَئر شِئیی نی ، حَتی تَک اوغلووی مَنَه باغیشلیاسان، مَن دَه سُؤز وِئریرَم کی سَنی بَرَکَت وِئرَجاقام. سَنین نَسلین گُوْیون اولدوزلاریندان چوخ اولاجاق. بونا گورَه کی مَنی ایطاعت اِئلدین، یِئر اۆزوندَه کی اِئل لَر، سَنین عائیلَن دَن بَرَکَت آلاجاقلار.»
بو ناغیل موقَدس کیتابین یازیلاریندان آلینیب:
یارادیلیش کیتابینین ۱۶ دن ۲۲ بولومی
۶- تانری ایسحاق اوچون حاضیرلیر
او زامان کی ایبراهیم قوجالمیشدی وَ اوغلی ایسحاق جوان اولموشدی؛ ایبراهیم اؤز خیدمَتچی لَرین دَن بیرینی آنا یوردونا و اؤز اِئلینین یوردونا گؤنْدَردی کی اوردان ایسحاقا حایات یولداشی گَتیرْسینْلَر.
اوزاق بیر گَزمَک دَن سونرا او تُوپراقلاردا کی اوردا ایبراهیمین قُوهوملاری یاشییردیلار، تانری او خیدمَتچینی ایبراهیمین قارداشی نَوَه سی، رِبِکایا ساری هیدایَت اِئلَدی .او ایبراهمین قارداشینین نَوَه سی دی.
رِبِکا راضی اولدی اؤز عائیلَه سین تَرک اِئلَسین وَ او خیدمَتچی لَه ایسحاقین اِئوینَه گِئتسین. بِئلَه کی رِبِکا یِتیشَندَن سونرا، ایسحاق تِئز اونونلا إئولَنْدی .
اوزون زامان دان سونرا، ایبراهیم اؤلدی وَ تانری عَهدَه گُورَه کی ایبراهیمینَن باغلامیشدی، ایسحاقی بَرَکَت وِئردی. تانرینین وَعدَه سینین بیر عَهدی بویودی کی ایبراهیمین نَسلی سایسیز اولاجاق، آما ایسحاقین حایات یُولداشی رِبِکا اوشاق صاحیبی اولانمیردی.
تانری ایجازَه وئِردی ایسحاقین دوعاسینان، رِبِکا ایکیز بُویلی اُولسون. او ایکی اوشاق، دونیا یا گَلمَدَن قاباق، رِبِکانین رَحیمیندَه، بیربیرلَرینَن ساواشیردیلار و رِبِکا بو سَبَبَه گورَه اُونون نَه دَن اولماقین تانری دان سُوْروشدی.
تانری رِبِکایا دِئدی: « سَن ایکی اوغلان دونیایا گَتیرَجاقسان. اونلارین ایکیسین دَن دَئیشیکْ اِئللَر جورلَنجاق. اونلار هَر زامان بیربیرلَرینَه ساواشاجاقْلار؛ آما بویوک اوغلون اِئلی ،کیچیک اوغلون اِئلیندَن ایطاعت اِئلییَجاقلار.»
او زامان کی رِبِکانین اوغلانلاری دونیایا گَلدیلَر، ایلک اوغلان، اؤزی قیرمیزی وَ بَدَنی توکونَن دولموشدی. اونلار اونون آدین عیسو قُویدولار. سونرا ایکینجی اوغلان، عیسونون دابانین اَئلین دَن توتموش حالدا دونیایا گَلدی. اونون آدین یَعقوب قویدولار.
بو ناغیل موقدس کیتابین یازیلاریندان آلینیب:
یارادیلیش کیتابینین ۲۴ بولومی ۱ دن ۲۵ آیه لَری وَ ۲۶ بولومی
۷- تانری یعقوبا بَرَکَت وِئریر
او ایکی اوغلان بؤیودولَر. عیسو اووْچولوقا گِتمَگی سِئویردی آما یَعقوب اِئودَه قالان کیشیدی . رِبِکا یَعقوبی سِئویردی اما عیسو، ایسحاقین ایستَکلی سی دی.
بیر گون عیسو او حال دا کی چوخ آجیدی اووْچولوقدان قایتدی . عیسو یعقوبا دِئدی: «یالواریرام بیر آز یِئمَگینن دَن مَنَه وِئر.» یَعقوب جَواب وِئردی: «اَوَل دَه مَنَه سُؤز وِئر کی بویوک اوغولان اولماقین حَقینی مَنَه وِئرَسَن.» بو اؤزدَن عیسو سُؤز وِئردی کی بوتون بویوک اوغوللوق حَقّینی یَعقوبا وِئرسین. اوندان سونرا یَعقوب یِئمَگین دَن بیر آز عیسویا وِئردی.
ایسحاق ایستیردی کی، عیسویا بَرَکَت وِئرَه. رِبِکا آلداتماقینان یعقوبی عیسونون یِئرینَه، ایسحاقین اوتاقینا یوللادی. ایسحاق قوجالمیشدی وَ گُؤزلَری اِئلییَه بیلنمیردی یاخشی گؤرَه . یَعقوب عیسونون پالتارلارین گِئیدی وَ بوینونی وَ قوللارینی کِئچینین دَریسین دَن بورودی.
َیعقوب آتاسینین یانینا گَلدی وَ دِئدی: «مَن عیسویام وَ گَلمیشَم کی مَنَه بَرَکَت وِئرَسَن.» ایسحاق کِئچینین توک لَرینَه اَئل چَکدی وَ یعقوبون پالتارلارین ایلَدی، فیکر اِئلَدی کی عیسو گَلیب وَ اونا بَرَکَت وِئردی.
عیسو یعقوب دان نیفرَتی واریدی چون کی او بویوک اوغوللوق حَقّینی وَ بَرَکَتینی اَئلیندَن آلمیشدی. بونا گورَه یولون آخداریردی کی ایسحاقین اؤلمَگین دَن سونرا یَعقوبی اؤلدورَه.
آما رِبِکا بو ایشی بیلدی. او وَ ایسحاق، یعقوبی بیر اوزاق یِئرَه کی رِبِکانین اِئل طایفَه سی واریدی یولادیلار.
َیعقوب رِبِکانین طایفا سینین یانیندا چوخ ایل لَر یاشادی. او زامانلاردا اِئولَندی وَ اون ایکی اوغلو وَ بیر قیزی اولدی. تانری یَعقوبا چوخ وار باغیشلادی.
یعقوب ییرمی ایلدَن سونرا کی کنعان دا کی اِئویندَن اوزاقی دی ، او عائیلَه سینَن ، نوکَرلَرینَن وَ کَنیزلَرینَن وَ بوتون سوروسونَن کَنعانا قاییتدی.
َیعقوب چوخ قوْرخوردی چون فیکر ائلیردی کی عیسو هَلَه دَه ایستیر اونی اؤلدورَه. بونا گورَه اؤز سوروسون دَن حیوانلارین چوخونون عیسویا پای گُؤندَردی. او نوکَر کی بو سورولَری عیسویا گَتیرمیشدی دِئدی: «بو داوارلاری خیدمَت چی یَعقوب، سَنَه پای وِئریر. او بو تِزلیک دَه بورا یِتیشَجاق.»
اما عیسو داها ایستَمیردی یَعقوبی اینجیدَه وَ یَعقوبی گؤرَندَه چوخ سِئویندی. یَعقوب کَنعان دا باریش دا وَ آمان دا یاشییردی. اوندان سونرا ایسحاق اؤلدی، یَعقوب وَ عیسو اونی قویلادیلار. او عَهدی کی تانری ایبراهیمی نَن باغلامیشدی، ایسحاق دان سونرا، یَعقوبا یِئتیشْدی.
بو ناغیل موقدس کیتابین یازیلاریندان آلینیب:
یارادیلیش کیتابینین ۲۵ بولومی ۲۷ دن ۳۵ آیَه لری وَ۲۹ بولومی
۸- تانری یوسوفی وَ عائیلَه سین قورتاریر
ایل لَر سونرا، اُو زامان کی یَعقوب قوجا بیر کیشی اُولدی، چوخ ایستَکلی اُوغلو یوسوفی گُؤندَردی کی چوبانلیق اِئلییَن قارداشلارینین ساغلیق خَبَرین اُونا گَتیرسین.
یوسوفون قارداشلاری اوندان آجیقلاری گَلیردی چون کی یَعقوب اونی چوخ سِئویردی وَ یوسوف دا یوخودا گؤرموشدی اونلارا پادیشاهلیق اِئلییَجاق. او زامان کی یوسوف قارداشلارینین یانینا گِئتْدی اونلار اونی توتدولار وَ برده آلان تاجیرلَرَه ساتدیلار.
یوسوف قارداشلاری اِئوَه گَلمَدَن قاباق، اُونلار یوسوفون اوست کُؤینَگین ییرتدیلار وَ اونون اوستونَه کِئچی قانین دان سَپدیلَر. اونلار اوست کُؤینَگین آتالارینا گُؤرستدیلَر کی بیلسینکی وحشی بیر حِیوان یوسوفی اؤلدورب. سونرا یَعقوب چوخ غَملی اُولدی.
قوول تاجیرلَری یوسوفی میصرَه آپاردیلار. میصر بیر بویوک وَ گؤجلی اؤلکِیْدی کی نیل چایْین یانینْدِیْدی. اونلار اونی بیر وارلی میصریلی مَقاما ساتدیلار. یوسوف اَربابینا یاخشی نؤکَرلیک اِئلَدی وَ تانری دا اونی بَرَکَت وِئردی.
وارلی مَقامین آروادی یوسوفونان بیرلیکدَه یاتماقا چالیشیردی، آما یوسوف قَبول اِئلَمَدی کی تانریا نیسبَت گوناه اِئلَمَسین. سونرا او آرواد حیرصلَندی وَ یوسوفا بوش یِئرَه ایفتیرا آتْدی. اونی توتدولار وَ زیندانا آپاردیلار. آما یوسوف زینداندا دا تانری یا وَفالی قالْدی وَ تانری اونی بَرَکَت وِئردی.
نِئچَه ایل کِئچَندَن سونرا، یوسوف هَلَه گوناهسیز زیندان دِیْدی. بیر گِئجَه فیرعون (میصری لَر شاه لارینی فیرعون چاغیریردیلار ) ایکی یوخو گؤردی کی اونی چوخ پریشان اِئلدی. فیرعونون هِئچ بیر موشاویری اِئلیَنمَدی لَر او یوخولاری آچیقلیا لار.
چون کی تانری یوسوفا یوخونون آچیقلاماسینین گؤجون وِئرمیشْدی، فیرعون اونی زیندان دان یانینا چاغیرْدی کی یوخوسون آچیقلاسین. یوسوف اونا دِئدی: «تانری یِددی ایل بولْلوق وئِرَجَک آما دالیسیجاق یِددی ایلدَن سونرا قَحَطدیق اولاجاق.»
فیرعون اِئلَه یوسوفون شَخصیَتینَه حیران قالدی کی اونی میصر دَه ایکینجی گؤجلی یِئرَهَ قُویدی.
یوسوف خَلقَ دِئدی کی بو یِددی ایل بوللوقون دا، یِئمَک حاصیل لارین آنبار اِئلسینلَر.اوندان سونرا یِددی ایل قَحَطدیق کی باشلادی، یوسوف اَکینلَری خَلقَه ساتیردی کی دُویونجاق یِئمَکلَری اُولسون.
قَحَطدیق وَ یامان قورولوخ تَکْجَه میصیردَه دَییردی بَلکه یَعقوب وَ عائیلَه سینین یاشادیغی کَنعان توپراقیندا بووْروموشدی.
بونا گُؤرَه یَعقوب بویوک اُوغلان لارین میصرا گُؤندَردی کی یِئمَک وَ آذوقا آلسینلار. اُو زامان کی یِئمَک آلماق اوچون یوسوفونان گؤز گؤزَه گَلدیلر ، اُونی تانیمادیلار. آما یوسوف اُونلاری تانیدی.
یوسوف قارداشلارینین نَه قَدَر دَئییشمَلَرینی بیلمَک اوچون اونلاری ایمتاحان اِئلَدی. سونرا دِئدی: «مَن یوسوف سیزین قارداشیزام، قورخمایین. سیز مَنیم حققیم دَه پیسلیک اِئلَدیز آما تانری سیزین پیسلیگیزی یاخشیا چِئویردی. گَلین میصر دا یاشیین کی مَن بوردا سیزَه وَ عائیلَه زَ هر شِئیی حاضیر اِئلییَه بیلَرَم.»
یوسوفون قارداشلاری اِئوَه دُوندولَر وَ یوسوفون دیری اولماقینین خَبرین آتالارینا دِئدیلَر. او چوخ سِئویندی.
یَعقوب قوجا بیر کیشی اولموشْدی،آما اؤز عائیلَه سین لَه میصرَه کوچْدی وَ اوردا بیر یِئردَه یاشادیلار. یَعقوب اؤلمَمیشْدَن قاباق اوغلان لارینین هامیسین برَکَت وِئردی.
عَهد وَ سُؤزو کی تانری ایبراهیمینَن باغلامیشدی، ایسحاق دان سونرا یعقوبا وَ اوندان سوُنرا اُون ایکی اُوغلونا وَ عائیلَه لَرینَه یِئتیشدی. یعقوبون اُون ایکی اُوغلون دان، ایسرائیلین اون ایکی اِئلی دوزَلدی.
بو ناغیل موقَدس کیتابین یازیلاریندان آلینیب:
یارادیلیش کیتابینین ۳۷ دن ۵۰ بولومی
۹- تانری موسی نی چاغیریر
یوسوفون اؤلومون دَن سونرا، بوتون اِئل طایفا سی میصردا قالدیلار. اونلار وَ اوشاقلاری اوْردا یاشییردیلار وَ چوخ اوشاق صاحیبی اولدولار. میصری لَر اونلاری ایسرائیلی سَسلی ِیردی لَر.
ِنِئچَه یوز ایل کِئچندَن سونرا، ایسرائیلی لَرین سایی سی داها چوخالدی. میصری لَر، یوسوفو وَ یاخشی ایشلَرینی دا هِئچ یادا گَتیرمیردیلَر. اونلار ایسرائیلی لَر دَن قُورخوردولار چون ایسرائیلی لَرین سایسی چوخیدی. بِئلَه اولدی کی او زامان دا حکومت اِئلییَن فیرعون میصری لَرَه اَمر اِئلَدی کی ایسرائیلی لَری قوللوقا توتسونلار.
میصری لَر، ایسرائیلی لَری زورا قویدولار کی بویوک بینا لار و شَهر لَر تیکسینْلَر. چَتین ایشلَر، ایسرائیلی لَرین گونوْن قارالتْمیشْدی، آما تانری اونلارا بَرَکَت وِئردی وَ اونلارین اوشاقلاری گینَه دَه چوخالیردی.
فیرعون گُؤردی کی ایسرایلی لَر چوخ اوشاق گَتیریرلَر، بو اؤزدَن اؤز اِئلینه اَمر اِئلَدی کی اونلارین اوغلانلارینی نیل چایْینا آتسینلار وَ اؤلدورسونلَر.
بِئلَکی بیر ایسرائیلی آرواد بیر اوغلان دوْغدی. او وَ اَری اوراجاق کی یِئری واریدی، او اوشاقی گیزلَتدیلَر.
او وقت کی اوشاقین آناسی وَ آتاسی داها اِئلیَه بیلمَدیلَر اونی گیزلَدَلَر ، بو اۆزدَن اونون جانین اَمان دا ساخلاماقا، بیر کؤرپَه اوشاقی سَلَه نین ایچیندَه نیل چایْین نیزارلارینین آراسیندا قویدولار. آما اوشاقین بویوک باجیسی اؤزاخدان باخیردی گؤرَه کی اونون باشینا نَئلَر گَلَجاق
فیرعونون قیزی سَلَه نی گؤردی وَ ایچینَه باخدی. او وقت کی کؤرپَه اوشاق گؤردی اونی اؤز اوغلی کیمی قبول اِئلدی.او بیر ایسرائیلی آروادی اَمیشتیرمَگَه ایشَه توتدی آما بیلمیردی کی بو آرواد اوشاقین اؤز آناسی دی.او وقت کی اوشاقین آناسی، اوشاقی سوت دَن آلاندان سونرا، اونی فرعونون قیزین یانینا قایتاردی و فرعونون قیزی اوشاقین آدین موسی گویْدی.
او زامان کی موسی بؤیودی، بیر گون گؤردی بیر میصری، بیر ایسرائیلی نوکَری کُؤتَک لیر. موسی اَئلَشدی کی ایسرائیلی قارداشینی اونون اَئلین دَن قورتاراسین.
موسی بو‌فیکرینَن کی هِئچ کیم اونی گورمییَجاق ، او میصرینی اؤلدوردی وَ جَنازَه سین گیزلَتدی. آما بیر آدام موسی نین بو ایشین گؤردی.
فیرعون موسی نین بو ایشین بیلدی وَ اَئلَشْدی موسی نی اؤلدورَه. آما موسی میصر دَن چؤللَرَه قاچدی وَ فیرعونون سَربازلاری اِئلیَمَدیلَر اونی اوردا تاپسینلار.
موسی میصر دَن اوزاق بیر چؤللوق یِئردَه چوبانلیق اِئلیردی. اوردا ائوْلَندی وَ ایکی اوغلو اولدی.
بیر گونون ، او وقت کی موسی قایین آتاسینین قویونلارین گؤزلوردی، بیر بوتَه گؤردی کی آلیشیر آما یانمیر. سونرا اونون سَبَبین بیلمَگَینَه بوتییَه یاخینلاشدی. موسی آلیشان بوتَه نین یاخینینا گَلَن زامان، تانری بوتَه نین آراسیندان سَسلَدی: «باشماقلارین آیاقین دان چیخارت چون کی دوردوقون یِئر موقَدس دی».
اوندان سونرا تانری دِئدی: « مَن اِئلیمین اینجیمَکْ لَرین وَ مُصیبَت لَرینی گؤرموشَم. مَن سَنی فیرعونون یانینا گوندَریرَم کی اِئلیمی میصرین قوللوقوندان اِئشیگَه چیخارتاسان. مَن کَنعانین یوردون اونلارا وِئرجاقام. او یوردون کی سؤزون ایبراهیما، ایسحاقا وَ یَعقوبا چوخدان وَعدَه سین وِئرمیشدیم.»
موسی دِئدی: اگَر اِئل مَن دَن سوروشسالار کیم مَنی یوللویوب، اونلارا نَه دِئیم؟ تانری بویوردی: « وارام هَمَن کی وارام. اونلارا دِئگینَن ٰ" وارام " مَنی سیزین یانیزا یوللویوب. بیردَه کی، اونلارا دِئه، مَن یَهُوَه، سیزین آتالاریز ایبراهیم، ایسحاق وَ یعقوبون تانریسیام. مَنیم آدیم سونوناقَدَر بودور.»
موسی فیرعونون یانینا گِئتمَک ایستَمیردی، چون کی یاخشی دانیشامْیردی. بونا گوره تانری موسی نین قارداشی هارونی یوللادی کی موسی یا کؤُمَک اِئلیَه.
بو ناغیل موقَدس کیتابین یازیلاریندان آلینیب:
چیخیش کیتابینین ۱ دن ۴ بولومی
۱۰- اون بَلا
تانری موسی یا وَ هارونا بو هوشداری وِئردی کی فیرعونون اؤرگی بَرک اُولاجاق. موسی وَ هارون فیرعونون یانینا گِئتدیلَر وَ دِئدیلَر: « بو ایسرائیلین تانریسینین سؤزو سَنین اوچون دور منیم اِئلیمی اوتور گُوی گِئتسینلَر». فیرعون اُونلارین سُؤزونَه قولاق آسمادی وَ ایسرائیل اِئلین بوشلاماق یِئرینَه ، اُونلاری زورا قویْدی کی قاباق سِری دَندَه چوخ ایشلَسینلَر.
فیرعون هَلَه دَه ایسرائیلین اِئلینین آزاد اِئلمَسینَن باش اَیْردی. بونا گؤرَه تانری میصرَه اون وَحشَتْلی بَلا گونْدَردی. بو بَلالَارین سَبَبی لَه تانری فیرعونا گؤرسَتْدی کی اونون گؤجی فیرعون دان وَ اونون تانری لارین دان چوخیدی.
تانری نیل سویون قانا چِئویردی. آما فیرعون هَلَه دَه ایسرائیل اِئلینی بوشلامادی.
تانری بوتون میصر یوردون قورباغالاردان دُولدوردی. فیرعون موسی دان ایستَدی کی قورباغالاری اُونلارین یوردون دان اُوزاق اِئلسین. آما قورباغالار آرادان گِئدَندَن سونرا ، فیرعونون اورَگی داش اُولدی وَ اُونلارا ایجازَه وِئرمَدی کی میصر دَن چیخسینلار.
سونرا تانری میغْمیغا واوندان سونرا میلچَک بَلاسین گؤندَردی. فیرعون موسی وَ هارونا دئِدی اگر بو بَلانی دا اوزاق اِلییَه بیلسَز، اونلارا ایجازه وِئرجاق میصری دَن چیخ سینلار. موسی نین دوعاسین دان سونرا، تانری او بَلایی اوزاخلاتْدی آما فیرعونون اورَگی داش اولْدی وَ گینَه دَه ایجازَه وِئرمَدی میصری تَرک اِئلَسینلَر.
اوندان سوُنرا، تانری بیر ایش گُؤردی کی بوتون میصری لَرین حِیوانلاری ناخوش اُولوب وَ اُؤلسونلَر. آما فیرعونون اورَگی داش اُولموشدی وَ بو دَفَعه دَه اُونلارین گِئتمَسینَه ایجازَه وئِرمَدی.
تانری موسی یا دِئدی کی اؤوْج لارین کولونَن دولدوروب وَ فیرعونون قاباغیندا هاوا یا سَپْسینْ. و وقت کی موسی بو ایشی گؤردی، ایسرائیلی لَر دَن سونرا، بوتون میصر خَلقی هامیسی چیبان چیخارت دیلار. آما تانری فیرعونون اورَگین داش اِئلَدی وَ فیرعون اُونلارین گِئتمَه سینَه ایجازَه وِئرمَدی.
اوندان سونرا تانری دولو بَلاسین گؤنْدَردی وَ بوتون اَکینْلَری و آچیق هاوادا جانْلی لاری اؤلدوردی. او وقت فیرعون موسی وَ هارونی چاغیردی وَ دِئدی: «مَن بو دَفعَه گوناه اِئلَمیشَم، سیز آزادسیز کی گِئدَسیز.» اوندان سونرا موسی دُوعا اِئلَدی وَ دوْلی کَسیلدی.
آما فیرعون گینَه گُوناه اِئلَدی وَ اورَگین بَرک اِئلَدی وَ ایجازَه وِئرمَدی ایسرائیلی لَر آزاد اولسونلار.
بونا گؤرَه تانری چوخ چَکیرتْگَه میصر یوردونا یولادی. اونلار بوتون اَکینْلَری کی دولو بَلاسیندان قالمیشْدی، یِئدیلَر.
اوندان سونرا تانری قارانلیق بَلاسین گُؤندَردی کی اوچ گون چَکدی. هَر یِئر اُو قَدر قارانلیقیدی کی میصریلَر اِئودَن اِئشیگَه چیخان مادیلار. آما اُو یِئر دَه کی ایسرائیلی لَر یاشییردلار، ایشیقلیق واریدی.
حتی بو دُوققوز بَلا دان سونرا، فیرعون ایسرائیلی لَرَه ایجازَه وِئرمَدی گِئتسینلَر. اُوردان کی فیرعون سوزلَرَه قولاق آسمیردی ، تانری قارار وِئردی کی سُون بَلانی دا گُؤندَرسین. بو بَلا سَبب اُولاجاق کی فیرعون قارارین دَئیشْدیرَه.
بو ناغیل موقَدس کیتابین یازیلاریندان آلینیب:
چیخیش کیتابینین ۵ دَن ۱۰ بولومی
۱۱- پِسَخ بایرامی
تانری موسی وَ هارونی فیرعونون یانینا گوندَردی کی اونا دِئسینلَر ایسرائیلی لَری آزاد اِئلَسین. اونلار فیرعونا گؤز قورخو وِئردیلَر کی اَگَر ایسرائیل اِئلین آزاد اِئلَمَسَه، تانری میصر دَه کی بوتون ایلک دوغولان اوغلانلاری وَ حتی حیوانلاری آرادان آپاراجاق. فیرعون بو سؤزی اِئشیتْدی آما اینانمادی وَ گینَه دَه تانرینین اَمرین دَن باش دوندَردی.
تانری او اینانجی اولان لارا بیر یول گورسَتدی کی اونلارین ایلک اوغلانلاری بو بَلا دان قورتاسینلار. هَر عائِلَه گَرَک کی بیر عِیب سیز قوزونی سِئچِیب وَ اونی قوربان اِئلییِیْ دیلَر.
تانری ایسرائیل اِئلینَه بویوردی کی قوزونون قانیندان اِئولَرینین قاپیسینین چَرچَوَسینَه یاخسینلار. وَ هَم دَه کی، قوزونون اَتیندَن تِئز کَباب اِئلییب وَ مایاسیز چؤرَگیننَن تِئز یِئیدیلَر. بیر دَه کی تانری اونلارا بویوردی کی حاضیر اولسونلار کی اونی یِئمَکدَن سونرا، میصر دَن تِئز چیخسینلار.
ایسرائیلی لَر دِقَتینَن تانرینین بوتون اَمرلَرینی یِئرینَه یِئتیردیلَر. او گِئجَه نین یاریسی، تانری میصر دَن کِئچدی وَ میصری لَرین بوتون ایلک اوغلانلارین آرادان آپاردی.
تانری بوتون ایسرائیلی لَرین اِئویندَن کی اونلارین قاپیسیندا قان نیشانی واریدی گِئچیردی. او آداملاری کی او اِولَرین ایچیندِیْدیلَر ، او قوزونون قانینین نیشانی اوچون اَمان دا قالدیلار.
آما تانری او میصری لَری کی اینانج لاری یوخیدی وَ تانرینین بویوردوقون قولاق آسمیردیلار، اِئولَرینین یانیندان کِئچمَدی وَ بوتون ایلک دوغولان اوغلانلارینی اؤلدوردی.
میصر دَه ایلک دوغولان اوغلانلار اؤلدورولْ دولَر. فیرعونون بویوک اوغلو اولایدی یا دا او نوکر کی زینداندِیْدی. میصرین چوخ آداملاری بو بویوک غَم دَن سیزلییب آغلاشیردیلار.
فیرعون او گِئجَه موسی وَ هارونو چاغیردی وَ دِئدی« ایسرائیل اِئلین بوردان گوتوروب وَ تِئز میصردَن چیخین گِئدین.» میصری لَر دَه اونلارا ایصرار اِئلَدیلَر کی تِئز او اؤلکَه دَن اِئشیگَه چیخسینلار.
بو ناغیل موقَدَس کیتابین یازیلاریندان آلینیب:
چیخیش کیتابینین ۱۱ بولومی، ۱دن ۱۲ آیَه لری وَ ۳۲ بولومی
۱۲- چیخیش
ایسرائیلی لَر میصری تَرک اِئلَدیک لَری اوچون چوخ سِئویندیلَر. اُونلار داها قوول دَئیردیلَر وَ اُونلار وَعدَه وئِریلمیش توپراقا دوْغرو گِئتدیلَر. میصری لَر هَر نَه کی ایسرائیلی لَر ایستَدیلَر گوموشدَن ، قیزیلدان وَ قیمَتلی اَشیالار اونلارا باغیشلادیلار. بعضی اِئللَر کی تانریا اینانمیشدیلار ، اونلارینان میصری تَرک اِئلَدیلَر.
گؤنوز بیر بولود سوتونی و گِئجه اُؤت سوتونی اونلارین قاباغیندان حَرَکَت اِئلییردی ،تانرینین حوضوری بولود وَ اُؤت سوتونونْدِیْدی واونا باغلی اونلاری بو سَفَردَه هیدایت اِئلییردی.تَک بیر ایشی کی اونلار گَرَک گورِیْدیلَر، بویودی کی اونون دالیسیجاق گِئدِیْدیلَر.
بیر آز زاماندان سونرا فیرعون وَ اِئلی، اؤز ایشلَریندَن پِشمان اولوب و ائیسرایلی لَرین دالارینا دوشْدولَر کی اونلاری گینَدَه قوللوقا آلسینلار.تانری اونلارین فیکرین دَئیشدی کی گورسَدَه تَکجَه تانری دوغرودی، و خَلق بیلَه کی یَهووَه فیرعونان و میصر تانریلاریندان دا گؤجْلیدی.
او وَقت کی ایسرائیلی لَر،میصرین اوردوسون گوردولَر،بیل دیلَر کی قیرمیزی دِنیزین و فیرعونون اوردوسونون آراسیندا تَلییَه دوشوبلَر .اونلار چوخ قورخدولار و قیشقیردیلار«نییَه بیز میصری تَرک اِئلَدیک ؟»«هاممیز تِزلیکلَه اؤلَجَییک !»
موسیٰ ایسرائیلی لَرَ دِئدی :« قورخمایین! تانری بوگون سیزین او چون ساواشاجاق سیزقورتولاجاقسیز. اوندان سونرا تانری موسی یا بویوردی:«ایسرائیل اِئلینَه دِئنَن قیرمیزی دِنیزَ ساری یولا دوشْسونْلَر .»
اوندان سونرا تانری بولود سوتونی تَرپَتدی و اونی ایسرائیل و فیرعونون اوردوسونون آراسیندا قویْدی،تا میصرین سربازلاری اونلاری گورن مَسینْ لَر.
تانری موسی یا امر اِئلَدی کی اَئلینی دِنیزین اوستونَه قالْخیزا .اوندان سونرا تانری بیر یِئل گوندَردی کی دِنیزین سویونی ساغا و سولا سورودی ،اِئلَکی دِنیزدَه بیر یول آچیلْدی.
سونرا ایسرائیلین اِئلی او حال دا کی اونلارین ایکی طَرفلَریندَه سو دوواری واریدی،دِنیزین آراسیندا یوللارینا دَوام وِئرَدیلَر .
اوندان سونرا ،تانری بولود سوتونون گوتْوردی کی میصریلَر ایسرائیلی لَرین قاچماسینی گورسونْلَر.میصریلَر قرار وِئردیلَر کی اونلارین دالیسیجاق دوشسونلَر.
بونا گورَه اونلار ایسرائیلی لَرین دالیسیجاق دنیزَ گِئتدیلَر،آما تانری میصریلَری قورخویا سالدی و بیر ایش گوردی کی اونلارین اَرَبَلَری پالچیقا دا گیر اِئلییَه . اونلار قیشقیردیلار: «قاچین! چون تانری ایسرائیلی لَر اوچون ساواشیر.»
سونرا کی ایسرائیلین اِئلی دنیزین او تایینا یِئتیشدیلَر،تانری موسی یا بویوردی:«گینَدَه اَئلیوی دِنیزین طَرَفینَ اوزاد .»او زامان کی بو ایشی گوردی ،سو میصریلَرین و اَرَبَلَرین اوستونَه توکولْدی و اونلارین هامیسی دِنیزدَه بوغولدولار.
او واقت کی ایسرائیلی‌لَر بوتون میصر اُردوسونون آرادان گِئتمَگین گُوردولَر،تانریا ایناندیلار وَ بو اینانجا یِئتیشدیلَر کی موسی، تانرینین پِیغَمبَریدی.
ایسرائیل اِئلی چوخ سِئونجَکلی دیلَر چونکی تانری اونلاری قولچولوقدان و اؤلومندَن قورتارمیشْدی.و اونلار قورتولموشدولار کی تانرینی عیبادت ائلیدیلَر و اوندان دستورآلیردیلار. ایسرائیلی لَر چوخ ایلاهی لَر قورتولموش حالینَ یازمیشْدیلار وتانرینی عیبادت اِئلَدیلَر کی اونلاری میصرین اوردوسونون اَئلیندن قورتارمیشدی.
سونرا تانری اِئلَ أمر اِئلَدی کی,هر ایل بو اولانْ لاری بایرام اِئلیین و یادا سالین کی تانری میصریلی لَری نجور آرادان آپاریب و ایسرائیل اِئلین قوللوق دان قورتاردی بو بایرام پَسَخ آدلاندی.اونلار قوزوو قوربانلیق لاری قاویریب و فَطیر چورَگیندَن،بایرام توتوردولار.
بو ناغیل موقَدس کیتابین یازیلاریندان آلینیب:
چیخیش کیتابینین ۱۲ بولومی ۳۳ آیَه دَن ۱۵ بولومی ۲۱ آیه.
۱۳- تانرینین عَهدی ایسرائیلینَن
سونرا ایسرائیل اِئلی قیرمیزی دنیزدَن کِئچَن دَن سونرا، تانری اونلاری سینا داغینا ساری یول گؤرسَتدی. اِئلهَ هَمَن داغی کی اونون باشیندا موسی، آلیشان اوْتی گؤرموشدی. اوندان سونرا اِئل داغین آشاقیسین دا اوتراق اِئلَدیلَر.
تانری ایسرائیل اِئلینَه وَ موسی یا بویوردی: « سیز گَرَک مَنیم أمرلَریمی ایطاعت اِئلیَه سیز وَ سیزینَن باغلادیقیم عَهدَه وفالی قالاسیز. اَگَر بو ایشی اِئلیَه سیز، منیم اوچون خصوصی بیر، مُلک کی کاهینلَرینَن دولو وَ موقَدس خَلق اولاجاقسیز. »
اؤچ گونون ایچین دَه، خَلق اؤزلَرینی تانرینان گورشْمَک اوچون حاضیر اِئلَدیلَر. سونرا تانری اایلدیریمینان، سیس و دومان، آغیر زَهملی زیرنا سَسیننَن سینا داغینین باشینا اَندی. موسی تَکجَه اؤزو داغین باشینا چیخدی.
اوندان سونرا تانری اونلارینان عَهد باغلادی وَ دِئدی: « من یَهُوه یَم، سَنین تانریوام، کی سَنی میصرین ایسارَتین دَن وَ قوْللوقون دان قورتاردی. مَن دَن سونرا آیری تانری نی عِیبادَت اِئلَمَه.»
«بُت دوزَلتمَه وَ اونی عیبادت اِئلَمَه چون مَن یَهُوَه یَم وَ گَرَک سَنین تَک تانرین مَن اولام. مَنیم آدیمین حُرمَتینی پوزما وَ شبّات گونون موقَدس بیل. بوتون ایشلَرینی، هَفتَه نین آلتی گونون دَه گؤر، یئِددینجی گوندَه دینجَل وَ مَنی یادا گَئتیر.»
آنا و آتاوا حُرمَت اِئلَه. آدام اؤلدورمَه، زینا اِئلَمَه، اوْغورلوق اِئلَمَه، یالان دِئمَه. قؤنشونون مالینا وَ ناموسونا گؤز تیکمَه.
اِئل قَبول اِئلَدیلَر کی تانرینین اَمرلَرینی ایطاعَت اِئلَسینلَر. اونلار قَبول اِئلَدیلَر کی تانرینین اولسونلار وَ تَک جَه اونی عیبادت اِئلَسینْلَر.
هَمدَه تانری ایسرائیلی لَرَه اَمر اِئلَدی کی بیر بویوک چادیر( گؤروشمَک چادیری) تیکسینلَر. او چادیرین دوزلتمَسین وَ ایچینده هر زاد اولماقینی دیقَتینَن دِئدی. او امر اِئلَدی چادیرین ایچیندَه بیر بویوک اؤرتوک، تیکسینْلَر کی چادیری ایکی یِئرَه بؤلسون. تانری اؤرتوگون دالیندا کی اتاق دا حاضیر اولوردی وَ اوردا قالیردی. تَک جَه بویوک کاهینین حقی واریدی کی تانرینین یانیندا حاضیر اولا.
هَم دَه گَرَک، اِئل، گؤروشمَک چادیرین قاباقیندا، بیر قوربان یِئری دوزَلتسینلَر . هَرکیم تانرینین شریعَتین دَن باش دوندَرسِیْدی، گَرَک بیرحیوان قوربان یِئرینَه گَتیرِیْدی.بیر کاهین گَرک او حیوانی تانریا قوربان کَسِیْدی وَ اونی قوربان یِئرینین اوستونَدٕه یاندیرِیْدی. تانری بویوردی کی قوربانلیق حیوانین قانی، اینسانین گوناهین اوْستونْ اُؤرتَر. بِئلَه اولوردی کی تانری اونون گوناهین دان گؤز باغلاردی وَ او اینسان تانرینین گؤزون دَه پاک اولوردی. تانری، موسی وَ هارونی وَ اونون نَسلینی سِئچدی کی کاهین اولالار.
اوندان سونرا تانری اوْن فرمانی ایکی دَنَه داشین اؤستوندَه یازدی وَ موسی یا وِئردی. تانری او اِئلَه آیری فرمانلاری دا وِئردی تا اونلاری ایشلَتْسینلَر. تانری سؤز وِئردی کی اَگَر اونلار فرمانلاری دوز یِئرینَه گَتیرسَلَر،اونلارا بَرَکَت وِئرَه جَک وَ اونلاری اَماندا ساخلیاجاق. آما اَگَر او فرمانلاردان باش دؤندَرسَلَر، اونلاری جزا وِئرَجاق.
موسی چوخ گونلَر سینا داغین باشیندا تانرینان دانیشیردی. خَلق، اوقَدَر‌موسی نین گَئلمَگینَی، گؤز تیکتیلَر کی یورولدولار. بونا گورَه اونلار قیزیل لاری ییغیب هارونون یانینا گَتیردیلَر وَ اون دان ایستَدیلَر کی ، قیزیل دان بیر بُت دوزَلتسین وَ اونی تانری یِئرینَه عیبادت اِئلسینلَر. بِئلَه اولدی کی ایسرائیلی لَر تانرینین حقیندَه بیر قورخْمالی گوناها اَئل ویردیلار.
هارون قیزیل دان بیر دانایا اۆخشار بُت دوزَلتدی. خَلق ، چوخ حیرصینَن او بُتی عیبادت اِئلییب وَ اونا قوربانلیق کَسیردیلَر. تانری اونلارین گوناهینَه گورَه چوخ آجیقی گَلدی و موسی یا دئِدی کی ایستیر اونلاری آرادان آپارا. اما موسی تانری دان ایستَدی کی بو ایشی گؤرمَسین. تانری موسی نین دوعاسین اِئشیتْدی وَ اونلاری آرادان آپارمادی.
او زامان کی موسی، سینا داغین دان آشاقیا اَئندی، ایکی داش اَئلینْدِیْدی کی تانری اوْن فَرمانی اوستون دَه یازمیشدی. اِئلَه کی بُتی گؤردی، او قَدَر حیرصلَندی کی داشلاری یِئرَه ویریب و سیندیری.
اوندان سونرا بُتی یاندیردی و اونی اَزْیب، خیردالادی و اونی اؤغدو و اونون تُؤزون سووا تُؤکدی. خَلقی زور اِئلَدی کی اونی ایچسینلَر. تانری اونلارا بَلا گۇندردی وَ اونلارین چوخی اُؤلدی.
موسی اؤز سیندیردیقی داشلارین یِئرینَه، اوْن، فرمان اوچون آیری داشلار قازدی .اوندان سونرا گینَدَه داغین باشینا چیخدی وَ خَلقین گوناهلارینین باغیشلانماقینا دوعا اِئلَدی. تانری موسی نین دوعالارینی اِئشیتْدی وَ اونلاری باغیشلادی. موسی اوْن فرمانی کی تانری تَزَه داشتین اؤستونَه یازمیشدی داغدان آشاقیا اَئندی. اوندان سونرا، تانری اونلاری سینا داغین دان، موعود توپراقینا گِئتمَگَه هیدایت اِئلَدی.
بو ناغیل موقَدس کیتابین یازیلاریندان آلینیب:
چیخیش کیتابینین ۱۹ دن ۳۴ بولومی
۱۴- چولدَه آوارا قالماق
اوندان سُونرا کی تانری اینسانلارا شَریعَتین قانونون بیلدیردی، اونلاری سینا داغینا ساری یول گورسَتْدی.اُونلار تانرینان باغلادیقْلاری عَهدَه گورَه شریعَت قانونلاری گَرَک ایطاعت اِئلییْ دیلَر .تانرینین ایستَدیگی بویودی کی وعدَه وِئریلَن یُوردا، یعنی کَنعانا یِتیشْسینْلَر. تانری اُونلارین قاباقیندان ،بولود سوتون دا گِئدیردی وَ خَلقْدَه اُونون دالیسیجاق گِئدیردیلَر.
تانری ایبراهیمَ،ایسحاقا و یعقوبا سؤز وِئرمیشدی کی موعود یوردون اونلارین اوشاقلارینا وِئرَجاق .آما او زامان چوخ اِئللَر اؤردا یاشییردیلَر کی اونلارا، کنعانیلار دییردیلَر. کنعانیلار تانریی ایطاعت و عیبادت اِئلَمَزدیلَر .اونلار یالانچی تانریلاری عیبادت اِئلِییردیلَر و چوخ پیس ائیشلَر گوروردیلَر.
تانری ایسرائیل اِئلینَه بویوردی:«وعدَلی توپراقا یئتیشندَن سونرا ،گَرَک اُؤزوزی کنعانیلارین شریندَن کی اُوردا یاشییللَر قورتاراسیز. اونلارینان باریشب و اِئولَنمَیین .سیز گَرَک اونلارین بُتْ لارین هامیسین آرادان آپاراسیز.بو امری ایطاعت اِئلَمَسیز نتیجه سی بودو کی ،مَنیم یِئریمَه اونلارین بُتْ لاری عیبادَت اولاجاق.»
او وقت کی ایسرائیلی لَر کنعان توپراقینین مرزینَه یِئتیشدیلَر ،موسیٰ هر اِئلدَن بیر آدام یعنی اونیکی کیشیی سِئچدی. اُو اونلارا کنعان توپراقینین چُغولغونون یولون اؤرگَتدی. هَمدَه اُونلاردان ایستَدی بیلسینلَر کی کنعانیلار گُؤجلو یا گُؤج سوزدولَر.
اُو، اُون ایکی کیشی قیرخ گون کنعانین هَر یئرین گَزدیلَروَ اُون دان سُونرا دُوندولَر.اُونلار اِئلَه دِئدیلَر :«توپراق بَرَکَتلی و بُول اَکینی وار .»آما اُون کیشی اُو چُغولوغ اِئلییَنْ لَر دِئدیلَر کی: «شَهَرلَر دایانیقلی اما اُورانین آداملاری چوخ یِئکَه پَردیلَر . اگر اُونلارا هوجوم اِئلَسَک، بونی بیلین آرادان گِئدیب وَ اُونلارین اَئلیندَه اؤلَجاقیق.»
او زامان ایکی آیری چُغولوغ اِئلییَن کی آدلاری کالیب و یوشع دی ، دِئدیلَر «دوزدو کی کنعانین خَلقی بیزدَن اوجا و گؤجلیدیلَر، آما یَقین بیز اُونلاری آرادان آپاراجاییق! چونکی تانری بیزیم اوچون ساواشاجاق.»
آما اِئل یوشعین و کالیبین سُؤزلَرینَ قولاق آسمادیلار و حیرصینَن موسی یا و هارونا دئدیلَر: «نییَه بیزی بو قورخولی یِئرَه گَتیردیز؟ بیز گَرَک میصردا قالِیدیق.اَگَر اُو توپراقا گِئتسَک، ساواشدا آرادان گِئدَجاییق وَ بیزیم آرواد اوشاقلاریمیز قوللوقا گِئدَجاقلار.» اُونلار ایستَدیلَر آیری رَهبَر سِئچسینلَر کی اُونلاری میصرا قایتارسین.»
تانری خَلقین بو دانیشدیق لاریندان چوخ حیرصْلَندی و گُوروش چادیرینا گَلدی ودئدی: «سیزمَنَ عیصیان اِئلَدیز، ایندی سیزین هامیز چُولدَه آوارا قالاجاق سیز. ایرمی یاش اوستَه کیشیلَر ، کالیب و یوشع دَن سونرا، چُول دَه اؤلَجاقلار وَ هِئچ وقت وَعدَه وِئریلَن توپراقا گئدن مییَجاق لار .»
او زامان اینسانلار تانرینین سؤزلَرین اِئشیتیب و گوناهلاریندان پِشمان اولدولار و کَنعانا هوجوم اِئلَمَسینَه قارار وئردیلَر.موسیٰ اونلارا آیْیتْدی کی گِئتمَسینْلَر ،چونکی تانری اونلارینان یوخیدی،آما اونلار موسیٰ یا قولاخ آسمادیلر.
تانری اُو ساواشدا اُونلارین یانیندا دَیردی. بونا گورَه کَنعانیلارا مَغلوب اُولدولار و اونلاری چوخی اؤلدورول دولر. اوندان سونرا ایسرائیل ائلی کنعانا دُوندولَر و قیرخ ایل چُولدَه آوارا قالدیلار.
او قیرخ ایل کی ایسرائیلی لَر چولدَه آوارِیْ دیلَر، تانری اُونلارین ایحتیاج لارین یئرینه یئتریردی. اُو گُویدَن اُونلارا بیر چُورَک وِئردی کی اُونون آدی«مننا» دی . وَ هَمدَه اُونلار اوچون بیلدیرچین گُوندَریردی کی یِئمَگْلَرینَه اَتْ لَری اولسون. بوتون اُو زاماندا تانری قویمادی اُونلارین باشماقْلاری و پالتارلاری کُهنَلسین.
تانری موعجیزَلی بیر شَکیلْدَه قایانین آراسیندان اونلارا، ایشمَک اوچون سو وِئردی.آما بِئلَکی، ایسرائیل اِئلی تانریدان و موسیٰ دان گیلِیْلیدی لَر و دِئینیرْدیلَر. بونا گورَه، تانری گینه ده ایبراهیم، ایسحاق و یعقوبونان باغلادیقی عَهدَ گورهَ وَفالی قالدی.
او زامان کی گینده خَلقین ایچمَگَه سولاری یوخیدی،تانری موسویٰ یا بویوردی:«قایا یا دِئنَن اوردان سو آخسین.»آما موسیٰ قایا یا أمر اِئلَمَک یِئرینَه چَلیکینَن ایکی دَفعَه اونا ووردی و بو ایشینَن تانرییا حورمَت سیزْلیک اِئلَدی.قایانین آراسیندان هَر کیم اوچون چوخ سو چیخدی،آما تانرینین موسیٰ یا حیرصی توتوب و بویوردی:«سَن موعود یوردونا گِئدَن مییَجاقسان.»
قیرخ ایل ایسرائیل اِئلی چوللَرده آوارا قالاندان سونرا،تانرییدان باش دوندَرَنَلرینْ هامیسی، اؤلدولَر. او زامان تانری گینَدَه خَلقی موعود یوردونون مَرزینین ،یاخینلیقی نا دوغرو یول گورسَتْدی.چونکی موسیٰ چوخ قوجالمیشدی،تانری یوشعَ نی، رهبرلیقا سِئچدی.تانری موسیٰ یا سؤز وِئردی کی بیر گون اؤزی کیمی بیر پِیغَمبَر خَلق اوچون گوندَرَجاق.
تانری موسیٰ یا بیر داغین اوجالی یِئرینَه گِتمَسینی أمر اِئلَدی،کی اوردان موعود یوردونی گورَه بیلسین.موسیٰ موعود یوردونی گوردی،آما تانری اونون گِئتمَسینَه ایجازه وِئرمَدی.سونرا موسیٰ دونیادان گِئتدی و ایسرائیل اِئلی اوتوز گون اونا یاس توتدولار.یوشعَ اونلارین رهبری اولدی. اُو یاخشی بیر رَهبَریدی، چونکی تانریا اینانیردی و اوندان ایطاعَت ائِلیردی.
بو ناغیل موقَدس کیتابین یازیلاریندان آلینیب:
چیخیش کیتابینین ۱۶ وَ ۱۷ بولومی، سایلار کیتابینین۱۰ دن۱۴ ا بولومی، تَثنیَه کیتابینین ۳۴ بولومی
۱۵- وَعدَه وِئریلَن یورد
سونون دا زامانی یِئتیشدی کی ایسرائیل اِئلی، کنعانا، هَمَن موعود یوردونا آیاق قوْیسینلار. اوردا اَریحا آدیندا بیر شَهَر واریدیَ کی اونون دورَه بَرین قالیین دووارلار ساخلیردی. یوشَع او شَهرَه ایکی چُغولچی یوللادی. اوردا بیر راحاب آدینا، فاحیشه آرواد یاشییردی.او چُغولچی لاری لاری اؤز یانیندا گیزلَتْدی ، اونلارا کؤمک اِئلَدی کی شَهردَن قاچسینلار. او چون کی تانریا اینانجی واریدی، بو ایشی گؤردی. چُغولچی لار راحابا سؤز وِئردیلَر کی اَریحانی داغیدان زامان، او وَ عائِلَه سی امان دا ساخلییَجاق لار.
موعود یوردونا گِئتمَک اوچون ایسرائیلی لَر گَرَک اُردُن چایْیندان گِئچِیْدیلَر . تانری یوشَعَه دِئدی:« کاهینلری قاباقدان گوندَر.» او زامان کی کاهینلَرین آیاقی اُردُن سویونا دَیْدی ، سو کَسیلدی وَ ایسرائیلی لَر قورو یِئردَن، اِئلییَه بیلدیلَر چایین او تایینا گِئچسینلَر.
اوندان سونرا کی اِئل اُردُن چایْین دان گِئچدیلَر، تانری یوشَعَه دِئدی: « کی بو گؤجلو اریحا شَهرینَه یوگورماقا حاضیر اولون».تانری اینسانلارا دِئدی : کاهینلَرَ وَ سربازلارا اَمر اِئلَدی گَرکْ کی آلتی گون، گون دَه بیر یول شَهرین دُؤرَسینَه دولانسین لار.سونرا کاهینلَر و سربازلار بو ایشی گؤردولَر.
یئِددینجی گون، اسرائیلی لَر گَرَک یِئددی یول شَهرین دُؤرَسینَه دولانسینلار وَ اوندان سونرا کاهینلَر اؤز زیرناسین چالسینلار . جماعتدَه هامی بیرلیک دَه اوجا سَسینَن قیشقیرسینلار. اونلاردا بو ایشی اِئلَدیلَر.
او زامان اَریحانین دووارلاری ییخیلیدی. ایسرائیلی لَر تانرینین دِئدیگی کیمی، بوتون شَهری و ایچیندَکی لَرینی آرادان آپاردیلار. تَک راحاب وَ عائِلَه سی کی ایسرائیلی لَرَه قوشولموشدولار اَمان دا قالدیلار. او وقت کی آیری اِئللَر کی کنعان یوردوندا یاشییردی لَر اِئشیتْدیلَر، اسرائیلی لَر اَریحانی آرادان آپاریبلار، قؤرخدولار اولمیا ایسرائیل اِئلی، اونلارا دا یوگورَلَر.
تانری ایسرائیل اِئلینَه اَمر اِئلَمیشدی کی کَنعان دا هِئچ بیر اِئلینَن باریش عَهدی باغلاماسینلار. اما کَنعاندان بیر اِئل اوردا جِبعون آدیندا گَلیب یوشَعَه یالان دِئدیلَر کی بیز کَنعاندان دا اوزاق بیر یِئریندن گَلمیشیک.اونلار یوشَع دَن باریش عَهدی باغلاماق ایستَدیلَر ، یوشَع وَ ایسرائیلین بویوک لَری، تانرینان مَصلَحت اِئلَمَمیش، جِبعونی لَرینَن باریش عَهدی باغلادیلار.
اوچ گوندَن سونرا، ایسرائیلی لَر بیلدیلَر کی جِبعونی لَر حقیقَتَن کَنعانی دیلار .سونرا بو آلداتماقدان چوخ حیرصلَندیلَر.اما باریشما عَهدینی اونلارینان پوزمادیلار چون کی او سؤزی تانرینین حوضوروندا باغلامیشدیلار. اوندان سونرا کی کَنعانیلارین آیری اِئللَرینین شاهلاری بیری اَموری لَرآدیندِیْدی او وقت کی اِئشیتدیلَر جِبعونی لَر، ایسرائیلی لَرینَن باریش عَهدی باغلییبلار، بیرلیکدَه عَهد باغلادیلار اؤز اوردلارین ییغدی لارو جِبعونی لَرینَن ساواشدیلار. جِبعونی لَر، یوشع دَن کؤمَک ایستَدیلَر.
یوشَع ایسرائیل اوردوسونی ییغدی وَ اونلار بوتون گِئجَه نی یولدِیْ دیلَر کی جَبعونا یِئتیش سینلَر. سَحَر تِئزدَن اَموری لَرَ چاپقین وروب و اونلارا یوگوردولَر .
تانری او گون ایسرائیل اوچون ساواشدی. او اَموری لری گیجَتْدی وَ گویْ دَن دولو لار یاغدیردی و اموری لَرین چوخلارین اؤلدوردی.
هَم دَه کی، تانری بیر ایش گؤردو کی گونَش حرکَتْدَن دایاندی . اسرائیلین سربازلاری، زامانلاری اولسون کی اَموری لَری کامیل آرادان آپارسینلار. تانری او گون ایسرائیل لی لَراوچون بیر بویوک قازانج گَتیردی.
تانری اَموری لَرین اوردوسون آرادان آپاراندان سونرا، کَنعنانین چوخ آیری اِئل لَری ایسرائیلی لَرینَن ساواشماق اوچون بیرلیکدَه عَهد باغلادیلار . یوشَع وَ ایسرائیلی لَر اونلارا ساواشدیلار و آرادان آپاردیلار.
بو ساواشلاردان سونرا، تانری ایسرائیلین هر اِئلینَه موعود یوردوندان پایْینی وِئردی . سونرا تانری ایسرائیلین بوتون مَرزیلَرینَه راحاتلیق گَتیردی.
چون یوشَع قوجالمیشدی ، بوتون ایسرائیلی لَری بیر یِئره ییغدی .اوندان سونرا اینسالارین یادینا گَتیردی اونلار سؤز وِئرمیشدی لَر کی او عَهدی کی تانری سینا اونلارینان داغیندا باغلامیشدی اونی ایطاعت اِئلَسینْلَر. خلق سؤز وِئردیلَر کی تانریا وَفالی قالیب وَ اونون شَریعَتینی ایطاعت اِئلسینلَر.
بو ناغیل موقَدَس کیتابین یازیلاریندان آلینیب: یوشَع کیتابیین ۱دن ۲۴ بولومی
۱۶- قورتارانْ لار
یوشَعین اؤلوموندَن سونرا، ایسرائیل اِئلی تانرینین أمرین دَن باش دؤندَردیلَر وَ بوتون کَنعانیلاری موعود یوردوندان قوْوالامادیلار. اونلار یَهُوهَ دۆزگۆن تانرینین یِئرینَه کَنعانیلارین بُت لارین عیبادَت اِئلَدیلَر.او زامان لار دا،ایسرائیل اِئلینین پادیشاهی یوخودی و هَرکیم هَر نَئی دوز بیلیردی اونی اِئلییردی.
ایسرائیل ائلینین ایطاعت سیزلیق لری اؤزوندَن نِئچَه دَفعَه لَراونلارین حایاتیندا حادیثه سیلسیلَه سینین یارانماسینا باعیث اُولدی. بو حادیثه لَر بِلِیدی: ایسرائیل اِئلی نِئچَه ایللَرتانریدان ایطاعَت اِئلَمَدیکلَرین ایدامه وِئردیلَر .اوندان سونرا تانری اُونلاری تنبیه اِئلَمَگ اوچون، دوشمَنلَرینَه ایجازَه وِئردی کی اونلاری مغلوب اولسون لار.دوشمنلَر اُونلاری چاپدیلار و آرادان آپاردیلار وَ اونلارین چوخلارین اؤلدوروردولَر. اوندان سونرا نِئچه ائیللَرکی دوشمنلَرطَرَفیندَن آزار لاندیلار، تانرینین حُضوروندا توبه ائلِیب و اُوندان ایستَدیلَر کی اونلاری دوشمَنلَرین اَئلیندَن قورتارسین .
هر دَفعَه کی اونلار توبَه اِئلیردیلَر تانری بیر قورتاریجی گوندَرمَگینَن اونلاری قورتاریردی. اُو آدام ، اونلارین دوشمَن لَرینَن ساواشیب و اونلاری مغلوب اِئلِییردی. بِئلَکی راحاتلیق اونلارین یوردوندا قالیجی اولوردی و قورتاریجی آدام یاخشی لیقینان اونلارا حوکومَت اِئلییردی ،تانری ایسرائیل اِئلینَه قورتارماق اوچون چوخ قورتاریجی یوللادی.اوندان سونرا تانری ایجازه وئردی کی بیر دَستَه دوشمَن ،مَدیان آدیندا ایسرائیل اِئلینی آرادان آپارسینلار، گینَه دَه اونلار اوچون قورتاریجی یوللادی.
مِدیانی لار یِددی ایل ،ایسرائیل اِئلینین اَکینلرین چاپیردیلار. ایسرائیل اِئلینی قورخودان غارلاردا گیزلَنیردیلَر کی اولمییَه مِدیانیلار اونلاری تاپسینلار. سُونوندا اونلار تانریا یالواردیلار کی اونلاری قورتارسین .
بیر گون جِدعون آدیندا بیر ایسرائیلی کیشی گیزلی جاق بوغدا دُیوردی کی مَدیانیلاراونی اِئلییَمَسینلَرچاپسین لار. او زامان یَهُوَهَ مَلکی اونا گوروسَندی و دئدی: اِی اوَرکلی ساواشچی ،تانری سَنَننْ دی. گِئت وَ ایسرائیلی مدیانی لارین اَئلیندَن قورتار.
جدعونون آتاسی قوربان یِئرینی ، بیر بُتا پایْ وِئرمیشدی .تانرینین بیرینجی ایستَدیگی جدعوننان بویودی قوربان یِئرینی داغیتسین. آما چون جدعون خَلقیدَن قورخوردی گِئجه یاریسینا قَدَر گوزْلَدی .اوندان سونرا قوربان یِئرینی داغدیب و خیردآلادی. او مَکانین یاخنْلیقین دا تانریا تَزه قوربان یِئری تیکدی و اوردا قوربان کَسدی.
سونرا کی گونون سَحَری، خَلق گوردولَر کی بیر آدام قوربان یِئرینی ییخیب و اونو داغدیب، چوخ حیرصلَندی لَر. اونلار جدعونون اِئوینَه ساری گِئتدیلَر کی اونی اؤلدورسون لَر ،آما جِدعونون آتاسی دئدی:«نئیَه ایستیرسیز اؤز تانری زا کومَک اِئلیَسیز؟اگر او تانریدی ،گویون اؤزون گوزلَسین. »اونون دِئدیکلَرینَه گورَه،اونلار جدعونون اؤلدورمَسیندَن گِئچدیلَر.
سونرا مدیانی لار گینَدَه گَلدیلَر کی ایسرائیل اِئلینی چاپیب وَ سویسونلار. اونلارین ساییسی او قَدَر چوخیدی کی سایماقا گَئلمیردیلَر. جدعون بوتون اِئلی مدیانی لارینان ساواشماقا چاغیردی. جدعون تانری دان ایکی نیشان ایستَدی گووَنَه کی تانری اون دان ایستییب ایسرائیلی لری قورتارسین.
بیرینجی نیشان بویودی ،جدعون بیر تیکه قویونون دَریسیندَن یِئرَه گویوب و تانریدان ایستَدی کی فقط دَرینین اوستونَه دامجی اؤتورْسون. اما یِئر قورو قالسین .تانری بو ایشی گوردی . او بیرسی گون ،تانری دان ایستَدی کی یِئر یاش اولسون ،آما دَری قورو قالسین ،تانری بو ایشی دَه گوردی. بو ایکی نیشان، جدعونی دوشوندوردی کی تانری اون دان ایستییب ایسرائیلی مدیانیلارین اَئلینَدَن قورتارسین.
۳۲۰۰۰ ایسرائیلی سرباز جدعونون یانینا گَلدیلَر،آما تانری اونا دِئدی کی اونلارین ساییسی چوخدی .بونا گورَه جدعون ۲۲۰۰۰ سربازلاری کی ساواشدان قورخوردولار اِئوَه یوللادی. تانری گینَه دِئدی بونلارین سایسی دا چوخدی.اوندان سونرا جدعون ۳۰۰ آدامی سِئچیب و قالانلارین اِئوَه قایتاردی.
او گِئجَه تانری جِدعونا دِئدی: «گیزلیجَه مِدیانلارین اُردولارینا گِئت، اُو زامان کی اونلارین سؤزلرین اِئشیدیسَن، دای اونلارینان ساواشماقدان قورخمایاجاقسان.» جِدعون اونلارین اُردولارینا گِئتدی و اِئشیتدی کی بیر مِدیانلی سرباز یوخوسوندا نَه گورموشدی یولداشینا تَعریف اِئلییردی. یولداشی اونا دِئدی : «سَنین یوخووین مَعناسی بودوکی جِدعونون اُردوسی بیزیم اُردوموزی ، مِدیانیلاری آرادان آپاراجاقلار .» اُو وقت کی جِدعون بونی اِئشیتدی تانریا شُوکر اِئلَدی.
جدعون سَربازلارینین یانینا گِئتْدی و اونلارین هر بیرینَه زیرنا و بیرساخسی کوزَه کی مشعلی واریدی، وِئردی. اونلار دوشَمَنین اردو یِئرینی او زامان کی مدیانیلار یوخودِیدیلَر، دورَلَد یلَر. جدعونون ۳۰۰ سربازی مَشعللَرین ،کوزَه ایچینه قویموشدولار تا مدیانیلار مشعَلین ایشقین گورَنْمَسینْلَر.
اوندان سونرا جدعونون بوتون سربازلاری بیرلیکده کوزَه لَرین سیندیردیلار و مَشعَلین ایشیقی گورسندی . و او حال دا کی زیرنا لارین چالیردیلار، قیشقیریردیلار: «قیلینچ یَهوَه وجدعون اوچون دی.»
تانری مدیانیلاری اِئلَه قاریشیق سالدی کی بیربیرلَرینَن ساواشیب و اؤلدورمَگَه باشلادیلار.جدعون بیردَن ایسرائیل اِئلینین قالانیندا اِئولَرین دَن چاغیردی تا مدیانیلارین دالینا دوشوب و اونلارین کومَکلَرینَه گَلسینْلَر.اونلار چوخْلی مدیانیلی اؤلدوردولَر و قالانین دا ایسرائیل توپراقین دان اِئشیگَه اوتوردولَر. او گون ۱۲۰۰۰۰ آدام ،مدیانلی اؤلدولَر. بو اؤزدَن تانری ایسرائیل اِئلین قورتاردی.
خَلق ایستَدیلَر جدعونی اؤز پادیشاهلاری اِئلَسینلَر. اُو اُونلارا بو ایشین اُولماقینا ایجازَه وئِرمَدی،آما اُونلاردان ایستَدی کی بیرآز قیزیل حالقالاردان کی مِدیانیلاردان اَئلَه گَتیرمیشدیلَر، اُونا وِئرسینلَر. خَلق بیرچوخ قیزیل جِدعونا وِئردیلَر.
اوندان سونرا جدعون او قیزیل لاردان ،بیر جیلیق قا کی کاهینین رییسلَری گِییردی دوزَلتدی .آما خَلق ،او جیلیقْ قا کی دوزَلتْمیشدی اونو بُت تَکین عیبادَت اِئلَدیلَر.،بونا گورَه ، تانری ایسرائیل اِئلینی گینَدَه تَنبِه اِئلَدی.چونکی بُت لاری عیبادت اِئلَمَگه اؤز گَئتیرمیشْدیلَر و دوشمَنلَرینَ ایجازه وئردی کی اونلاری مغلوب ائلَسینْلَر.سونون دا گینَدَه تانریدان کومَک ایستَدیلَر و تانری اونلارا آیری قورتاریجی یوللادی.
بو ایشلَر نِئچَه دَفعه تیکرار اولدی. ایسرائیل اِئلی گُوناه اِئلیردیلَر، تانری تَنبیه اِئلیردی ، اونلار توبَه اِئلیردیلَر و تانری اونلارا قورتاریجی گُوندَریردی. بو اؤزون ایللَر دَه، تانری ایسرائیل اِئلینَه دوشمنلرین اَئلیندَن چوخ آدملار قورتارماق اوچون یوللادی.
سونون دا ایسرائیل اِئلی تانریدان ایستَدیلَر کی آیری خَلقی لَر کیمین اونلارا بیر پادیشاه وئِرسین. اونلار اوجا بویلی و گؤجلو بیر پادیشاه ایستییردیلَر کی ساواشلاردا اونلاری رَهبَرلیق اِئلییَه بیلسین. تانری بو ایستَکدَن راضی دَییردی. آما اُوجور کی ایستَمیش دیلَر ، اونلارا بیر پادیشاه باغیشلادی.
بو ناغیل موقَدَس کیتابین یازیلاریندان آلینیب:
داوَرلَر کیتابینین ۱دن ۳وَ ۶ دن ۸ بولومی، سموئیلین بیراینجی کیتابی ۱دن۱۰ بولومی
۱۷- تانرینین عَهدی داودونان
ایسرائیلین بیرنجی پادیشاهی، شائولیدی. خَلقین ایستَدیگی کیمین، اوجا بویولو وَ گؤزَل سیما سی واریدی. شائولون حوکومَتی باشلایان زامان، چوخ یاخشی پادیشاهیدی آما یاواش یاواش بیر شَر آداما دؤندی کی تانرینی دا داها ایطاعت اِئلمیردی. بِئلَه کی تانری اونون یِئرینَه بیر آیری کیشینی، پادشاهلیقا سِئچدی.
تانری داود آدیندا بیر ایسرائیلی جَوانی سِئچدی وَ اونی حاضیر اِئلَدی کی شائول پادشاهین، یِئریندَه اؤتوردا . داود بِیت لِحِملی وَ چوبانی دی. او حالدا کی آتاسینین قویونلارین ساخلییردی، ایکی یول سورونی آصلان و آیی نین اَئلیندَن قورتارمیشدی و اونلاری اؤلدورموشْدی. داود بیر عادیل و آلچاق گویول کیشیدی. او تانریا گووَنی واریدی و اونی ایطاعت اِئلییردی.
داودون جوانلیق زامانین دا، بیر اوجا بؤیلو آدامینان ساواشدی کی آدی جولیاتی دی. جولیات اوچ مِتیر بویو واریدی وَ گؤجو چوخیدی.آما تانری داودا کؤمَک اِئلَدی کی جولیاتی اؤلدورَه وَ ایسرائیلی قورتارا. اوندان سونرا، داود نِئچَه دَفعَه لَر ایسرائیلین دوشمان لارینا پیروز اولدی. او بیر زیرنگ و هوشلی ، سرباز اولدی وَ ساواشلارین چوخوندا، ایسرائیل اِئلین رهبرلیق اِئلَدی. خَلقین هامیسی داودی چوخ تَشویق اِئلییردیلَر.
خَلقین مَحبتی داودا گورَه شائولون پاخلیقی نا سَبب اولدی. سونون دا شائول ایستدَی داودی اؤلدورَه آما داود بیر چؤلَه قاچدی وَ اؤزون گیزلَتدی. بیرگون کی شائول وَ سربازلاری، داودی آختاریردیلار، شائول بیلمَدَن بیر غارا گیردی کی داود اوردا گیزلَنمیشدی. شائول داودی گُؤرمَدی . داود چوخ شائولا یاخینللاشدی وَ پالتاریندان بیر آز کَسدی . شائول غار دان چیخان زامان داود چیغیردی وَ شائولون کَسیلمیش پالتارینی اونا گورسَتدی. بو ایشینَن شائولا بیلدیردی ، داود اونی اُؤلدورمَگینَن پادیشاهلیقا ایستَمیردی یِئتیشسین.
سونوندا شائول ، بیر ساواشدا اؤلدی وَ داود ایسرائیلین پادشاهلیقینا یِئتیشدی. او بیر یاخشی پادیشاهیدی وَ خَلق اونی چوخ سِئویردی. تانری داودی بَرَکَت وِئردی وَ هَر یِئردَه ایشلَرین دوز گَتیردی. داود چوخ ساواشلارا گیردی وَ تانرینین کؤمَگی لَه ایسرائیلین دوشمانلارینی آرادان آپاردی. داود اورشَلیمی فَتح اِئلییب وَ اونی اؤز باشکَندی اِئلَدی و داود اوردا یاشادی وَ اوردا اؤلدی. او ۴۰ ایل پادیشاهیدی وایسرائیل بو مودَتده وارلی وَ گؤجلی اولدی.
داود ایستیردی کی بیر عیبادت یِئری دوزَلتْده کی بوتون ایسرائیل اِئلی اوردا تانرینی عیبادت اِئلییَلَر وَ اونا قوربانلیق پای وِئرَلَر. ۴۰۰ ایلَه یاخین ، جماعت بیر یِئردَه عیبادَت اِئلِیب وَ قوربان کَسیردیلَر کی گوروش چادیری آدی واریدی وَ موسی اونی دوزَلتمیشدی.
آما تانری ناتان آدیندا بیر پِیغَمبَری داودا یوللادی وَ اونا دِئدی: « چون کی چوخ ساواش لاردا واریدین، سَن مَنَه عیبادت یِئری تیکمی یَجَکسَن بَلکی سَنین اوغلون اونی تیکَجَک. بونا گورَه مَن سَنَه بَرَکَت وِئرجاقام. بیر آدام سَنین نسلین ْدَن ایسرائیل خَلقینَه سونونا قَدَر حُوکومَت اِیلییَجاق.» تَک اینسان کی داودون نَسلیندَن سُونونا قَدَر پادیشاهلیق اِئلیَه بیلَردی عیسی مسیح دی.مَسیح هَمَن تانرینین سِئچیلمیشیْ دی کی دونیانی بوتون گوناهلارین دان قورتاریردی.
داود بو سؤزی اِئشیدَن زامان، تانرینی چوخ شُکر اِئلَدی. تانری دا اونون باشین اوجا اِئلَدی وَ اونا چوخ بَرَکَت وِئردی. دوزدوکی داود تانرینین وَعدَه لَرین دؤغرو اولماقینین زامانین بیلمیردی، آما بیز ایندی بیلیریک کی ، ایسرائیل خَلقی، گَرَک داودون زامانین دان ،مین ایلَه یاخین مَسیحین گَلمَگین گؤزلییَلَر.
داود چوخ ایللَر عیدالَتی لَه حوکومت اِئلَدی. او تانری دان ایطاعَت اِئلیردی وَ تانری دا اونی بَرَکَت وِئریردی. آما داود عُمرونون سونون دا تانرینین قاباقیندا بیر بویوک گوناهَه دوشْدی.
بیر گون، داودون بوتون سربازلاری ساواشماقا اِئشیگدِیْدی لَر، داود سارایین دامینین اوستوندَن اِئشیگَه باخیردی ، بیر گؤزَل وَ خوش سیما آروادی گوردی کی چیمیردی.او آروادی تانیمیردی آما بیلدی کی اونون آدی بَتشِبَع دی.
تاماهدان اوزاق اولماق یِئرینَه ، داود بیر آدامی یوللادی کی او آروادی یانینا گَتیرسین. داود او آروادینان یاتْدی وَ سونرا اونی اؤز اِئوینَه گؤندَردی. بیر آز زامان کِئچمَدی کی بَتشِبَع داودا خَبَر یوللادی وَ دِئدی کی بویلودی.
بِتشِبَعین اَری کی آدی اوریائیدی ، داودون بیر یاخشی سربازلارینانیدی. اوریا او زامان ساواشا گِئتمیشدی و اِئودَن اوزاقیدی. داود اونی چاغیردی و اونا دِئدی کی اِئوَه گِئدیب و آروادینین یانیندا قالسین. اما اوریا اِئوَه دونمَگی قبول اِئلَمَدی چون سربازلارین چوخی ساواش میدانیندِیْ دیلَر. بونا گوره داود اوریانی گینَدَه ساواش میدانی نا، یوللادی و بویوک باشلاردان ایستَدی کی اونی ساواش میدانین قاباقینا گوندَرسینلَر کی اؤلسون . بوجور اُولدکی اوریا ساواشدا اؤلدی.
اوریانین اؤلمَگین دَن سونرا داود بَتشِبَعینَن اِئولَندی وَ او داودا بیر اوغلان دوغدی. تانری داودون بو ایشیندَن چوخ حیرصْلَندی. بو اؤزدَن ناتان پِیغَمبَری یوللادی کی داودون پیس گوناهین اؤزونَه گئتیرسین. داود گوناهینا اعتیراف ائلدی و تانری اونی باغیشلادی. داود عومرونون سونونا قَدَر حتی چَتین زامانلاردا، تانرینی ایطاعت اِئلَدی.
داودون گوناهینین موجازاتینا گُورَه ،داودون اوغلو اؤلدی . و هَمدَه اِئل طایفاسین چوخی داودون سؤزوندَن باش دؤندَردیلَر. داودون جلال و عیززَتی خلقین گؤزندَه چوخ آزالدی .داودون ایطاعتسیزلیقینَه گوره تانری او سؤزو کی اونان باغلامیشدی وفالی قالدی و یِئرینَه گَتیردی. سونرا، داود و بِتشَبَع بیر اوغلان صاحیبی اولدولار کی آدینی سولیمان قویدولار.
بو ناغیل موقَدس کیتابین یازیلاریندان آلینیب:
سموئیلین بیراینجی کیتابی ،۱۰ بولومی وَ ۱۵دن ۱۹ وَ ۲۴ وَ ۳۱ بولومی ، سَموئیلین ایکینجی کیتابی ، ۵ وَ ۷ وَ ۱۱ وَ ۱۲ بولومی
۱۸- ایسرائیل پادیشاهلیقینین بُؤلونمَه سی
داود پادیشاه ۴۰ ائیل حوکومَت اِئلَدی. اونون اؤلومونَدَن سونرا، اوغلی سولِیمان ایسرائیل اِئلینین پادیشاهلیقینا یِئتیشدی. تانری سولِیمانینان دانیشدی وَ اوندان سوروشدی:«مَندَن نَمَنَه ایستییرسَن کی اونی سَنَه وِئرَم؟» سولیمان تانری دان ایستَدی اونا حیکمت وِئرسین. سولیمان ایستَدیگی تانریی سِئویندیردی وَ تانری یِئرین اؤزوندَه اونی چوخ بیلَن بیر کیشی اِئلَدی. سولِیمان چوخ شِئیْ لَر اؤرگَندی وَ چوخ بیلیجی پادیشاهیدی. هَم دَه تانری سولِیمانی چوخ وارلی اِئلَدی.
سولِیمان اورشَلیم شَهریندَه بیر معبد دوزَلتدی کی اونون تیکمَه سینین وَسایلین داود بیر یِئرَه یغمیشدی. اُو زاماندان سونرا ، گوروش چادیرین یِئرینَه ،خَلق اِئلییَه بیلیردیلَر اوردا تانرینی عیبادَت اِئلَسینلَر و قوربان پایی وِئرسینلَر. تانری معبد دَه حاضیریدی و اؤز اِئلینَن یاشییردی.
آما سولِیمان آیری اِئللَرین آروادلارینا اورَگ باغلِییب وَ اونلاری آروادلیقا قبول اِئلَدی . اُو آز چوخ ،۱۰۰۰ آروادینان اِئولَندی . بونا گُورَه تانرینین اَمریندَن چیخْدی. چوخ ساییدا اُو آروادلار ،اؤزگَه اؤلکَلَردَن گَلمیشدیلَر وَ عیبادَت اوچون اؤزلَرینَن بُت گَتیرمیشدیلَر. اُو زامان کی سولیمان قوجالدی ، اُودا آروادلارینین بُتْ لارین عیبادت اِئلییردی.
بو سَببیلَه تانری سولیمانا حیرصْلَندی و اونا دِئدی کی ،مَندَن باش دوندَرمَگین جَزاسی بودورکی ایسرائیل پادیشاهلیقی، اونون اؤلوموندَن سونرا ایکی یِئره بولونَجَک.
سولیمانین اُؤلوموندَن سونرا ،اُوغلی رُحُبعام اونون یِئرینَه اؤتوردی. ایسرائیلین بوتون اِئلی بیر یِئرَه یغشدیلار کی اونی اؤز پادیشاهلاری اِئلَسینلَر. اونلار رُحُبعام گیلِیْلیک اِئلَدیلَر کی سولیمان اونلاردان چوخ ایش چَکیر و مَجبوریدیلَر چوخ مالیات وِئرسینلَر. اونلار رُحُبعامدان ایستَدیلَرکی آتاسی کیمین چَتین توتماسین.
آما رُحُبعام سَفِح بیر جَواب وِئردی و دِئدی: «سیز فیکر اِئلییرسیز کی آتام سولیمان چوخ چَتین توتوردی ، آما من سیزی چوخ ایشلَدیب وَ عَذاب وِئرجاقام.»
اونون سؤزلَرین اِئشیدَندَن سونرا خَلقین چوخی اونا یوگوردولَر . اون اِئل، ایسرائیل اِئللَریندَن اُوندان آیریلدیلار. فقط ایکی اِئل اونا وَفالی قالدیلار وَاونلار اؤزلَرین یَهودا پادیشاهلیقی آدلاندیردیلار.
اون ْ آیری اِئلدَه،بیر کیشینی یِربُعام آدیندا اؤزلَرینَه پادیشاه اِئلَدیلَر کی بؤلگَه نین شومالین دا یاشییردیلار و اؤزلَرین ایسرائیل پادیشاهی آدلاندیردیلار.
یربُعام تانرینی ایطاعت اِئلَمیرْدی و بو سَبب اولدی خلق گوناها ساری گِئتسینلَر. او ایکی بُت دوزلتدی و خَلقدَن ایستَدیکی اونی عیبادت ائلَسینْلَر. اونلار عیبادت اوچون داهی اورشَلیم شَهرینَه کی یهودا پادیشاهلیقی اوردِیدی گِئتمَیردیلَر.
یهودا وَ ایسرائیل پادیشاهی بیربیر لَرینَن دوشمَن اولدولار و چوخ زامان لار بیربیرینَن ساواش حالیندِیْدی لَر .
ایسرائیلین تَزَه پادیشاهلیقینْ دا،پادیشاهلارین هامیسی پیسیدی لَر. اونلارین چوخی، او اینسانلارین اَئلینَن کی ایستیردیلَر پادیشاهلیقی اَئلَه گتیرسینلَر ، اؤلدورولْدولَر.
او پادیشاهلارین هامیسی و ایسرائیل اِئلینین چوخی بُت لاری عیبادَت اِئلییردیلَر. بوتلاری عیبادَت اِئلییَن زامان دا فاحیشَه آروادلارینان یاتیردیلار وَ حتی اوشاقلاری بُت لار قوربان کَسیردیلَر .
یهودا پادیشاهلاری، داودون نسلینَنی دیلَر. بو پادیشاهلارین بعضی لَری یاخشی اینسانیدیلَر. اونلار عیدالَتینَن حوکومت و تانرینی عیبادت ائلییردیلَر. آما یهودانین پادیشاهلاری چوخی پیسیدی لَر. حتی بعضیلَری اوشاقلاری بُتلارا قوربان کَسیردیلَر. یهودانین خلقینین چوخی تانریا دوشمن اولوب وَ آیری تانری لاری عیبادت ائلَدیلَر. بو ناغیل موقدس کیتابین یازیلاریندان آلینیب:
پادیشاهلارین بیرینجی کیتابی ۱دن۶ وَ۱۱ و ۱۲ بولومی
۱۹- پِیغَمبَرلَر
ایسرائیلین بوتون تاریخینین بویو، تانری اونلارا پِیغَمبَرلَر یوللادی. پِیغَمبَرلَر تانریدان خَبَرلَرین آلیردیلار وَ اینسانلارا چاتیریردیلار.
ایلیا پِیغمبر، اَخاب پادشاهین زامانین دا یاشییردی. اَخاب بیر شَر کیشیدی کی خَلقی بَعل بُتا عیبادت اِئلَمَگَه تشویق اِئلییردی. ایلیا اَخابَه دِئدی کی تانری اونون جَزاسین وِئرَجاق.او هَم دَه اَخابا دِئدی:« ایسرائیل اؤلکَه سین دَه، منیم اَمریم اولمادان هِئچ بیر دامجی یاغیش یِئر اؤزونَه یاغمیاجاق». اَخاب، ایلیانین بو سُؤزون دَن اِئلَه حیرصلَندی کی ایستَدی اونی اؤلدورَه.
تانری ایلیایا دِئدی کی چؤلَه گِئدیب وَ اوردا اؤزونی اَخابدان گیزلَتسین. ایلیا چؤلَه گِئدیب وَ تانری گؤرسَدَن بیر آرخین یانیندا یِئرلَشدی. هَر گون سَحَر وَ آخشام، قارقالار اونا أت وَ چؤرَک گَتیریردیلَر. بو موددَته اَخاب وَ سربازلاری، ایلیانی آختاریردیلار آما اونی تاپا بیلَنمیردیلَر.
یاغیش یاغمیردی وَ زامان گِئچمَدی کی آرخ قورودی. بو سَبَبَه گوره ایلیا بیر یاخین آیری یوردا گِئتدی. اوردا بیر یوخسول آرواد اوغلینان یاشییردی کی قَحَدیقا گُؤره آذوقَه لَری قورتارمیشدی. بو حال دا او آرواد، ایلیا پِیغمبرَه یِئتیشیردی وَ تانری دا اونون وَ اوغلونون ایحتیاجلارین وِئریردی. اونون اون کوزه سی وَ یاغ قابی لاری هِئچ‌زامان بوشالْمیردی وَ او قَحطدیق زامان دا هَمِشَه یِئمَکلَری واریدی. ایلیا اوچ ایل اوردا قالدی.
اوچ ایل یاریم دان سونرا، تانری ایلیا یا دِئدی کی گینَه یاغیش یاغاجاق. تانری ایلیا دان ایستَدی کی ایسرائیل پادشاهلیقینا قاییدیب وَ اَخابینان دانیشسین. او زامان کی اَخاب، ایلیانی گؤردی دِئدی: « بوتون مُصیبت لَرین سَبَبی سَن سَن.!» ایلیا جوابین دا دِئدی: « بو چَتینیق لار سَنین اؤزون دَن دی. سَن دؤغرو تانرینی ترک اِئلَدین وَ بَعلی عیبادَت اِئلَدین. ایسرائیل اِئلین هامیسین کَرمِل داغینا گَتیر.»
بوتون ایسرائیلی لَر وَ بَعل پیغمبرلری کی ۴۵۰ آدام اولوردولار، کَرمِل داغینا گَلدیلَر. ایلیا دِئدی: « نَه وَقتَه کیمی ایستیرسیز شَک دَه قالاسیز؟! اَگَر یَهُوَه، تانری دی اونی عیبادَت اِئلیین، اَگَر بَعل تانری دی، اونون یولونی گِئدین.»
اوندان سونرا ایلیا، بَعل بُوتین پِیغَمبَرلَرینَه دِئدی: «بیر اؤکوز قوربان اِئلیین. اَتین نِئچَه پارچا اِئلیین وَ قوربان یِئرینَین اوستونَه گؤیون آما اونی یاندیرمایین. من اؤزوم دَه آیری قوربان یِئرینَین اوستونَه بو ایشی اِئلییَجاقام. او تانری کی قوربانلیق لارا اؤت یوللاسا، دوغرو تانری دی.» بونا گورَه بَعل بُتین پیغَمبرلری، قوربانلیقی قوربان یِئرینَه گَتیردیلَر آما اوت یاندیرمادیلار.
اوندان سونرا اونلار بَعل بُتونا ساری دوعا اِئلَدیلَر: «ای بَعل، بیزیم سَسیمیزی اِئشیتْ». اونلار بوتون گونی دوعا اِئلَدیلَر، اوجا سَسینَن بَعلی چاغیردیلار و پیچاقینان اؤز بَدَنلَرین یارالیردی لار. آما بَعل دَن هِئچ جَواب گَلمَدی وَ هِئچ اوْت دوشْمَدی.
بَعلین پِیغَمبَرلَری بوتون گونی دوعا اِئلَمَکدَن یورولوب وَ دوعا اِئلَمَکدَن اَل چَئکدیلَر. اوندان سونرا ایلیا آیری اؤکوزی قوربانلیق اوچون قوربان یِئرینین اوستونَه گویْدی وَ خَلقَه دِئدی کی اون ایکی دَنَه بویوک کوپَه نی سودان دولدورْسونْلار وَ قوربان یِئرینین اوستونَه بوشاتْسینْلار کی اؤکوزون اَتی، اوْدون وَ دؤرَه سیندَه کی یئریدَه، هامیسین ایسلاتْسین.
اوندان سونرا ایلیا بوجور دوعا اِئلَدی: «ای یَهُوَه، ای ایبراهیمن، ایسحاقین وَ یعقوبون تانریسی، بو گون بیزَه گؤرسَت کی سَن ایسرائیلین تانریسی سان وَ مَن سَنین خیدمَتچینَم. مَنیم دوعامی ایجابت اِئله کی بو اِئل بیلسین دوغرو تانری، سَن سَئن.»
بیردَن گوُیْ دَن اوْت دوشْدی وَ أتی، اوْدونی، داشلاری، توپراقی وَ قوربان یِئرینی سَپیلن سویی یاندیردی. خَلق بونی گؤرَندَن سونرا بیردَن یِئرَه دوشْدولَر وَ دِئدیلَر: « یَهُوَه تانری دئر! یَهُوَه تانری دی!»
اوندان سونرا ایلیا دِئدی: «قویمایین بَعل بُتون پیغمبرلَرین دَن بیری دَه قاچماسین!» سونرا خَلق بَعلین پیغمبرلَرینین هاممیسین توتودولار وَ اونلارین هامیسین اوردان آپاریپ و اؤلدوردولَر.
سونرا ایلیا، اخاب پادشاهینا دِئدی:«تِئز اِئوینَه قاییتْ چون کی بو تِزلیک دَه یاغیش یاغاجاق.» او زامان دا، قارا بولوتلار گوْئ اوزونی بورودی وَ گؤجلو یاغیش یاغماقا باشلادی. یَهُوَه قَحَطدیقی قورتاردی و بو ایشینَن گؤرسَتدی کی تَک او دوغرو تانریدئر.
ایلیانین ایشی قورتارانْدان سونرا، تانری اِلیشَع آدین دا بیر پِیغَمبَر سِئچدی. تانری الیشعین اَئلینَن چوخ مُعجزَه لَر گؤرسَتْدی. معجزه لَرین بیری نَعمانا اولدی کی دُشمَن اُردوسونون بویوکلَریندَنی دی. او چوخ قورخمالی بیر دَری ناخوشلوقونا یاخالانْ میشدی. او اِلیشَع نین بارَه سینده اِئشیتْمیشدی ، بو اوزدَن اونون یانینا گِئدیب وَشَفاسین ایستَدی .اِلیشَع نَعمانا دِئدی کی اُردُن چایینا گِئْدَه و اوزون یِددی یُول سویا باتیرا.
نَعمان بو سؤزی اِئشیدن دَن سُونرا چوخ حیرصلَندی وَ فیکر اِئلَدی کی سَفِح ایشدی وَ ایستَمیردی او ایشی گورَه. اما سونرا فیکری دَئیشدی و گِئتدی یِددی یول اُردن سوینا باتْدی. یِددینجی دَفعَه کی سووا باتْدی وَ اِئشیگَه چیخدی، کامیل شَفا تاپدی!. تانری اونی شَفا وِئردی.
تانری اسرائیل اِئلینَه چوخ آیری پِیغَمبَرلَر یوللادی. اونلارین هامیسی خَلقَه هوشدار وِئردیلَر کی بُت لاری عبادت اِئلَمَگینْدَن اَل چَکْسینْلَر، عیدالت و اینصافی نان بیربیرلَرینَن تَرپَش سینلَر، بیربیرینه رَحم اِئلَسینلَر، پیسلیک دَن اوزاق اولسونلار و یئرین دَه تانرینی ایطاعت اِئلَسینلَر. اگر بوجور تَرپَشمَسَلَر، تانرینین گؤزوندَه گونهْکار ساییلیب و اونلارا جَزا وِئرَجاق.
چوخ زاماندا، خَلْق تانرینی ایطاعت اِئلَمیردیلَر . اونلار چوخ زامان پِیغَمبَرلَرَه پیس ترپَشیردیلَر و هَردَن اونلاری اؤلدوروردولَر.! بیر یول، اِرمیا پِیغمبَری درین قویویا سالْدیلار و اونی اوردا بوشلادیلار کی اؤلسون. اِرمیا قویو ایچیندَه پالچیقا باتْدی. آما اوندان سونرا پادیشاه اونا رحم اِئلَدی خیدمتچی لَرینه اَمر اِئلَدی کی اونی اؤلمَمیش دن قاباق قویودان چیخارتْسینْلار .
بونا گورَه کی خَلق پیغمبَرلَردَن آجیقلاری گَلیردی گینَدَه اونلار تانریدان دانیشیرْدیلار و اونلارخَلَقَه هوشدار وٓئریرْدیلَر کی اگر توبهَ اِئلَمَسَلَر،آرادان گِئدَجَکلَر. و همدَه تانرینین وَعده سینی کی عیسی مسیحین گَلَمَسیدی خلقین یادینا سالیردیلار. بو ناغیل موقدس کیتابین یازیلاریندان آلینیب:
پادیشاهلارین بیراینجی کیتابی۱۶دن ۱۸ بولومی،
پادیشاهلارین ایکینجی کیتابی ۵ بولومی ، ارمیا کیتابینین ۳۸ بولومی
۲۰- سورگونوک وَ قاییتماق
ایسرائیل و یهودا پادیشاهلیقی هَر ایکی سی دَه تانریا دوشمن اولوب و گوناه اِئلَدیلَر. اونلار اُو عَهدی کی تانرینان سینا داغیندا باغلامیشدیلار پوزدولار. تانری پیغمبرلَرینَن اونلارا هوشدار وئِردی کی توبَه اِئلِییب وَ گینَه اُونی عیبادَت اِئلَسینلَر، آما اونلار تانرینی ایطاعت اِئلمَدیلَر.
بونا گؤرَه تانری اونلاری تَنبِه اِئلَدی وَ ایجازَه وِئردی کی دوشمَنلَری اونلاری آرادان آپارسینلار. اُو زامانلاردا گؤجلی بیرآشور آدین دا اِئل واریدی. آشوری لَر آیری اِئللَرَدَه رحم اِئلمیردیلَر. ایسرائیل پادیشاهلیقی آشوریلَرین اَئلینَن آرادان گِئتدی. آشوری لَر ایسرائیل پادیشاهلیقینین خَلقینین چوخون اؤلدورْدولَر، ایستَدیک لَرین چاپْدیلار وَ یوردلارینین چوخ بولگَه سین یاندیردیلار.
آشوری لَر بوتون ایسرائیل رَهبَرلَرین و وارلی آداملارین و اونلاری کی باشاریق لی دیلَر اؤزلَرینَن آشورا آپاردیلار. فَقط آز آداملار کی چوخ یوخسولی دیلَر ایسرائیل دَه قالدیلار.
اوندان سونرا آشوری لَر،اؤزگَه لَری ایسرائیل یوردونا گَتیردیلَر کی اوردا یاشاسینلار. اؤزگَه لَر داغیلمیش شَهَرلَری گینَه دوزلْتدیلَر وَ اوردا قالان ایسرائیلی لَرینَن اِئولَندیلَر. بو اِئولنمَگین اوشاقلاری ، سامِری آدلاندیلار.
یهودا پادیشاهلیقینین خَلقی گُؤردولَر کی ایسرائیل پادیشاهلیقینی تانریا اینانْمادیقْ لاری وَ ایطاعت اِئلَمَدیک لَری اوچون موجازات اِئلدی. آما گینَه دَه بوت لاری وَ کَنعانیلارین تانریلارین عیبادت اِئلَدیلَر. تانری اونلارا هوشدار وِئرمَک اوچون پِیغَمبَرلَر گؤندَردی آما اونلار هَله َدَه ایستَدیکلَری ایشی اِئلیردیلَر.
یوز ایلَه یاخینی دی کی ایسرائیل پادیشاهلیقی آشوریلَرین اَئلینَن آرادان گِئدَندَن سونرا ، تانری نِبوکَد نِصَّر بابیلین پادیشاهین گؤندَردی کی یهودا پادیشاهلیقینا یوگورسون . بابیلی لَر گؤجلی بیر اِئلیدیلَر. یهودا پادیشاهی راضی اولدی نِبوکَدنِصَرین خیدمتچیسی اولسون وَ ایلدَه اونا چوخ پول وئِرسین.
آما نِئچَه ایل دَن سونرا یهودا پادیشاهی بابیلی لَرین ضیددینَه یوگوردولَر. بو سبَبیلَه بابیلی لَر دوندولَر وَ گینَه یهودا پادیشاهلیقینان ساواشدیلار. بابیلی لَر اورشَلیم شَهرین اَئلَه گتیردیلَر، معبَدی داغیتْدیلار و َشَهردَه و مَعبَد دَه اولان هَر واری وَ ثیروَتی اؤزلَرینَن آپاردیلار.
نِبوکَدنِصَرین سربازلاری، یهودا پادیشاهین تَنبیه اِئلَمَگ اوچون اونون اوغلانلارین گوزونون قاباغیندا اُؤلدوردولَر و اونوندا گوزلَرین کور اِئلَدیلَر. اوندان سونرا اونلار پادیشاهی اؤزلَرینَن بابیل زیندانیندا اولمَگ اوچون آپاردیلار.
نِبوکَدنِصَر و اونون قوشونْلاری آز چوخ هامیسین یهودا پادیشاهلیقینین اوْتوران لارین اؤزلَریننَن بابیلَه آپاردیلار وَ چوخ یوخسول آداملاری اوردا قویدولار کی أکینجیلیک اِئلَسینلَر. بو دؤرَه نین آدینا کی تانرینین اِئلی موعود یوردونی مجبور اولدولار تَرک اِئلییَلَر، سورگوون دییَللَر.
دوزدی کی تانری سورگون لوقونان اؤز اِئلین گوناهلارینا گؤرَه موجازات اِئلَدی آما اونلاری وَ وئِردیکلَری وَعدَه لَری یادیندان چیخارتْمادی. تانری اوز اِئلین گؤزلِیردی وَ پِیغَمبَرلَرین واسیطَسیلَه اونلارینان دانیشیردی. تانری سؤز وئِردی کی یِئتمیش ایل دَن سونرا گینَه ایسرائیل اِئلین وَعدَه سینی وئِرَن یوردا گَتیرَجاق.
یئِتمیش ائیل دَن سونرا کوروش پارسی لارین پادیشاهی، بابیلی لَری آرادان آپاردی وَ بونا گؤرَه پارسین ایمپراطورلوغی، بابِلین ایمپراطورلوغونون یِئرینَه چوخ اِئللَرَه حاکیم اولدو. بو دورَدَه ایسرائیل خَلقینی یهودی آدلاندئریردیلار و اونلارین چوخی بوتون عُمرلَرینین هامیسین بابیل دَه یاشامیشدیلار. فقط اونلار کی چوخ یاشلی دیلَر اِئلیَه بیلیردیلَر یهودا یوردون یادلارینا گَتیرسینلَر.
پارسی لار دوزدی کی چوخ گؤجْ لی دیلَر ، آما او اِئللَریکی اونلارین سلطَنَتلَرینین آلتیندِیدیلَر ، چوخ یوموشاق و مِهریبان چیلیق ائنان تَرپَشیردیلَر. آز مودتن سونرا کوروش پارس شاهلیقینا یِئتیشدی، اَمر وِئردی هر یَهودی کی یهودایا دونمَک ایستِییر ، پارس اولکَسین تَرک اِئلییب و یَهودا یوردونا دُونَه بیلیر، او حتی ، اونلارا پول وِئردی تا گینَدَه مَعبَدی اورشَلیمدَه دوزَلتسینلَر ! یِئتمیش ایل سورگون دَن سونرا، خیردا بیر دَستَه یَهودولار، یَهودا اولکَسیندَه اورشَلیم شهرینَه دُوندولَر.
او وقت کی اِئل اورشَلیمَه یِئتیشْدیلَر، مَعبَدین وَ شَهَرین دووارین تَزَه دَن دوزَتدیلَر . پارسی لَر هَلَه دَه اونلارا حاکیمی دیلَر آما ، اونلار گینَه موعود یوردوندا یاشییردیلار وَ تانرینی مَعبَد دَه عیبادت اِئلییَه بیلیردیلَر.
بو ناغیل موقدس کیتابین یازیلاریندان آلینیب:
پادیشاهلارین ایکینجی کیتابی ۱۷،۲۴،۲۵ بولومی
تاریخ لارین ایکینجی کیتابی ۳۶ بولومی
عزرا کیتابینین ۱ دَن ۱۰ بولومی
نحمیا کیتابینین ۱ دَن ۱۳ بولومی
۲۱- تانری مسیحین گَلمَگینین وَعدَه سینی وِئریر
تانری یاراتماقین ایلک زامانیندا چوخ یاخشی بیلیردی کی اؤزون زامان دان سونرا وعده وئریلمیش مسیحی گؤندَرَجاق او آدام وَ حوایَه سؤز وِئرمیشدی کی بو ایشی حَتمی اِئلییَجَئک. تانری وَعدَه وِئرمیشدی کی حَوانین نَسلیندَن بیری گَلَجَک وَ ایلانین باشین اَزَجاق. او ایلان کی حَوانی آلداتدی، هَمَن شیطانیدی. وَعدَه بویودی کی عیسی مَسیح، شِیطانین بِئلین کامیل آرادان آپارجاق.
تانری ایبراهمیَه سؤز وِئردی کی دونیانین بوتون اینسانلاری، اوندان بَرَکَت آلاجاقلار. او نِئچَه موددَت دَن سونرا مَسیحی گؤندَرمَگینَن وَعدَه سین یِئرینَه یِئتیرمیشدی. وَعدَه وِئریلمیش مَسیح گَرَک دونیا دا هَر اِئلین خَلقینی گوناهلاریندان قورتارا.
تانری موسی یا وَعدَه وِئردی کی گَلَن گون لَر دَه اونون کیمی قورتاران آیاقا قالخاجاق. بو قورتاران هَمَن وَعدَه وِئریلمیش مَسیحیدی. تانری گینَدَه مَسیحین گَلمَگینین وَعدَه وِئردی.
تانری داودا سؤز وِئرمیشدی کی اونون نَسلین دَن بیر آدام پادیشاهلیقا یِئتیشَجاق وَ تانرنین اِئلینَه سونونا قَدَر پادیشاهلیق اِئلییَجاق . بو بونی گورسَدیر کی مَسیح، داودون نَسلین دَن گَلَجاق
تانری، اِرمیا پِیغَمبَرین واسیطَسیلَه وَعدَه وِئردی کی بیر تَزَه عَهد باغلیاجاق ، آما ایسرائیل اِئلینَن سینا داغیندا باغلادیقی عَهدَه، اوخشامیاجاق. تانری تَزَه عَهدین دَه،قانونلارینی اینسانلارین اورَگین دَه یازاجاق وَ خَلق اؤزی تانرینی تانییب، اونی مَحبَت ائلییب وَ اونون سؤزلَرینی ایطاعت اِئلییَجاقلار. مسیح او کس دی کی بو تَزَه عَهدی باغلادی. اونلار تانرینین اِئلی اولاجاقلار وَ تانری اونلارین گوناهلارین باغیشلایاجاق.
تانرینین پِیغَمبَرلَری هم دَه دِئدیلَر کی وَعدَه وِئریلمیش مَسیح پیغمبر، کاهین وَ پادیشاه اولاجاق. پِیغَمبَر بیر اینسان دی کی تانرینین سؤزون اِئشیدیر وَ اونی خَلقَه آچیق لییر. تانرینین وَعدَه وِئریلمیش مَسیحی، کامیل بیر پِیغَمبَردی چون کی تانرینین اَمرلَرین کامیل باشا دوشوب و اونی باشا دوشدوگی کیمین اونلارین هامیسینی خَلَقَه دییَجاق.
یهود کاهینلَری خَلقین یئرینه، تانریا قوربان کَسیردیلَر کی اونلارین گوناهلارینین تاوانی دی. هَمدَه کاهینلَر تانرینین دَرگاهینا خَلق اوچون دوعا اِئلیردیلَر. بونا گورَه قرار اولدی کی مسیح بویوک کاهین اولا کی اؤزون تانریا کامیل قوربانلیق اوچون پای وِئرَه. بونی معنی وِئریر کی او هِئچ وقت گوناه اِئلَمَز وَ او زامان کی اؤزونی قوربان اِئلسه، گوناهین تاوانی اوچون داها آیری قوربان لازیم اؤلمویاجاق.
پادیشاهلار وَ بویوک باشلار بیر دَسته اینسانلارا حوکومَت اِئلیللَر و گاهدان کیریخیر دی لار. داود پادیشاه تَک ایسرائیلَه حکومت اِئلَدی .آما وَعدَه سی وِئریلَن کی داودون نسلین دَن گَلَجاق بوتون عالَمَه سونونا قَدَر عیدالَتینَن حُوکومَت اِئلییَجاق. او عیدالَتینَن حُکومَت اِئلییب وَ دوغرو قَرار وِئرَجاق.
او پیغمبرلری کی تانری اونلاری یوللامیشدی، وَعدَه سی وِئریلَن مسیحین گَلمَگینی، قاباق دان دِئمیشدیلَر. مَلاکی آدینا بیر پِیغَمبَر تانرینین سؤزلَرین قاباقدان دِئمیشدی کی وَعَدَه سی وِئریلمیش مسیح دَن قاباق، بیر آیری بویوک پِیغَمبَر گَلَجاق. اِشعَیایِ نبی دَه، تانرینین سؤزلَرین دئمیشدی کی وعدَه سی وئریلَن مسیح، بیر باکیرَه دَن دونیایَه گَلَجَاق. میکاه پیغمبری هَمدَه دئمیشدی کی او بِیت لِحِم شَهریندَه دونیایَه گَلَجَاق.
اِشعَیای نَبی دِئدی کی مسیح جَلیل شَهرین دَه یاشییاجاق. او سینان اورکلَرَ مرهم اولاجاق و اَسیرلَری قورتاراجاق.او هَم دَه کی تانرینین سؤزلَرین دِئمیشدی کی وعده سی وِئریلن مسیح، هامی ناخوش لاری کوْرلاری، چولاق لاری، کَر و لال آدام لاری دا شفا وِئرجاق.
اِشعَیا پِیغَمبَری تانرینین سؤزلَرین دِئمیشدی کی دونیانین خَلقی مَسیح دَن آجیقلاری گَلَجاق و اونی قَبول اِئلمیَجاق لار. او بیر سی پِیغمبرلر ده تانرینین سؤزلرین دِئمیشدیلَر کی مسیحین یولداشلارینین بیری اونا خیانت اِئلییَجاق. زَکَریا پِیغَمبَری تانرینین سؤزلَرین دِئمیشدی کی بو یولداش ، اوتوز گوموش سیکَه یَه، اونی خیانت اِئلییَجاق . آیری پیغمبرلردَه تانرینین سؤزولَرین دِئمیشدیلَر کی مسیحی اؤلدورَجاق لار و اونون پالتارین آلماق اوچون پوْشْک آتاجاقلار.
هَمدَه پیغمبرلر تانرینین سؤزونی دِئمیشدیلَر کی اونون اؤلومی نَئجور اولاجاق . اِشعَیایِ نَبی دِئمیشدی کی خَلق اونون اوْزونَه توپوروب دؤووب و اونی آلچاقلی یاجاقْ لار. سونرا اونون بَدَنین دَئلَجَاقلار کی بویوک دردینَن اؤلسون، بونا گورَه کی او هِئچ گوناه اِئلَمَمیشدی.
آیری پیغمبرلر ده تانرینین سؤزون دئمیشدیلر کی وعدَه وئریلمیش مَسیح گَرَک کامیل اینسان و گوناهسیز آدام اولا. او گَرَک اؤلَه ،چون کی تانری اونی بوتون دونیانین خلقینین گوناهین یِئرینَه تاوان وِئرَجاق. اونون مجازات اولماقی سبب اولاردی کی تانرینین و اینسانین آراسیندا راحَتلیق و باریش اولاجاق. بو سبَبیلَه، تانرینین ایستدیگی بویودی که مسیح ، یارالانیب و اؤلسون.
آیری پیغمبَرلَر دَه تانرینین سؤزون دئمیشدیلر کی تانری مسیحی اؤلومونْدَن سونرا دیریلدجاق. بونا گؤره مسیحین اؤلمَگی و دیریلمَگی له تانری ایستیردی کی گوناهی اولانلارین قورتارماسینین نَخشَسین کامیل اِئلَسین و اینسانلارینان تَزَه بیر عَهد باغلاسین.
تانری پِیغَمبَرلَرَه مسیحین گَلمَگینین بارَه سیندَه چوخ شِئی لَر گؤرسَتدی. اما مسیح پیغَمبَرلَرین هئچ بیرینین زامانیندا گَلمَمیشدی. ۴۰۰ ایلدَن چوخ سون پِیغَمبَرلیق گِئچَندَن دَن سونرا، زامان کی وَقتینَه یِئتیشدی ، تانری مسیحی دونیایا گوندَردی.
بو ناغیل موقدس کیتابین یازیلاریندان آلینیب: یارادیلیش کیتابینین ۳وَ۱۲ بولومی،تَثنیَه کیتابینین ۱۸ بولومی ،۱۵ آیَه ، سَموئیلین ایکینجی ۷ بولومی، مَزمور۱۶وَ ۲۲وَ۳۵وَ۶۹وَ ۴۱ بولومی، اَشعیا کیتابینین ۷ بولومی وَ۱۴ آیَه، ۹ بولومی ۱ دن ۷ آیَه لری وَ ۵۰ بولومی ۶ آیَه وَ ۵۹ بولومی ۱۶ آیَه وَ ۵۳ وَ۶۱ بولومی ،اِرمیا کیتابینین ۳۱ بولومی ، دانیال کیتابینین ۷ بولومی، میکا کیتابینین ۵ بولومی ۲ آیَه، زَکَریا کیتابینین ۱۱ بولومی، ۱۲وَ۱۳ آیَه ، مَلاکی کیتابینین ۴ بولومی ، ۵ آیَه
۲۲- یَحیانین دونیایَه گَلمَسی
چوخ گِئچمیش لَردَن تانری پِیغَمبَرلَر واسیطَسیلَه اؤز اِئلینَن دانیشیردی . ۴۰۰ ایل گِچمیشدی آما تانری اؤز اِئلینَن دانیشمامیشدی. بیردَن تانرینین مَلَکی زکریا آدیندا بیر قوجا کاهینَه گُؤرسَندی . اُو وَ حایات یولداشی اِلیزابِت، تانریدان قورخان اینسانلاریدیلار. اونلار قُوجِیدیلَر وَ اِلیزابِتین اوشاقی اُولموردی.
تانرینین مَلَکی زَکریا یا دِئدی: «سَنین حایات یولداشین بیر اوغلان دُوغاجاق . سَن اُونون آدین یَحیی قویاجاقسان. تانری اونی روح القدوسونان دُولدوراجاق وَ یَحیی اینسانلاری، وَعدَه سی وئِریلَن مَسیحین گَلمَسینَه حاضیر اِئلیَجاق.» زَکریا جَوابیندا دِئدی: «مَن وَ حایات یولداشیم اوشاق صاحیبی اولماق اوچون چوخ یاشْلییق! هاردان بیلیم کی مَنَه دوزون دییرسَن؟«
تانرینین مَلَکی زَکریا یا جَواب وِئردی :«مَن تانرینین طَرَفینْدَن گؤندَریلْمیشَم کی بو خوش خَبَری سَنَه یِئتیرَم. ایندی کی سَن مَنیم سؤزلَریمَه اینانمادین، اوشاق دونیایا گَلَنَ زامانا جاق دانیشماق گؤجونی اَئلدَن وِئرَجاقسان .» او وَقتدَن زکریا دانیشا بیلمَدی. سونرا تانرینین مَلَکی زَکریانین یانین دان گِئتدی. زَکریا اِئوَه قاییتْدی وَ چوخ زامان گِئچمَدی حایات یولداشی بویلو اولدی.
اُو زامان کی الیزابت آلتی آیلیق بویلیدی، اُو مَلَک بیردَن اِلیزابِتین قوهومونا کی آدی مَریَمیدی گُؤرسَندی. اُو باکیرَه قیز وَ یوسوف آدیندا بیر کیشینین نیشانلیسیدی. مَلَک اُونا دِئدی: «سَن بویلو اولاجاقسان وَ بیر اُوغلان دوغوب وَ اونون آدین عیسی قُویاجاخسان. او اوجا تانرینین اوغلی اولاجاق وَ اونون حوکم اِئلَمَگی سونونا قَدَر قالاجاق.»
مریم جواب وِئردی : «مَن باکیرَه اولدوغوم حالدا بو ایش نَجور اولاجاق؟» مَلَک اونا آچیخلادی : «روح القدوس سَنَه گَلَجاق وَ تانرینین گؤجی سَنَه کولگَه سالاجاق . بونا گؤرَه اُو اوغلان موقَدس و اوجا تانرینین اُوغلی چاغیریلاجاق. » مریم اُو مَلَکین سُؤزلَرینَه ایناندی وَ هَر نَه کی اُو دِئمیشدی، قَبول اِئلَدی.
بوایشدَن بیرآززاماندان سونرا، مَریَم اِلیزابِتین اِئوینَه گِئتدی. الیزابِت هَمَن کی مَریَمین سَلامین اِئشیتدی، اوشاق بَطنین دَه تَرپَشْماقا باشلادی. اونلار، تانری اونلارا اِئلَدیکلَری ایشلَر اوچون چوخ شادلیق اِئلَدیلَر. مَریَم اوچ آیا یاخین اِلیزابِتین یانیندا قالدی وَ سونرا اِئوَه قاییتدی.
بو اولدوقلاردان سونرا الیزابت بیر اوغلان دونیا یه گَتیردی. اُو وَ زَکَریا اُوجور کی مَلَک دِئمیشدی اونون آدین یَحیی قُویدولار. سونرا تانری گینَه زکَریانین دیلین آچدی و زکریا دِئدی: تانریا شُوکر اُولسون. چونکی اُواِئلینین کُومَگینَه گَلدی! وَ سَن ای اُوغلوم اوجا تانرینین پیغَمبَری چاغریلاجاقسان وَ اینسانلارا دییَجاقسان کی گوناهلارینین باغشیلانماسینین یولونی نَئجور تاپسینلار.
بو ناغیل موقدس کیتابین یازیلاریندان آلینیب: لوقا انجیلیین ۱ بولومی
۲۳- عیسی نین دونیایَه گَلمَسی
مریَم یوسوفونان کی بیر عادیل وَ یاخشی کیشیدی، نیشانلانْمیشدی. اُو زامان کی یوسوف بیلدی مَریَم بویلودی، بیلیردی کی اُو اوشاق اوندان دَییر. چون یوسوف ایستَمیردی کی مَریَمی بی آبیر وَ رُسوا اِئلییَه، ایستَدی کی سَئسْسیزجَه اُوندان آیریلا. آما بو ایشی گُؤرَندَن قاباق، یوخوسون دا بیر مَلَک گؤرسَندی.
مَلَک یوسوفا دِئدی: «مَریَمینَن اِئولَنمَکدَن قورخما. اُو اوشاق کی اونون بَطنیندَه، روح القدوس دان دی. مَریَم بیر اوغلان دوغاجاق وَ اُونون آدین عیسی( یَعنی نیجات وِئرَن یَهُوَه ) آدلاندیر، چون کی او، خَلقی گوناهلاریندان قورتاراجاق.»
بِئلَه اُولدی کی یوسوف مَریَمینَن اِئولَندی و اونی اُؤز اِئوینَه گَتیردی. آما مَریَمین دوغماقیندان قاباق، اُونونان یاتْمادی.
مَریَمین دوغماقی سون گونلَریندَه ، روم امپراتوری اَمر اِئلَدی کی هَر کیم باش ساییلماق اوچون گَرک اؤز آنا یوردونا قاییتسین. یوسوف وَ مَریَم ناصِرَه دَن بیت لَحِمَه گِئتمَگه، بیر اؤزون یولی گَرک گِئدِیْدی لَر چون اونلارین بویوک بابالارینین باباسی، داوود پادیشاه وَ شَهرلَری بِیت لِحِمدِیْدی.
بِئلَه کی مَریَم وَ یوسُف بِیت لِحِمَه یِئتیشدیلَر، بیر یِئر قالماق اوچون تاپانمادیلار. بیدانا یِئر تاپدیلار کی اوردا مال وَ حِیوان ساخلانیردی. مَریَم اوشاقی اُوردا دونیایَه گَتیردی وَ اونو آخور ایچیندَه یاتیردی چونکی اونی یاتیردماق اوچون بیر یِئر یوخودی. اونلار اونون آدین عیسی آدلاندیردی لار.
او گِئجَه چوبانلار چؤلدَه سورولَرین گُؤزلوردیلَر. اونلارین آراسیندا بیردَن بیر پارلایان مَلَک گؤرسَنْدی وَ اُونلاری قؤرخو گُؤتوردی. مَلَک اُونلارا دِئدی:،«قورخمایین چون کی سیزَه بیر موشتولوق گَتیرمیشَم. بو آخشام وَعدَه سی وِئریلَن مَسیح کی اُؤزی تانریدی، بِیت لِحِم دَه دونیایَه گَلدی.»
« گِئدین آختارین اُو اوشاقی تاپین. اُو کؤرپَه اوشاقی گُؤرَجاقسیز کی بَئلَک دَه بیر آخور دا یاتیب» بیر دَن ساییسیز مَلَکلر گویْ دَن اُو بیرینجی مَلَگَه قُؤشولدولار. اُونلار تانرینی گُؤزَل سَسینَن حَمد وَ سِتایش اِئلَدیلَر وَ دِئدیلَر: «بویوکلوگ وَ عَظَمَت تانرینینْدی کی گُؤی دَه دی ، یِئر اؤزوندَه باریشیق وَ تَسَلی اولسون اُو خَلقَه کی تانری اُونلاری چوخ لُطفی وار!»
سونرا مَلَک لَر اُوردان گِئتدیلَر وَ چوبانلار دا داوارلارین اؤتوردولَر وَ اُو یِئرَه کی عیسی واریدی یِئتیشدیلَر، مَلَک دِئدیگی کیمین، کُؤرپَه اوشاق گُؤردیلَر کی آخور ایچیندَه یاتیب. اونلار چوخ هیجانلی دی لَر. چوبانلار اُؤز سورولَرینین یانینا قاییتدیلار وَ گُؤردوکلَری و ائشیدیکلَری اوچون تانرینی شوکور اِئلَدیلَر.
اوندان سونرا نِئچَه مُنَجیم وَ بیلَن کیشی، گون چیخان اُؤلکَه لَردَن، گوْی دَه بیر فَرقیلی اولدوز گُؤردولَر. بیلدیلَر کی یهودون تَزَه پادِشاهی دونیایَه گَلیبدی. بونا گورَه اوشاقی گؤرمک اوچون یوردلارین دان اؤزون یولی توتدولار و گلدیلر. اُونلار بِیت لِحِم دَه اُو اِئوی کی عیسی و آنا وَ آتاسی اُوردا یاشییردیلار، تاپدیلار.
او وقت کی اُو حَکیم آقالار، عیسی وَ آناسینی گُؤردولَر، دیز اوستَه چؤکدولَر وَ اؤزلَرین یِئره قویوب وَ شُکر اِئلَدیلَر. اُونلار باهالی وَ قیمَتلی پایلاری عیسی یا باغیشلادیلار و سونرا اِئولَرینَه دوندولَر.
بو ناغیل موقَدس کیتابین یازیلاریندان آلینیب: مَتی اینجیلینین ۱ و ۲ بولومی لوقا اینجیلینین ۲ بولومی
۲۴- یَحیی عیسی یا تَعمید وِئریر
یَحیی زَکَریانین وَ اِلیزابِتین اُوغلی بُؤیودی وَ پِیغمبَرلیگَه سِئچیلدی. اُو چؤلدَه یاشییردی وَ چول بالی وَ چَکیرتْگَه یِئییردی وَ دَوَنین یونوندَن پالتارگِئیردی.
جَماعَتین چوخی چؤلَه وَ یَحیی نین یانینا گَلیردیلَر وَ اونون سؤزلَرینَه قولاخ آسیردیلار. او اونلارا دانشیردی وَ دییردی: «توبَه اِئلیین چون تانرینین پادیشاهلیقی یاخیندادی.»
چون جَماعَت یَحیی نین سؤزلَرین اِئشیدیردیلَر، اونلارین چوخْی گوناهلارین دان توبَه اِئلییرْدیلَر وَ یَحیی اونلارا سونان تَعمید وِئریردی. دین رَهبَرلَرین چوخْی یَحیی نین یانینا گَلیردیلَر، آما گوناهلارینا اعتیراف اِئلمییب وَ توبَه اِئلَمیردیلَر.
یحیی دینی رَهبرَلَرَه دِئدی:«ای زَهَرلی ایلانْلار! توبه اِئلیین وَدولان ماقیزی دَئییشین. تانری هَر آغاج کی میوَه سی یاخشی اولمویا ،کَسیبْ و اُوتا آتاجاق.» یَحیی پِیغمبرلَرین قاباقدان دان دِئدیکلَری کیمی کی دِئمیشْدیلَر: «گورون کی،ایندی مَن پِیغَمبَریمی سَندَن قاباخ گوندَرَجاقام کی یولی سَنین اوچون آچسین.»،یِئرینَه یِئتیریلدی.
بَعضی دینی رَهبرلَر یَحیی دان سورشوردولار: «سَن مَسیح سَن؟ »یحیی جواب وِئردی: «من مسیح دَییرَم، آما مندَن سونرا بیری گَلَجَک کی اونون مَقامی مَندَن چوخ یوخاریدی.اوقَدَر کی من اونون باشماقلارینین ایپین آچماقینا لائیق دَییرَم.»
او بیر سی گون عیسی سو تَعمیدی اوچون ، یَحیی نین یانینا گَلدی . یحیی اونی گُورَن زامان دِئدی کی :«بو تانرینین قوزوسودور،کی بوتون دونیانین گوناهْلارین گوتورَجاق .»
یحیی ،عیسی یا دِئدی:«من سَنی تَعمید وِئرماقا لاییق دَئیْرَم . بو مَنَم کی سَندَن گَرَک تَعمید آلام .»آما عیسی دِئدی مَنه تعمید وِئر ،چون کی دوغرو ایش بودی بونا گورَه یحیی عیسی نی تعمید وِئردی،آما عیسی هِئچ واقت گوناه اِئلَمَمیشْدی.
او زامان کی عیسی سو تَعمیدیندَن اِئشیگَه چیخدی ، تانرینین روحی بیر گووَرچین کیمی گُورسَندی وَ آشاقْیا گَئلدی و اونون اوستونَه گُوندی و او دَم ،تانرینین سسَی گؤیْدَن گَلدی:«بودی منیم اوغلوم اونی چوخ سِئویرَم و اوندان چوخ راضی ام.»
تانری یحیی یا دِئمیشْدی: «روح القدوس بیرآداما کی سَن اونی سو تَعمیدی وِئریسَن گَلَجاق، اُو تانرینین اُوغلودی.» تانری تَک دیر و اُو زامان کی یحیی عیسی یا تَعمید وِئردی ، آتا تانرینین سَسین اِئشیتدی.اُوغول تانری یعنی عیسی نی گُوردی و روح القدوس گُووَرچین شَکیلینْدَه گُورسَندی.
بو ناغیل موقدس کیتابین یازیلاریندان آلینیب :
متی انجیلینین ۳ بولومی،مرقس انجیلینین ۱ بولومی
لوقا انجیلینین ۳ بولومی،یوحنا انجیلینین ۱ آیه لری ۱۵ _۳۷
۲۵- شیطان عیسی نی تولی ییر
عیسی غُسل اولاندان سونرا، تانرینین روحی بیردَن اونی چؤلَه آپاردی. او یِئردَه کی عیسی قیرخ گِئجَه گوندوز، اُوْروج توتدی. او زامان ایبلیس گَلدی کی عیسی نی تولییب وَ گوناها سالا.
ایبلیس عیسی نی تولادی وَ دِئدی: «اَگَر سَن تانرینین اوغلوسان، بو داشلارا دِئگینَن چُؤرَک اولسونلار کی یِئیَه بیلَسَن.
عیسی سَسلَندی : تانرینین کِتابین دا یازیلیب« اینسان یاشاماق اوچون ، تَک چُؤرَگَه احتیاجی یوخ، بَلکی هَر کَلَمَه یَه کی تانرینین آغزیندان چیخیر!» مُحتاج دی.
سونرا ایبلیس اونی عیبادَتگاهین بیر اوجا یِئرینَه آپاردی وَ دِئدی: « اَگَر سَن تانرینین اوغلوسان، اُؤزووْی بوردان آشاقیا آتْ . چون کی موقَدَس کیتاب بویوروب « تانری مَلَک لَرینَه اَمر اِئلییَجاق کی سَنی اَئللَرینین اوستون دَه آپارسینلار، اُؤلمیا آیاقین داشا دَئیسین.»
آما عیسی ایبلیسین دِئدیگین سایمادی وَ سَسْلَندی: « تانری سُؤزلَریندَه، اُؤز اِئلینَه اَمر اِئلییب کی: تانری نی، اُؤز تانری وی سیناما.»
اوندان سونرا ایبلیس عیسی نی گُؤتوردی وَ بیر اوجا داغین باشینا آپاردی و بوتون اؤلکهَ لَرین گؤجونی وَ وارلیقین اُونا گُؤرسَتدی وَ دِئدی: « اَگَر دیزَه چؤکوب و مَنی عیبادت اِئلَسَن، بونلاری بوتون سَنَه باغیشلایاجاقام.»
عیسی جَوابین دا دِئدی: مَن دَن اوزاقلاش اِی ایبلیس! تانری کیتابین دا اُؤز اِئلینَه بویوروب کی:« تَکجَه تانری نی اؤز تانری وی عیبادَت اِئلَه وَ تَکجَه اُونا خیدمَت اِئلَه.»
عیسی شِیطانین تولاماقْینین تورونا دوشمَدی. او گوناه اِئلَمَدی وَ شِیطان اُوندان اوزاق اُولدی وَ مَلَک لَر گَلدیلَر عیسی یا خِدمَت اِئلَدیلَر.
بو ناغیل موقدس کیتابین یازیلاریندان آلینیب :
متی انجیلینین کیتابی ۴ بولومی آیه ۱ دَن ۱۱
مرقس انجیلینین کیتابی ۱ بولومی ۱۲ آیه دَن ۱۳
لوقا انجیلینین کیتابی ۴ بولومی ۱ دَن ۱۳
۲۶- عیسیٰ نین خیدمَتینین باشْلانْماسی
شِیطانین تولامادیقلارینا غالیب گَلَندَن سونرا،عیسی یاشادیقی یِئرَه ، جَلیلَه دُوندی. روح القدس عیسی یا چوخ گُؤج وَ قُووَت وِئریردی وَ او اؤرگَتمک اوچون یِئردَن یِئرَه گِئدیردی. وَ هامی اُونون بارَه سیندَن یاخشی دانیشیردیلار.
عیسی ناصیره کَندینَه کی اوشاقلیقین اوردا گِئچمیشْدی گِئتدی. شَبات گونو ،او عیبادتگاها گِئتدی .دین رَهبَرلَری اَشعیا پیغمبَرین کیتابیندان بیر نُسخَه سین اوخوماق اوچون اونا وِئردیلَر،سونرا عیسی طوماری آچیب و اونون بیر بؤلومون اینسانلار اوچون اوخودی.
او بوجور اوخودی:«تانری اؤز روحوندان منَه وئردی کی خوش خَبرین دَن یازیق اینسانلارا یِئتیرَم. او منی یوللادی تا اسیرلَری قورتارام، کورلاری گوزون آچام و مَظلوملاری دا قورتارام. چون کی تانرینین اینسانا رَحمَت وِئردیقی زامان یِئتیشب.»
اوندان سونرا عیسی اَئیْلَشْدی و هامی دیققَتینَن اُونا گُوز تیکمیش دیلَر. اُونلار بیلیردیلَر کی موقدَس کیتابین اُوخونان بولومی ، وَعدَه سی وِئریلَن مَسیحَ ایشارَه اِئلییردی. عیسی دِئدی: «اُو سُؤز کی سیزَه اُوخودوم ، ایندی .یِئرینَه یِئتیشمَکدَدی» جَماعَت هامیسی حیران قالدیلار و سُوروشدولار: «مَگَر بو کیشی یوسوفون اُوغلی دَییر؟»
اوندان سونرا عیسی بویوردی: «دوزدوکی هئچ پِیغَمبَر اُؤز یوردوندا قبول اولونماز . اُو زامانکی ایلیا پیغمبرین دُؤرَسیندَه اُوچ ایل یاریم یاغیش یاغمادی بونا گورَه کی ،ایسرائیلدَه دول آروادلار نَقَدَر چوخ اُولسادا ،تانری ایلیانی ، آیری اولکَدَه یاشییان دول آروادین کُومَگینَه گُوندَردی.»
و بوجور ایدامَه وِئردی:«اِلیشَع پِیغَمبَرین زامانیندا ،ایسرائیلدَه چوخلاری پیس نوخوشلوغو توتموشْدولار . آما اِلیشَع اونلارین هَئچ بیرینَه شَفا وِئرمَدی.او تَک نَعَمان سوری نی، ایسرائیل دوشمَنینین بویوک باشین او ناخوشلوقدان شَفا وِئردی .» بو سؤزلَری اِئشیدَنلَر کی یهودی دیلَر،اِئشیتْدیگدَن سونرا اونا حیرصْلَندیلَر.
ناصیرَه جَماعَتی، عیسی نی عیبادتگاهدان اِئشیگَهَ چئخاردیپ، بیر قایانین قیراغینا آپاردیلار کی اُونی اُوردان آشاقیا آتسینلار وَ اُؤلدورسونلَر. آما عیسی اونلارین آراسیندان گِئچدی و ناصیرَه شَهرین ترَک اِئلَدی.
اوندان سونرا عیسی جلیلین هر یِئرینَه گِئتدی. چوخلی جَماعَت اونون یانینا گَئلیردیلَر و چوخ ناخوشلار یانلاریندا گَئتیریرْدیلَر. اونلارین آراسیندا عَلیل چولاق کور وکار و بعضی لَری یول یِئرییَه بیلمیردیلَر و دانیشامیردیلار.عیسی اونلاری شَفا وِئریردی.
هَمدَه چوخلاری کی پیس روحلارا گیریفتاریدیلَر ، عیسی نین یانینا گَئتیریردیلَر. عیسی نین أمرینَن پیس روحلار جَماعَتدَن اِئشییگَه چیخْیردیلار. پیس روحلارین چوخی قیشقیریردیلار: «سن تانرینین اوغلوسان !»خَلق حِیرَتینَن تانرینی عیبادت اِئلییردیلَر.
او زامان عیسی شاگیردلَریندَن اُون ایکی آدام سِئچدی وَ اونلارین رسول لار آدلاندیردی. اونلار عیسی نان دولانماقا گِئدیردیلَر وَ اوندان اُؤرگَنیردیلَر.
بو ناغیل موقدس کیتابین یازیلاریندان آلینیب :
متی انجیلینین کیتابینین ۴ بولومی ۱۲ دَن ۲۵ آیَه لَری
مرقس انجیلینین کیتابینین ۱ دَن ۳ بولومی
لوقا انجیلینین کیتابینین ۴ بولومی
۲۷- یاخشی سامری نین ناغیلی
بیر گون یهودون دین عالیمی عیسی نین یانینا گَلدی. اُو ایستیردی کی ایثبات اِئلییَه کی عیسی نین دَرس لَری دوغرو دَییر.او سُؤروشدو:«ای مُعَلِم، اینسان نَجور اِئلَسین کی اَبَدی یاشاماغی اَئلَه گَتیرسین؟» عیسی جَواب وِئردی: «تورات کِتابین دا بونا گورَه، نَمنَه یازیلیب؟»
او کیشی دِئدی:« تانری نی اؤز تانری وی،بوتون اورگینلَه و بوستون گؤجوونَن بوتون جانینلا و بوتون عَقیلیوینَن سِئو.قُونشووْی دا اُؤزون کیمین سِئوْ.»اوندان سونرا عیسی بویوردی: «دوغرو دییرسَن، سَن دَه بوجور اِئلَه تا اَبدی یاشاییشین اولسون.»
آما او دین مُعَلِمی چون ایستیردی کی اُؤزونی عالیم گُؤرسَدَه، گِئنَه سُؤروشدو: « مَنیم قونشوم کیم دی؟»
عیسی بیر ناغیلینان اوُ دین عالِمینَه جَواب وِئردی وَ دِئدی: « بیر یهودی کیشی اورشلیم دَن اَریحا شَهرینَه دولانماقا گِئدیردی.
یولدا، یُول کَئسَنلَر اونون باشینا تُؤکولدولَر وَ اُونون بوتون وارلیقین چاپدیلار، اونی ویردیلار وَ یُول قیراقیندا، یاری جانلی بوشلادیلار.
بو باشا گَلَنْردَن سونرا، بیر یهودی کاهین اوردان کِئچیردی. اِئلَه کی اُو کیشینی یول اؤرتاسیندا گُؤردی، یولون او تاییندان اؤز یولونا ایدامَه وِئردی وَ هِئچ اُو کیشینی سایمادی.»
بیر آزدان سونرا، بیر لاوی یولدان یِئتیشدی. (لاوی لَر، اِسرائیلین بیر اِئلیدی کی کاهین لَرَه کُؤمَک اِئلیردیلَر). اُو دا یولون آیری باشین توتدو وَ گِئتدی وَ او کیشینین دَردینَه یِئتیشمَدی.
او زامان بیر آیری کیشی گَلدی کی سامِریدی. (سامری لَر وَ یهودی لَر بیر بیرینَن آجیقلاری گَئلیردی). اِئلهَ کی او یارالی کیشی نی گوردی کی یَهودی دی، اورَگی اُونا یاندی. اُونون یارالارین یودو، اوستونَه مَرهَم گُؤیدو وَ اُونلاری باغلادی .»
اوندان سونرا سامری کیشی اونی اؤز اِئشَگینَه میندیردی وَ بیر قوناق اِئوینَه آپاردی وَ اوردا دا اونی تیمارلادی.»
« گَلَن گون، سامری کیشی گَرک یولونا ایدامَه وِئرِیْدی او موسافیر خانانین صاحِبینَه بیر آز پول وِئردی وَ دِئدی:« بو کیشینی گـؤزلَه وَ اَگَر خَشلَدیقین بونا اوندان چوخ اولسا، قاییدان زامان اونی سَنَه وِئرَجاقام.»
اوندان سونرا عیسی دین عالیمین دَن سؤروشدی: «سَنین فیکریوَه بو اوچ نَفَردَن هانسی او دُؤوْلَن و مالی گِئدَن کیشینین قونشوسیدی؟! » او دین عالمی جواب وِئردی: « او کی اونا اورَگی یانْدی.» عیسی اونا جواب وِئردی: « سَن دَه گِئت بوجور اِئلَه.»
بو ناغیل موقدس کیتابین یازیلاریندان آلینیب:
لوقا انجیلینین کیتابینین ۱۰ بولومی ۲۵ دَن ۳۷ آیَه لَری
۲۸- وارلی بیر جوان
بیر گون وارلی بیر رَهبَرعیسی نین یانینا گَئلدی وَاُوندان سُوروشدی: «یاخشی مُعَللیم ،اَبَدی یاشامی اَئله گَتیرمَگ اوچون نَه اِئلِیَه بیلَرَم؟»عیسی اونا بویوردی: نییَه مَنَه یاخشی دییسَن؟ ایندی کی ، تانریدان سونرا هِئچ کیم یاخشی دَییر. اگر اَبَدی یاشام ایستِیرسَن، تانرینین اَمری لَریندَن ایطاعَت اِئلَه.»
اُو سُوروشدی: «هانسی بیری اَمریلَردَن ایطاعَت اِئلِییم؟ »عیسی جَواب وِئردی: «اُولدورمَه، زینا اِئلَمَه،یالان دِئمَه، آتاوا و آناوا حُورمَت اِئلَه وُ قونشووی اُؤزون کیمین سِئو.»
آما جوان کیشی دِئدی:«من اوشاقْلیقْدان بوتون دِئدیکْلَری یِئرینَه گَتیرمیشَم ،ایندی گَرَک نِئیْلی یَم تا ابدی یاشاییشیم اولسون؟»عیسی مِهرَبانلیقینان اونا باخْدی.
وُ جَواب وِئردی: «اَگَر ایستییرسَن چوخ یاخشی ایش اِئلیَسَن، گِئت وَ هَر نَیین وار سات و پولون یُوخسوللارا وِئر تا گُوی اؤزوندَه گَنجین اُولسون نَه یِئر اُؤزوندَه ! سونرا گَل و مَندَن ایطاعَت اِئلَه!»
اُو واقت کی جوان آدام، عیسی نین بو سُؤزون اِئشیتدی،چوخ غَملی اُولدی چوُنکی وارلی بیریدی وَائیستَمیردی وارلیقین و یئقدیقی اَئلیندَن گِئتسین. او اُؤزون چُئوردی و عیسی دان اُوزاقلاشدی.
اوندان سونرا عیسی شاگیردلَرینَه بویوردی:«بونی بیلینْ کی وارْلی آدامین تانرینین پادیشاهلیقینا گیرمَسی چوخ چَتینْدی.گینَدَه دِئییرَم کی ، دَوَنین اینَه دَلیگیندَن گِئچمَسی ، وارلینین ، تانرینین شاهلیقینا گِئچمَسیندَن چوخ راحاتْدی.!»
شاگیردلَر عیسی نین بو سؤزون اِئشیدَندَن سونرا چوخ حیران قالدیلار وَ سُوروشدولار: «کیم اِئلییَه بیلَر قورتارماقین یولون تاپسین؟»
عیسی شاگیردلَرینَه بیر باخدی وَ بویوردی: «اینسان اِئلییَه بیلنمَز اؤزونی قورتارسین، آما تانرینین یانیندا هَر شِئی مومکوندی.»
پترس عیسی یا دِئدی: «بیز هَر نَئیمیزدَن اَئل چَکمیشیک تا سَنین آرخاندا اُولاق، ایندی بیزیم پایی میز نَجور اولاجاق ؟»
عیسی جَواب وِئردی: «هَر کَس مَنیم اوچون قارداشیندان وَ باجسیندان، آتاسیندان وَ آناسیندان وَ اوشاقیندان ، اِئوینَه مولکونَه گُوزون یوما ، یوز قات چُوخ تاپاجاق.واَبدی یاشاییشی اَئلَه گَتیرَجاق .آما چوخ لار کی بیرینجی دیلَر، سُون اُولاجاقلار و چوخلار کی سونوندا دیلار ، بیرینجی اُولاجاقلار.»
بو ناغیل موقدس کیتابین یازیلاریندان آلینیب:
متی انجیلینین ۱۹ بولومی ۱۶ دَن ۳۰آیه لَری
مرقس انجیلینین ۱۰ بولومی ۱۷ دَن ۳۱ آیه لَری
لوقا انجیلینین ۱۸ بولومی ۱۸ دَن ۳۰ آیه لَری
۲۹- داش اورگلی نوکرین ناغیل
بیر گون پِترُس عیسی دان سوروشدی:« مُعَلیم! او قارداش کی مَنَه پیسلیک اِئلییَه، نِئچَه یول اونی باغیشلییا بیلَرَم؟! یِددی یوْل؟ عیسی بویوردی:» یِددی یوْل یوخ، بَلکی یِتمیش یِددی یوْل.» عیسی ایستیردی کی بیزی باشا سالسین کی هَمِشه گَرَک باغیشلیاق. اوندان سونرا عیسی بو ناغیلی دِئدی.
او دِئدی ، :«تانرینین پادیشاهلیقی اوجور پادیشاهدی کی ایستیردی قوللارینان حق حیساب اِئلیَه. نوکرلرین بیرنین بورجی ۲۰۰۰۰۰ ایلین ایشینین گون مُزدی دی .»
بو اؤزدَن کی او نوکَر بورجونو وِئرَه بیلمیرْدی، شاه اَمر اِئلَدی کی بورجون یِئرینَه، گَرَک نوکَری وَ آرواد اوشاقین وَ بوتون وارلیقین ساتسینلار.
آما او کیشی شاهین آیاقینا دوشدی وَ یالواردی وَ دِئدی :« ای پادیشاه مَنه زامان وئِر کی سَنَه بورجومی آخیر قیرانیناجاق وِئریم.» پادشاهین اورَگی اونا یاندی و اونی بوشلادی و بوتون بورجونی باغیشلادی.
آما او زامان کی نوکَر ، شاهین سَرایین دان اِئشیگَه چیخدی ، اؤز ایش یولداشلارینین بیرینی گؤردی کی او ایش یولداشی اونا دورت آی آیلیقین اونا وِئرمَلیدی .سونرا اونون بُغازین سیخدی و دِئدی:« مَنیم بورجومو وِئر.»
بورجی اولان یولداش، اونون آیاقینا دوشْدی وَ دِئدی:« سَنه یالواریرام، مَنَه مُهلَت وِئر کی سَنَه بوتون اولان بورجومی وِئریم.» آما آلاجاقلی یولداش، راضی اولمادی وَ یولداشین دا بورجونی آلانا کیمی ، زیندانا سالدی.
او وقت کی اونون یولداشلاری بو اولان لاری اِئشیتدیلَر غَملی اولدولار وشاهین یانینا گِئدیب وَ بو باشا گَلَنْلَری دِئدیلَر.
شاه بیردَن او کیشینی یانینا چاغیردی و دئدی :«ای شَر نوکر ،سَن مَنَه یالواردیقیوا گورَه من بویوک بورجووی باغیشلادیم.سَن دَه گرگ ایش یولداشیوا هَمَن ایشلَری گورِیْدین.»شاه چوخ حیرصْلَنیب وَ اَمر اِئلَدی کی اونی زیندانا سالسین لار وَ بورجون وِئرمَمیش، اوردان بوشلاماسین لار.
اوندان سونرا عیسی بویوردی:« اَگَر سیز قارداشیزی اورَکدَن باغیشلامیَه سیز، مَنیم گوْی دَه کی آتام دا سیزینَن اؤزوز کیمی رفتار اِلیَجاق .»
بو ناغیل موقدس کیتابین یازیلاریندان آلینیب:
متی انجیلینین ۱۸ بولومی ۲۱ دَن ۳۵ آیه لَری
۳۰- عیسی مسیح بِئش مین آداما یِئمَک وِئریر
عیسی رسولارینی تانرینین سُؤزون یِئتیرمَک اوچون و اورگَتمَک اوچون ،چوخ کَندلَرَه ،گونْدَردی.قاییدانان سونرا ،اونلار عیسی یا اِئلَدیکْلری ایشْلَری، بیلدیردیلَر.اوندان سونرا عیسی اونلاری بیر گولون یاخینلیقی نا ،خَلوَت یِئرَه آپاردی تا بیرآز دینجَلْسینْلَر.بونا گورَه هامیسی بیر قاییقا میندیلَر و گولون او تایی نا گِئتْدیلَر.
چون جَماعت گوردولَر کی عیسی شاگیردلَرینَن قاییقا مینیبلَر و گِئدیلْلَر ،گولون قیراغیندان، قاشماغا باشلادیلار کی اونلاردان قاباق گولون او تایینا یِئتیشْ سینْلَر.بونا گورَه او زامان کی عیسی و شاگیردلَری اُورا یِئتیشْدیلَر، بویوک بیر دَستَه جَماعت اونلارین یولون گوزلِییردیلَر وَ پیشوازا گَلدیلَر.
اونلارین سایسی آروادلار و اوشاقلاردان سونرا،بِش مینَ یاخیین کیشیدی.عیسی مَسیحین اورگی اونلارا چوخ یانْدی .چون کی اونلار چوبانسیز قویون کیمی دیلَر.سونرا اونلارا اورگَتْمَیَه باشلادی و اونلاری کی ناخوشی دیلَر .شَفا وِئردی.
آخشام چاقی شاگیردلَر عیسی نین یانینا گَلیب و دِئدیلَر:«ای مُعَللیم . جماعَتی گونْدَر کی اؤزلَرینَه یِئمَک تاپسینلار ،چون بو اوزاق پَرت یِئردَه ،یِئمَگ اوچون بیر شِئیْ تاپیلْماز.»
آما عیسی شاگیردْلَرینَه دِئدی:«سیز اؤزوز اونلارا یِئمَک وِئرین.»اونلار جواب وِئرْدیلَر:«بیز بو ساییسیز خَلقی نِئجَه دویدورا بیلَریک؟!آما بیزیم تَکجَه بِش چورک و ایکی خیردا بالیقیمیز وار وَ بَس.»
عیسی اؤز شاگیردلَرینَه بویوردی کی خَلقَه دِئسینْلَر کی،اَئلْلی باش دَستَه سیندَه، یِئشیل اوتْلارین اوستونَه اوتورسونلار.
اوندان سونرا عیسی بِش چورَکْ و ایکی بالیقی اَئلیندَه توتوب و گؤویَه باخْدی و تانرییا یِئمَک اوچون شوکور اِئلَدی و اونی بَرَکَت وِئردی.
اوندان سونرا عیسی چورک لَری و بالیق لاری تیکَه تیکَه اِئلییب،و شاگیردلَرینَه وِئردی تا خَلقین آراسینْدا پایلاسینْلار.شاگیردلَر خَلقَه یِئمَک وِئریردیلَر هامیسی یِئدیلَر و دویدولار ،آما او یِئمَکْلَردَن هِئچ آزالْمیرْدی.
اوندان سونرا شاگیردلَر یِئمَگین آرتیق لارین یِئغشْدیردیلار،بِئلَکی او بِش چورک و بالیقین قالنینْدان ،اُون ایکی سَبَتْ دولدی.
بو ناغیل موقدس کیتابین یازیلاریندان آلینیب:
متی انجیلینین کیتابینین ۱۴ بولومی ۱۳ دَن ۲۱ آیه لَری
مرقس انجیلینین کیتابینین ۶ بولومی ۳۱ دَن ۴۴ آیه لَری
لوقا انجیلینین کیتابینین ۹ بولومی ۱۰ دَن ۱۷ آیه لَری
یوحنا انجیلینین کیتابینین ۶ بولومی ۵ دَن ۱۵ آیه لَری
۳۱- عیسی سو اؤزوندَه یِئرییر
عیسی او جَماعَته یِئمَک وِئرَندَن سونرا شاگیرد لَرینَه بویوردی کی قاییقا مینسینلَر وَ گولون او تایینا گِئتسینَلر. آما اؤزو گِئتمَدی وَ بیر قیسا زامان اوردا قالدی. سونرا شاگیردلَر یولا دوشدولَر وعیسی جماعتی یولا یالاندان سونرا، بیر داغین باشینا گِئتدی کی دوعا اِئلسین. او اوردا تَکیدی و گِئجه یاریسینا قَدَر دوعا اِئلیردی.
بو آرادا ، شاگیردلَر قاییقین کورَکینَن سویا وروردولار.آما بیر تَرسَه یِئل اَسمَک حالیندِیْدی ،بونا گورَه گِئجه یاریسینا قَدر دنیزین یاریسیناجاق گَئلَه بیلمیشْدیلَر.
او زامان عیسی دوعاسین قورتاریب وَ شاگیردلَرَینین یانینا گِئتدی، او قاییقا ساری سویون اؤزونده یِئردی.
او وقت کی شاگیردلَر عیسی نی گؤرَن دَه، چوخ قؤرخدولار چون فیکر اِئلَردیلَر کی روح گؤروپْ لَر. عیسی بیلدی کی اونلار قورخوبلار، اونلارا بویوردی:« قورخمایین، مَنم!»
اوندان سونرا پِترُس عیسی یا دِئدی:« مَنیم آقام، اَگرَ سَن سَن، اَمر اِئلَه کی سو اؤزونده سَنه ساری گَلیم. عیسی پِتروسا بویوردی:«گَئل!»
سونرا پِترُس قاییقدان چیخیب سو اؤزوندَه عیسی یا ساری گِئتدی. آما بیر قیسا مَسافتدَن سونرا ، پِترُس عیسی دان اؤز دوندَردی و سویون شَپَلَنمَسین و گؤجلو یِئلی گوردی.
او زامان پِترُسی قورخو گؤتوردی و سویا باتان زامان قیشقیردی.«منیم آقام منی قورتار!»عیسی تِئزدَن اَئلینی اوزاتدی و اونی اِئشیگَه چیخارتْدی. اوندان سونرا عیسی پتروسا بویوردی: « ای اینانجی آز اولان، نیَه مَنَه اینانمادین کی جانین ساغلیق دا قالا؟»
او وقت کی پِترُس وَ عیسی قاییقا میندیلَر، یِئل اَسمَگی بیردَن کَسیلْدی وَ سو ترپَشمَکدَن دایاندی . شاگیردلَر کی حیرَتدَه قالمیش دیلار، عیسی نی عیبادت اِئلَدیلَر وَ اونا دِئدیلَر: « دوغوردان کی سَن تانرینین اوغلوسان.»
بو ناغیل موقدس کیتابین یازیلاریندان آلینیب:
متی انجیلینین ۱۴ بولومی ۲۲ دَن ۳۳ آیه لَری
مرقس انجیلینین ۶ بولومی ۴۵ دَن ۵۲ آیه لَری
یوحنا انجیلینین ۶ بولومی ۱۶ دَن ۲۱ آیه لَری
۳۲- عیسی بیر دِئوْ توتولموش کیشینین وناخوش آروادین شفاسین وِئریر
بیر گون عیسی و شاگیردلَری قایقی نان گُولون آیری تاییندان جَدَریان یوردونا گِئتدی لَر. اُو زامان کی اُونلار قورولوقا یِئتیشدیلَر أوز قایقلاریندان اِئشیگَه چیخدیلار.
بیر کیشی اوردِیْدی کی پیس روح لارا توتولموشْدی.
او کیشی او قَدَر گؤجْلیدی کی ،هِئچ کسین اونی دایاندیرماقا گؤجی یوخیدی .دَفعَه لَر اونی زَنجیرلَمیشدیلَر،آما او زَنجیر لَری چَکیب قیریردی.
او کیشی او بولگَنین قَبیرلَرین آراسیندا یاشییردی. او گِئجه گوندوز قیشقیریردی .اَیْنین دَه پالْتاری یوخیدی و اؤزونی ایتی داشلارینان یارالییرْدی.
او وقت کی عیسی نین یانینا یِئتیشْدی.اونون قاباغیندا دیز چوکْدی.عیسی او دِئوَ أمر اِئلدی :«بو کیشیدَن چیخ اِئشیگَه!»
دِئو اوجا قیشقیردی و دِئدی: « ای عیسی، اوجا تانرینین اُوغلی، مَندَن نَه ائیستِیرسَن ؟ یالواریرام اینجیتْمَه مَنی ! »اوندان سونرا عیسی اُو دِئودَن سُوروشدی: «سَنین آدین نَدیر؟»اُو جَواب وِئردی: «مَنیم آدیم لِژیوندی، چون بیز چوخوق. »(لِژیون روم اُوردوسونون نِئچَه مین سَربازیدی.)
دِئوْلَر عیسی یا یالواردیلار:«بیزی بو توپراقْدان قووْما»بیر تَپَدَه دوغوز سوروسی اُتاریردی.پیس روحْلار عیسی یا, یالواریب و دِئدیلَر:«ایندی بیزی دوغوزْلارین جیسمینَه گونْدَر»عیسی ایجازَه وِئردی و بویوردی«گِئدین.»
دِئولَر اُو کیشیدَن اِئشیگَه چیخیب وَ دُغوزلارین جیسمینَه گِئتدیلَر، بوتون اُو دُغوزلار کی ایکیمین دَنیَه یاخینیدی لار، تَپَدَن آشیب گُولَه دوشوب وَبوغولدولار.
دُغوز اوتاران لارکی اُو سورونی ساخلییردیلَر، اُو باشا گَلَنْلَری گُورَندَن سونرا شهرَه ساری قاشدیلار وَ خَلقَه عیسی نین اِئلَدیگلَرینی، خَبَر وِئردیلَر. شهَرین آداملاری گَلدیلَر وَ اُو دِئوْ توتولموش کیشینی گُوردولَر کی آرام اُولوب، اَیْنینَه پالتار گِییبْ وَ عاقیللی اُوتوروب.
جماعت کی چوخ قورخْموشدولار،عیسی دان ایستَدیلَر کی اورانی تَرک اِئلَسینْ.سونراعیسی قاییقا میندی.آما او کیشی کی قاباقجا دِئوَ توتولْموشْدی ، عیسی یا یالواردی کی اونون یانی جاق گِئتسین .
آما عیسی اونا دِئدی:« اِئوینَه دون وهامییا دِئنَه کی تانری سَنین اوچون نَلَر اِئلَدی و اونون رحمتی سَنَه نِئجَه چاتْدی.»
بونا گورَه او کیشی گِئتدی و هر کسینَن اؤز به اؤز اولوردی ،دییردی کی عیسی اونون اوچون نَلَرْ اِئلییب.هر کیم اونون ناغیلین اِئشیدیردی ،حِیْران قالیردی.
عیسی گُولون آیری تایینا قاییتدی. اُورا یِئتیشَندَن سُونرا ،چوخ ساییدا اُونون دورَه سینَه یغیشْمیشْدیلار، سایسیز جَماعَتین ایچیندَه ، بیر آرواد واریدی کی اون ایکی ایل قاناماقدان عَذاب چَکیردی.اُو بوتون مال وارلیقین دَرمان اولماق اوچون خَرج اِئلِیب و حکیم لَرَه وِئرمیشدی، آما اونون حالی داها چوخ پیس اُولموشدی.
او اِئشیتْمیشْ دی کی عیسی چوخ مریض لَرَ شَفا وِئریب سونرا اؤزْ اؤزونَه دِئدی:«اینانیرام کی عیسی نین پالتاری نادا اَئل چَکَم مَنده شَفا تاپاجاقام.»او آرواد جَماعَتین آراسینْدان اؤزون عیسی نین آرخاسینا یِئتیرْدی و اونون اَباسینا اَئل چَکْدی .عیسی نین پالتارینا اَئل سورتْن زامان اونون قانامسی کَسیلْدی .
او دَم عیسی باشتاپدی کی بیر گُؤج اُوندان چیخدی .سونرا دونوب وَ سُوروشدی: «کیم مَنیم پالتاریما اَئلین سُورتْدی؟ »شاگیردلَر جَواب وِئردیلَر:« جَماعَت چوخدی وَ هَر یاندان سیخیشْدیریل لار ، نییَه سُوروشوسان «کیمین اَئلی مَنَه دَئیْدی»؟
اُو آرواد کی قُورخودان اَسیردی،عیسی نین اَیاخلارینا دیز چوکدی .اوندان سونرا اُونا دِئدی کی نَلَر اِئلَدی وَ نَجور شَفاسین آلدی. عیسی اُونا دِئدی : «اینانجین سَنَه شَفا وِئردی! سالیغینان گِئت.»
بو ناغیل موقدس کیتابین یازیلاریندان آلینیب:
متی انجیلینین ۸ بولومی ۲۸ دَن ۳۴ آیه لَری
۹ بولوم:۲۰ دَن ۲۲ آیه لَری،مرقس اِنجیلینین ۵ بولومی
لوقا انجیلینین ۸ بولومی ۲۶دَن ۴۸ آیه لَری
۳۳- اکینجینین ناغیلی
بیر گون عیسی گوْلون قیراقیندا بیر بویوک جماعَتَه دَرس وِئریردی. اونلارین سایسی اوقَدَر چوخودی کی عیسی نین اونلارا دانیشماقا یِئری یوخیدی . بونا گُؤرَه، سویون قیراقیندا بیر قاییقا میندی وَ اوردان اونلارا دَرس وِئردی.
عیسی جَماعَتَه بو ناغیلی آچیخلادی : « بیر اَکینجی، توخوم اَکمَگ اوچون اِئشیگَه چیخدی. اِئلَه کی توخوملاری اویان بویانا سَپیردی، اونلارین چوخو یول دا دوشدی وَ قوشلار گَلیب اونلارین هامیسین یِئدی لَر.»
«توخوملارین بَعضی سی بیر داشلیق یِئرَه دوشدولَر کی اونلارین اؤزون بیرآز توپراق اؤرتْموشْدی. او دایاز توپراقین توخوملاری، چوخ تِئز جوجَردی. آما اونلارین کؤکْلَری توپراقین دَرینیقینا یِئتیشَممَمیش دی لَر.بونا گؤرَه، او زامان کی گونون ایستیسی اونلارین اوستونَه دوشدی، هامیسی قورودولار وَ آرادان گِئتدیلَر.»
« توخوملاردان بَعضی سی تیکانلارین آراسینا دوشدولَر. تیکانلار وَ توخوملار بیرلیکدَه گؤوَردیلَر وَ تَزَه گؤوَردیکلَری بوداقلار تیکانلارین گؤجونون آلتیندا، آرادان گِئتدیلَر وَ هِئچ حاصیل عَمَلَه گَئتیرَنمَدیلَر.»
«توخوملارین بیرآزی یاخشی توپراقین اوستونَه دوشدولَر وَ هَر توخومدان، اوْتوز،آتمیش وَ حتی یوز قات حاصیل عَمَلَه گَلدی. هَرکیم ایستیر تانرینی ایطاعَت اِئلییَه، مَنیم سؤزلَریمَه قولاق آسین.»
شاگیردلَر بو ناغیل اِئشیدَننَن سونرا، گیجَلدیلر. عیسی اونلارا بوجور آچیقلادی کی: «توخوم، تانرینین سؤزودی وَ یول ، او آدام دی کی تانرینین سؤزون اِئشیدیر آما اونی باشا دوشمور وَ شِیطان گَلیب سؤزی اوندان اؤغورلییر. دؤغوردان کی شِیطان قویمور او آدام تانرینین سؤزونی باشا دۆشَه.»
«داشلیق یِئر،او آدام دی کی هَمَن تانرینین سؤزونی اِئشیدیر،اونی دیلخوشلوقونان قبول اِئلیر آما چَتینْلیقا دۆشنَ زامان او وَقت کی خَلق اونی اینجیدیر، تانریدان اؤز دوندَریر. یَعنی او تانریا گووَنْمَکدَن اَئل چَکیر.»
« تیکانلار اورتورولْموش توپراق او اینسانیدی کی ،سؤزی اِئشیدیر آما حَیات سیخینتی لار ونیگرانچیلیق لاری، اورگی دونیا مالینا باغلی اولماسی و چوخلی شِئیلَری اَئلَه گتیرمَگی ،بیر آز زاماندان سونرا بونلار تانرینین سِئومَگینَه قاباقین آلاجاقلار. اونون گؤجو اولمیَجاق تانرینین سؤزون اوجور کی اورگشمیشدی،تانرینی راضی سالا .او حاصیل وِئرمَیَن بوغدا سونبولی کیمیدیر.»
«آما یاخشی توپراق،او آدام دی کی تانرینین سؤزونی اِئشیدیر،اینانیر وَ بار گَئتیریر.»
بو ناغیل موقدس کیتابین یازیلاریندان آلینیب:
متی انجیلینین ۱۳ بولومی ،۱ دَن ۲۳ آیه لَری
مرقس انجیلینین ۴ بولومی ۱ دَن ۲۰ آیه لَری
لوقا انجیلینین ۸ بولومی ۴ دَن ۱۵ آیه لَری
۳۴- عیسی ناغیل و آتالار سؤزوننَن درس وِئریر
عیسی چوخ آیری ناغیلارینان تانرینین پادیشاهلیقیندان دانیشدی.میثال اوچون بِئلَه دِئدی: «تانرینین پادیشاهلیقی خاردال تُخومی کیمی دی کی بیر آدام زَمی سیندَه اَکْدی، سیز چوخ یاخشی بیلیرسیزکی خاردال توخومی توخوملارین ایچیندَه هامیسیندان خیردادی.»
بونا گُورَه اُو زامانکی خاردال تُخومی بُؤیور ، بوتون باغین گووَرنْتیی لریندَن بُویوک اُولور. اُو قَدَر کی قوشلار اونون بوداقلارینین آراسیندا دینجَلیرلَر.
عیسی آیری ناغیل دانیشدی و دِئدی:«تانرینین پادیشاهلیقی ،خَمیرین مایاسینا تایْدی کی آرواد اوونی، اونا قاریشدیریر تا خَمیرین باشاباشینا یاییلْسین.»
«تانرینین پادیشاهلیقی ، بیر گَنج کیمیدی کی بیر آدام اُونی زَمی سیندَه گیزلَتْمیشدی. آیری آدام اونی تاپدی وَ گینَه اونی توپراقین آلتیندا گیزلَتدی و سِئویندیگیندَن گِئتدی وارلیقین ساتدی کی گَنجی اُولان زَمیی آلماقا اوچون پولو چاتْسین.»
«تانرینین پادیشاهلیقی ، بیر میرواری کیمی چوخ گُوزَل وَ باهالیدی کی تاجیراُو میرواری تاپدی وَهَر نَئی واریدی، ساتدی تا پولی نان اُونو آلسین.»
اوردا آداملار واریدیلار کی اؤز خَیالاریندا فیکر اِئلییردیلَر کی یاخشی ایشلَرینَه گورَه تانرینین قَبول اولنموشْلارینان دی لار.اونلار اوبیرسی لَر کی یاخشی ایش لَر گورموردولَر آلچاق ساییردیلار.سونراعیسی اونلارا بو ناغیلی دانیشدی:«ایکی آدام دوعا اوچون مَعبَدَ گِئتدیلَر.اونلارین بیری دینی رَهبَریدی و اوبیرسی مال چاپانیدی.»
«دینی رَهبَر دوردی و بِئلَه دوعا اِئلَدی: ای تانریم سَنَه شوکر اِئلیرَم کی جَماعَت کیمین، گوناهلی ، اُغوری،ظالیم، زینا کار وَ حتی بو مال چاپان کیمین دَئیرَم.»
«هَفتَه دَه ایکی دَفعَه اُوروج توتورام وَ بوتون قازانجیمدان کی اَئلَه گَئتیریرَم، اوندان بیرینی، سَنَه وِئریرَم.»
« آما اُو مال چاپان ، دینی رَهبَردَن اوزاق دوردی وَ دوعا زامانیندا ، باشین بِئلَه گویَه گُوزامادی ، بِئلَکی یوموروقونان سینَسی نَه ووروب ، دِئدی: «تانری مَنَه رَحم اِئلَه ، چونکی گوناهکارام.»
اوندان سونرا عیسی ایدامَه وِئردی:«سیزَه دوغرونی دییرَم ؛تانری او مال چاپانین دوعاسین اِئشیتْدی و اونی عادیل سایْدی .تانری ، هر کیم کی اؤزون بَیَنَه آلچاق اِئلیَجاق و هَر کیم کی آلچاق گؤیل اولسا اونی باشین اوجا اِئلییَجاق.»
بو ناغیل موقدس کیتابین یازیلاریندان آلینیب:
متی انجیلینین ۱۳ بولومی ۳۱ دَن ۴۶ آیه لَری
مرقس انجیلینین ۴ بولومی ۲۶ دَن ۳۴ آیه لَری
لوقا انجیلینین ۱۳ بولومی ۱۸ دَن ۲۱ ۱۸ بولومی ۹ دَن ۱۴ آیه لَری
۳۵- اورَگی یوموشاق آتانین ناغیلی
بیر گون چوخ اینسانلار عیسی دان دَرس اِئشیتْمَک اوچون اونون دورَه سینَه یغیشْمیشْ دیلار . اونلارین چوخو مال چاپانلار و قالانی موسی نین شَریعَتین ایطاعت اِئلَمییَنلَری دی لَر.
آما اوردا دین رَهبَرلَری گؤروردیلَر کی عیسی نَجور گناهکارلارینان یاخین یولداشلاری کیمین دانیشیر.سونرا بیربیرلَرینَه دِئدیلَر کی عیسی نین اِئلَدیگی دووز دَئییر. او وقت کی عیسی بو سؤزلَری اِئشیتْدی، اونلارا بو ناغیلی دِئدی.
«بیر کشینین ایکی اوغلو واریدی. بیر گون خیردا اوغلان آتاسینا دِئدی:«آتا ،مَن دَدَه مالیمی ایندی ایستیرَم.» بونا گُؤرَه آتاسی اؤز مالیندان اونون پایی نی وِئردی.»
چوخ زامان کِئچمَدی کی خیردا اوغلان هَر شِئیین یغیشدیریب وَ اوزاق اولکییَه گِئتدی وَ بوتون مالینی پیس یاشاماقینان اَئلدَن وِئردی.
چوخ کِئچمَدی کی اوغلان اولان یِئردَه بَتر قَحَطدیق دوشْدی وَ اونون یِئمَک آلماقا دا پولی یوخودی .بونا گُؤرَه ناچار قالیب و تَک باشاردیقی ایشَه کی دوغوزلاری اوتارماقیدی مشغول اولدی. ناچارلیقْدان قارنین، دوْغوزلارین یِئمَکلَرینَن دویْدورور دی.
سونون دا، بیر گون خیردا اوغلان اؤز اؤزونَه دِئدی: «من بوردا نِینیرَم؟ آتامین خیدمَتچیلَرین هامیسی مَن دَن چوخ یِئمَکلَری وار آما مَن بوردا آجلیقدان اؤلورَم. آتامین یانینا قاییداجاقام وَ اونون نوکری اولماقی ایستیَجاقام. »
سونرا آتاسین اِئوینَه ساری یولا دوشدو. هَلَه اِئوَه چاتمامیشدی کی آتاسی اونی اوزاقْدان گؤردی وَ اورَگی اونا یاندی. قاچا قاچا اونا ساری گِئتدی وَ اونی قوجاقلادی وَ اوپدی.
اوغلان آتاسینا دِئدی:«آتا، من سَنَه وَ تانری یا گوناه اِئلِمیشَم وَ سَنین اوغلون اولماقا لاییق دَییرَم.»
آما آتاسی خیدمَتچیلَرین بیرینَه دِئدی:«تِئز اُولون اِئودَن یاخشی پالتارلاردان گَتیرین و اوغلوما گِئیْدیرین.اوزوگی بارماغینا ،باشماقی آیاقینا و اَتلی دانا گَئتیریب و باشین کَئسین کی چال چاغیر و شادلیق اِئلیاق.چون کی بو اوغلوم اؤلموشدی و ایندی دیریلیب وایتمیشدی و ایندی تاپمیشام.»
سونرا هامیسی بیر بویوک شادلیق اِئلَدیلَر. چوخ کِئچمَمیشدی کی بویوک اوغلان اَکینچیلیک دَن اِئوِه قایْدیردی کی چال اویناماق سَسی اِئشیدیب و نَه اولدوغونا فیکرَه دوشدی.
او وقت کی بویوک اوغلان بیلدی بو شادلیق قارداشینین قاییتْ ماقینادی ، چوخ حیرصْلَندی و ایستَمَدی َ اِئوین ایچینَه گیرَه . آتاسی اِئشیگَه چیخدی وَ اونا یالواردی کی اِئوه گَلَه وَ قوناقلارا قاتیشا آما او آتاسین سؤزون یِئرَه سالدی .
بویوک اوغلان آتاسینا دِئدی :«ایللَر بویو سَنَه وَفالی خیدمَت اِئلمیشَم.هِئچ واقت سؤزوندَن باش دوندَرمَمیشَم و بوتون بو مودَتدَه سن بیریولدا بیر چَپیش مَنَه وِئرمَدین کی یولداشلاریمی ییغام وَ شادلیق توتام. آما بو اوغلون بوتون وارلیقیوی وَ مالیوی پیس یولدا باتیریب وَ ایندی کی اِئوَه قاییدیب، اونا لاپ یاخشی دانالارین بیرین کَسیبسَن کی اونا شادلیق توتاسان.»
آتاسی جَواب وَئردی: «اوغلوم، سَن هَمِشَه مَنیم یانیمداسان وَ هَر نَه واریم سَنین دی. آما یاخشی ایش بودو کی ایندی چالاق وَ اوینیاق وَ شادلیق اِئلییاق چون کی قارداشین اؤلموشدی، دیریلدی. ایتمیشدی و تاپیلدی.»
بو ناغیل موقدس کیتابین یازیلاریندان آلینیب:
لوقا انجیلینین ۱۵ بولومی
۳۶- مسیحین اؤزونون دَئیشیلمَسی
بیر گون ،عیسی اوچ آدام شاگیردلَرینَن پِترس ،یعقوب و یوحنانی گوتوردی وبیرلیکدَه دوعا ائلَمَک اوچون داغین اوجا یِئرینه آپاردی .(یوحنا کی عیسی نی تعمید وِئردی، آیری آدامیدی)
دوعا زامانی،عیسی نین اؤزی گونَشْ کیمی پاریلْدادی و پالتاری ایشیق کیمی آق اولدی.اِئلَه آق اولدی کی یِئر اؤزوندَه اونا تایی تاپیلمازدی.
او زامان موسی وَ ایلیا پِیغَمبَر گُورسَندیلَر.بو کیشیلَر، یوزلَر ایل بو باشا گَلَنلَردَن قاباق یِئر اؤزوندَه یاشییردیلَر.اونلار عیسی نین اؤلومونون بارَسیندَه کی بوتِزلیکدَه اورشَلیم دَه اولاجاق ، دانیشیردیلار.
او زامان کی موسی و ایلیا ،عیسی نان دانیشیردیلار، پترس عیسی یا دِئدی:«نه یاخشی کی بیز بورداییق .ایجازه وئر اوچ کولگَه لیک تیکَکْ؛بیرین سَنَه،بیرین موسی یا و بیریندَه ایلیا یا.»پترس بیلمیردی کی نَمنه دییر.
پترُسون سؤزوی قوتارمامیشدی کی بیر ایشیقلی بولود آشاقیا گَئلیب و اونلاری بورودی و ایچیندَن بیر سَسْ گَئلدی کی:«بو منیم ایستَکلی اوغلومدی کی اوندان راضی یام .اونون سؤزونَه قولاق آسین.»اوچ شاگیرد قورخودان یِئرَه دوشْدولَر.
عیسی اَئلین اونلارین اوستونَه گویوب و دِئدی:«دورون و قورخمایین».او زامان کی اونلار هر یانا باخدیلار ،عیسی دان سونرا آیری آدامی اوردا گورمَدیلَر.
عیسی و اوچ شاگیردلَری داغین آشاقیسی نا قاییتْدیلار.او زامان عیسی اونلارا بویوردی:«ایندی گوردوق لاریزی هِئچ کیمَه دِئمیین.من بو تزلیکْدَه اؤلوب و گینَدَه دیریلَجاقام.اوندان سونرا اؤزگَلَرَه نَه گوردوکْلَریزی دییَه بیلَرسیز.
بو ناغیل موقدس کیتابین یازیلاریندان آلینیب:
متی انجیلینین ۱۷ بولومی ۱ دَن ۹ آیَه لَری
مرقس انجیلینین ۹ بولومی ۲ دَن ۸ آیه لَری
لوقا انجیلینین ۹ بولومی ۲۸ دَن ۳۶ آیَه لَری
۳۷- عیسی ایلعازری دیریلدیر
الیعازَر آدیندا بیر کیشی واریدی. او وَ ایکی باجیسی مَریَم وَ مَرتا،عیسی نین یاخیین یولداشلاریدیلَر. بیرگون عیسی اِئشیتدی کی ایلعازَر بَتَر ناخوشلییب. عیسی بو خَبَری اِئشیدَن سونرا دِئدی : « ایلعازر بو ناخوشلوقونان اؤلمَیَجاق بِئلَکی بو ایشینَن تانرینین، بؤیوکلوگ و عیزَتی هامیا گورسَنَجاق.»
عیسی اونلاری چوخ سِئویدک لَرینَه گورَه ، ایکی گون دَه اولدوغو یِئردَه قالدی. ایکی گون کِئچَندَن سونرا، عیسی شاگِردلَرینَه دِئدی :« گَلین یَهودیَه شَهرینَه قاییداق .» آما شاگیردلَر دِئدیلَر: « ای مُعَلِم، نِئچَه گون بوندان قاباق یَهودی یَه نین آداملاری ایستیردیلَر سَنی اؤلدورَلَر.» عیسی جَوابیندا دِئدی:«یولداشیمیز ایلعازَر یاتیب وَ مَن گَرَک اونی آییلدام .»
عیسی نین شاگیردلَری جواب وِئردیلَر: «تانری، اگر او یاتیبدی، یاخشی لاشاجاق.» اونداکی عیسی آچیق دِئدی:«ایلعازَر اؤلوب. سِئوینیرَم کی اوردا دَییردیم تا سیز اِئلیَه بیلَسیز مَنَه ایناناسیز.»
او وقت کی عیسی، ایلعازَر اولان شَهرَه یِئتیشدی، ایلعازَرین اؤلومون دَن دؤرت گون کِئچمیشدی. مَرتا عیسی نین پِشوازینا گَلدی وَ دِئدی : « مَنیم آقام، اَگَر سَن بوردا اوْلسایْدین، قارداشیم اؤلمَزدی. آما اینانیرام کی تانری دان هَر نَمَنه ایستَسَن، سَنَه وِئرَجاق.»
عیسی جواب وِئردی:«مَن قیامَت وَ یاشاییشام . هَرکیم مَنی اینانا، اَگَر اؤلسَه دَه، دیریلَجاق. هر کیم مَنَه اینانج گَتیرَه هِئچ واقت اؤلمییَجاق . « منیم دِئدیکلَریمی اینانیسان؟» مَرتا دِئدی:« بَلِه اِی مُعَلِم، مَن اینانیرام کی سَن مسیح تانرینین اوغلوسان.»
اوندان سونرا مَریَم عیسی نین یانینا گَلدی وَ اونون آیاقینا دوشدی وَ دِئدی:« مَنیم آقام، اَگَر سَن بوردا اولسایدین، قارداشیم اؤلمَزدی.» عیسی اونلاردان سوروشدی «هاراد قویلامیسیز ؟»اونلار جواب وِئردیلَر«بیر مَقبَرَدَه . گَل اؤزون گُؤر.» او زامان عیسی آغلادی.
ایلعازَرین قَبری بیر غاردِیْدی کی اونون آغزیندا بیر بویوک داش قویموشدولار. عیسی مَقبَرییَه یِئتیشَن زامان اونلارا دِئدی ، داشی قیراغا چَئکین . آما مرتا دِئدی: «اونون‌اؤلوموندَن دؤرت گون کِئچیب. ایندی جَنازَه سی اییلَنیپ.»
عیسی جَواب وِئردی: «مَگَر دِئمَدیم مَنی اینانسان، تانرینین بویوکلوگون گورَجاقسان؟» بونا گُؤرَه داشی قیراغا چَکدیلَر.
او زامان عیسی گُوْیَه باخدی وَ دِئدی:«آتا، سَنی شوکر اِئلیرَم کی سَسیمی اِئشیدیرسَن وَ بیلیرَم کی هَر زامان مَنَه قولاق آسیرسان. آما ایندی جَماعَتین بوردا اولدوقونا گُؤرَه دِئدیم کی اینانسینلار سَن مَنی گوندَریبسَن .»اوندان سونرا اوجا سَسینَن بویوردی:« ایلعازَر، اِئشیگَه چیخ!»
او حال دا کی ایلعازَرین بَدَنی کَفَنَه بوکولموشْدی ، قَبیردَن اِئشیگَه چیخدی. عیسی اونلارا دِئدی:« اونون کَفَنین آچین کی یول گِئدَه بیلسین.» یَهودیلَرین چوخو بو مُعجِزَه نی گؤُرَندَه، عیسی یا اینانج گَئتیردیلَر.
آما یَهودین بویوک لَری پاخیلیق اِئلَدیلَر. بو اؤزدَن بیر یِئرَه ییغیشدیلار کی عیسی وَ ایلعازَرین اُؤلدورمَگینین نَخشَه سی نی چَکسینلَر.
بو ناغیل موقدس کیتابین یازیلاریندان آلینیب:
یوحنانین اِنجیلینین ۱۱ بؤلوم ۱_۴۱آیه لَر
۳۸- عیسی یا خیانت اِئلَماق
یهودیلار هَر ایل ، پِسَخ بایرامیندا شادلیق اِئلیردیلَر . بو شادلیق ، یادا گَتیریردی کی یوزلَر ایل بوندان قاباق، تانری اونلارین آتالاری میصرین ایسارتیندَن قورتارمیشدی.اوچ ایلَ یاخین ، سونرا عیسی اینسانلارا دانیشمیشدی و اورگَتمَگی باشلامیشدی و شاگیردلَرینَه ، پِسَخ بایرامین اورشَلیم دَه اونلارینان بیرلیکدَه توتاجاقینی دئدی . اُو هَمدَه اوردا اؤلدورولْمَسی نی دِئدی.
یهودا عیسی نین شاگیردلَریندَن بیردی و شاگیردلَرین دَستَسینین خَزانَه داریدی.چوخ زامان دا اوردان مال اوغورلوردی.عیسی و شاگیردلَری اورشلیمَه یِئتیشَندَن سونرا،یهودا ،یَهودلارین دینی رَهبَرلَرینین یانینا گِئتدی،وعیسی نین یِئرین دِئمَگ اوچون اونلارا پول تَکلیف اِئلَدی .او بیلیردی کی یهودی رَهبَرلَری،عیسی نین مسیح اولدغونی اینانمیردیلار و اونی، اؤلدورمَسینی ایستیردیلَر.
یهودی لَرین دینی رهبرلری، بویوک کاهینین رَهبَرلیقینان،یهودانین عیسی یا خیانت اِئلَمَسینَه و عیسی نی اونلارا تَسلیم اِئلَمَسینَه گورَه اونا اوتوز گوموش پول وِئردیلَر.دوز اوجور کی پِیغَمبَرلَر قاباقدان دِئمیشدیلَر . یهودا پولی قبول اِئلَدی ، آلیب و گِئتدی.او زاماندان سونرا،عیسی نی اونلارا تسلیم اِئلَمَگ اوچون یاخشی وقت آختاریردی.
عیسی اورشلیمدَه شاگیردلَرینَن بیرلیکدَه پِسَخ بایرامین توتْدی.پسخ یِئمَگین یِییَن زامان،عیسی چورَکی گوتوروب و تیکَلَدی و دِئدی:«آلین و یِئین ،بوو کی سیزَه وِئریلیر،مَنیم بَدَنیم نَندیر.بونی منیم اوچون یاد اِئلیین.»بوجور کی،عیسی دِئدی اونلار اوچون، جان وئرَجاق و بَدنی اونلارا قوربان اولاجاق.
اوندان سونرا عیسی شراب جامین آلدی وَ اونلارا دِئدی : «بو مَنیم قانیم تَزَه عَهدیدَدی کی سیزین گوناهلاریزین باغیشلانماسی اوچون تُوکولور، اوندان ایچین . بو ایشی گَلَجکدَه مَنیم یادیما گورون.»
اوندان سونرا عیسی شاگیردلَرینَه دِئدی:«سیزین بیریز منَه خییانَت اِئلیَجاق.»شاگیردلَر حِیرتدَه قالیب و سوروشدولار کیم بوجور ایشی گورَجاق.عیسی بویوردی:«مَندَن بو تیکه نی آلان خائین دیر.»اوندان سونرا چورکی یهودا یا وِئردی.
یهودا چورکی گوتورَندَن سونرا،شِیطان اونون جیلدینَه گیردی.او یهودین بویوک باشلارینین یانینا گِئتدی کی اونلارا عیسی نی توتماق دا کُومَک اِئلَسین.بونلارین هامیسی گِئجه باش وِئردی.
یئمَگی یِیَندَن سونرا، عیسی وَ شاگیردلَری زیتون داغینا ساری گِئتدیلَر. عیسی دِئدی:« بو آخشام سیزین هامیز مَنی تَک قویاجاقسیز. چونکی یازیلیپدی: «چوبانی ویرجاقام و بوتون قویونلاری داغیلاجاق.»
پترس دِئدی:«اگر هامی سَنی تَرک اِئلَسَلَر .من بو ایشی گورمییَجاقام.»عیسی اونا دِئدی:«شِیطان سیزین هامیزی اؤزونَه ایستییر،آما من سنی دوعا اِئلَدیم تا اینانجین آرادان گِئتمَسین.بونا گورَه کی ،بو گِئجَه ،خوروز بانامادان قاباق،سَن اوچ‌دَفعَه منی تانیدیقیوی داناجاقسان.»
پترس عیسی یا دِئدی:«اگر اؤلَسَم دَه ،سنی دانمییَجاقام.»او بیرسی شاگیرد لَردَه بِلَه دِئمیشدیلَر.
اوندان سونرا عیسی و شاگیردلَری جتسیمانی باغینا گِئتدیلَر. عیسی اونلارا دِئدی دوعا اِئلیین تا شیطان سیزی تولی یا بیلَنمَسین. سونرا اونلاری تَرک اِئلَدی وَ خَلوَتَه گِئدیب و دوعا اِئلَمَکَه باشلادی.
عیسی اوچ دَفعَه بوجور دوعا اِئلَدی:«ای منیم آتام،اگر مومکوندی ،ایجازَه وِئر بو عَذاب جامین ایچمی ییم.آما اگر اینسانین گوناهلارینی باغیشلاماقا آیری یول یوخدی ،اوندا سَنین ایستَدیگین اولسون.»عیسی او قَدَر نیگَرانیدی کی اونون تَری، قانین دامجیسینا اوخشوردی.تانری بیر مَلَک یوللادی تا اونی گؤوجلَندیرسین.
هَر دوعا دان سونرا، عیسی شاگیردلَرین یانینا قاییدیرْدی ، آما اونلاری یاتمیش حال دا گوروردی. اوچونجو دَفعه کی قاییتدی ،دِئدی: «آیاقا قالخین اُو خائین شاگیرد بوردادی.»
یهودا، یَهودی رَهبَرلَرینَن، سَربازلار وَ بویوک بیر دَسته جَماعَتینَن گَئلدی .اونلار اُوزلَرینَن قیلینچ وَ دَیَنَک داشیردیلار.یَهودا عیسی یا ساری گَئلدی ودِئدی « سَنَ سَلام اولسون ای معلیم »وَ اونی اُوپدی. بو بیر نیشانِیدی کی عیسی نی یَهودی رَهبَرلَره ، اونی توتماق اوچون ، تانیتدیرسین. عیسی اونا دِئدی: «یَهودا، بیر اُوپوشنَن مَنَه خییانَت اِئلیسَن. ؟»
او زامان کی سربازلار،عیسی نی توتدولار،پترس قیلینچین چَکیب و بویوک کاهینین خیدمتچی سینین قولاغین کَئسدی.عیسی اونا دِئدی:«قیلنچینی گوی یِئرینَه.من اِئلییَه بیلَرَم آتامدان خواهیش اِئلییَم مَنَه کومَک اِئلَمَگَه مَلَک اوردوسونی یوللاسین.آما گَرَک آتامدان ایطاعت اِئلییَم.»اوندان سونرا عیسی او کیشین قولاغین شَفا وِئردی و شاگیردلَرینین هامیسی قاچدیلار.
بو ناغیل موقدس کیتابین یازیلاریندان آلینیب:
متی انجیلینین ۲۶ بولومی ۱۴ دَن ۵۶ آیه لَری
مرقس اینجیلینین ۱۴ بولومی ۱۰ دن ۵۰ آیه لری
لوقا انجیلینین ۲۲ بولومی ۱ دَن ۵۳ آیَه لری
یوحنا انجیلینین ۱۸ بولومی ۱ دَن ۱۱ آیَه لَری
۳۹- عیسی نین مَحکَمه سی
گِئجه یاریسی سربازلار عیسی نی بویوک کاهینی اِئوینَه آپاردیلار کی اونی سورغویا چَکسین.پترس دا اؤزاقدان اونلارین دالیسیجاق گِئدیردی .او وقت کی عیسی نی اِئوین ایچَریسینَه آپاردیلار ،پترس اِئوین اِئشیگیندَه اوتون یانیندا دایانمیشدی کی اؤزون قیزیشدیرسین.
اِئوین ایچیندَه، یَهودیلَرین بویوکلَری عیسی نی سورغویا چَکیردی لَر . اونلار یالانچی شاهیدلَری گَئتیرمیشدیلَر کی عیسی یا بُهتان یاخالار. آما اونلارین سُؤزلَری بیربیرینَن توتموردی ، بونا گُؤرَه یَهودیلَرین رَهبَرلَری عیسی نین گوناهکارلیقین ایثبات اِئلییَنمَدیلَر. عیسی دا هِئچ سُؤز دیلَه گَتیرمَدی.
سونون دا، بویوک کاهین عیسی یا باخدی وَ دِئدی:« بیزَه دِئنَن کی سَن دیری تانرینین اوغلو، مَسیح سَن؟»
عیسی دِئدی:« بَلی، اُؤزومَم وَ بیر گون گُؤرَجاقسیز کی تانرینین ساغ اَئلیندَه اَئیْلَشمیشَم وَ گوْی دَن، یِئرین اؤزونَه قاییداجاقام.» بویوک کاهین کی عیسی نین بو سُؤزلَریندَن حیرصلَنمیشْدی ، اُؤز پالتارین جیردی وَ اوجا سَسینَن قیشقیردی وَ او بیرسی دین رَهبَرلَرَه دِئدی: «بیز دَه آیری شاهیدلَر ایستَمیریک. هامیز اِئشیتدیز کی دِئدی مَن تانرینین اوغلویام. سیزین رَأییز نَمنَه دی ؟»
هامی یَهودین رَهبَرلَری بویوک کاهِنین سُؤزونَه، جَواب وِئردیلَر:« اونون حَقی اؤلومدور.» او زامان عیسی نین گُؤزلَرین باقلادیلار وَ اؤزونَٕه توپوردولَر وَ اونو دُؤوب وَ آلچاقلادیلار.
پِترُس اِئوین اِئشیگیندَه دایانمیشدی . بیر کَنیز اونو گُؤروب دِئدی: «سَن دَه عیسیٰ نَنی دین .» پِترُس دانْدی. بیر آز کِئچدی آیری کَنیز دَه هَمَن سُؤزو دِئدی وَ گِئنَه پِترُس دانْدی. سونون دا، او آداملاری کی اوردا دایانمیشدیلار، اونا دِئدیلَر: « بیز بیلیریک کی سَن عیسی نین شاگیردلَرینین بیری سَن، چون کی سَن دَه جَلیلی سَن.»
او زامان پِترُس آند ایچدی وَ دِئدی:« تانری مَنی لَعنَت اِئلَسین اَگَر بو کیشینی تانیسام». او دَم خوروز بانلادی وَ عیسی قاییدیب و پِترُسا باخدی.
پترس گِئتدی و زولوم زولوم آغلادی. اوزاماندا خائین یهودا گوردی یهودلارین رهبرلری عیسی نی اؤلومَه مَحکوم اِئلیبلَر . غم اونی گوتورْدی ، گِئدی کی اؤزون اؤلدورَه.
بو گونلَرده روملی بویوک باش پیلاتس، یهودانین حاکیمیدی. یهودلارین بویوکلَری عیسی نی اونون یانینا آپاردیلار اونلارین ایستَدیکْلَری کی پیلاتس عیسی نی اؤلومَه مَحکوم اِئلسین. پیلاتس عیسی دان سوروشدی:«دوزدی کی سن یهودون پادیشاهیسان ؟»
عیسی جَواب وِئردی:« دوز دِئدین. آما منیم پادیشاهلیقیم یِئر اؤزوندَه دَییر. اَگَر بوجوریدی مَنیم آرخامداکی لار ، مَنَه گورَه ساواشاردیلار. آما مَن بو دونیایا گَئلمیشم تانرینین حاق اولماقینی بوتون خَلقَه دییَم .هَرکیم حقیقتی سِئویر، مَنَه قولاق آساجاق .» پیلاتُس سُؤروشدی: «دوغرو سُؤز نَمنَه دی ؟»
پیلاتُس عیسی نان دانیشاندان سونرا، جماعتین یانینا گِئدیب وَ دِئدی:« مَن هِئچ بیر گوناه بو آدام دا گؤرمَدیم کی اؤلومَه لاییق اولا.» آما یَهودیلَرین بویوک لَری وَ جَماعَت ،قیشقیردیلار «اونی چارمیخا چَئکین.» پیلاتُس دِئدی:« او گوناهکار دَییر » آما جماعت بو یول قیشقیریب وَ سَسلَرینی اوجالتدیلار.اوندان سونرا پیلاتُس اوچونْجو یول دِئدی:« او گوناه کار دَییر.»
پیلاتُس بَلمَه شوردان قورخورْدی ، قبول اِئلَدی وَ عیسی نی گَزمَه لَرَه تاپشیردی کی اونی چارمیخا چَئکَلَر . رومی گَزمَه لَری عیسی نی شاللاق لادیلار وَ اونا بیر شاهانه پالتار گِیدیریب و باشینا تیکاندان تاج قویدولار . اونا آلچاقلادیلار و دِئدیلَر:« یاشاسین یهودون پادشاهی.» بو ناغیل موقدس کیتابین یازیلاریندان آلینیب:
متی انجیلینین ۲۶ بولومی ۵۷ بولوم ۲۶ دَن ۲۷ آیَه لَری
مرقس انجیلینین ۱۴ بولومی ۵۳ آیه لَری
لوقا انجیلینین ۲۲ بولومی ۵۴ بولوم ۲۳ دَن ۲۵ آیه لَری
یوحنا انجیلینین ۱۸ بولومی ۱۲ بولوم ۱۶ دَن ۱۹ آیه لَری
۴۰- عیسی چارمیخا چَکیلدی
سَربازلار عیسی نی لُوغوزا قویاندان سونرا ، اونی اِئشیگَه آپاردیلار کی چارمیخا چَئکسینلَر. اونلار، اُونی اُؤز چارمیخین آپارمانا مَجبور اِئلَدیلَر.
سربازلار عیسی نی بیر یِئرَه آپاردیلار کی آدی جُلجُتا (یعنی باشین کاساسی) آدلانیردی و اَئل آیاقینی چارمیخا میخلادیلار.آما عیسی دِئدی:«ای آتا!بو جَماعَتی باغیشلا ،چونکی نَه اِئلدیکلَرین بیلمیللَر اونلارا پیلاتسون اَمرینَن اونون باشین اوستونَه یازی قویْدولار کی اوندا یازیلمیشْدی:بودور یَهودون پادیشاهی.
اوندان سونرا سربازلار عیسی نین پالتارلارینا پوشْک آتدیلار.بو ایشنَن موقَدس کیتابین قاباقدان دِئدیکلَری یِئرینَه گَئلدی کی دییردی: «پالتارلاریمی آرالاریندا بؤلوب و عَبام اوچون پوشْک آتدیلار.»
سَربازلار بیر زاماندا ایکی اوغورونودا چارمیخا چَئکدیلَر و عیسی نی اونلارین آراسیندا چارمیخا قویدولار.اونلاردان بیری عیسی نی لوغوزا گویْدی ،آما اوبیرسی دِئدی:«سن تانریدان قورخمورسان؟بیز گوناه کاریق آما بو کیشی گوناهسیزدی .»او زامان عیسی یا دِئدی:«ای عیسی !منی پادیشاهلیقیندا یادیوا سال.»عیسی اونا جواب وِئردی :«بوگون سَن منیملَه بیرلیکدَه بهشتدَه اولاجاقسان.»
یَهودولارین بویوک باشلاری وَ اورداکی جَماعَت عیسی نی لوغازا قُویوب وَ دِئدیلَر: «اَگَر تانرینین اوغلوسان چارمیخدان آشاقیا گَل وَ اؤزونی قورتار! »او زامان بیز سَنَه اینانج گَتیرَجاییق .»
دوزدی کی گون اورتاسی دی،آما او بولگَه دَه گوی اؤزی قارانلیق اولدی.بو زیل قارانلیق زامانی اوچ ساعات ایدامَه تاپْدی.
اوندان سونرا عیسی قیشقیردی : «قورتولدی ، ای آتا ، روحومی سَنین اَئللَریوَه تاپشیریرام.»او زامان باشین اَئیب وَ روحون تَسلیم اِئلَدی. اُو وقت کی جان وِئردی یِئر تیترَدی وَ بویوک مَعبَدین پَردَه سی ، کی خَلقی تانرینین حوضوروندان آیریردی(قدس الاَقداس)یوخاریدان آشاقیا جیریلدی.
عیسی اؤز اؤلومولَه ، اینسانلارا تانرینین حضورونا گَئلمَسی اوچون بیر یول آچدی.رومی گَزمَچی بو اولانْلاری گوردی، دِئدی: «دوغوردان دا بو کیشی گوناهسیزی دی.اُو تانرینین اوغلیدی.»
اوندان سونرا عیسی نین وَعدَه وِئریلمیش مسیح اولدوغونی اینانان یَهودی رَهبَرلَرین ایکی سی نیقودیموس و یوسوف پیلاتُسین یانینا گِئدیب عیسی نین جَسدین اونلاردان ایستَدیلَر .اونلارپِیکَری کَتان پارچایا بوکوبْ و داشلی مَقبَرَه نین ایچینَه قویدولار و اونون قاباغین باغلاماق اوچون بویوک بیر داش هِللَتْدی لَر کی قَبْری باغلانسین . بو ناغیل موقدس کیتابین یازیلاریندان آلینیب:
متی انجیلینین کیتابینین ۲۷ بولومی ۲۷ دَن ۶۱ آیه لری
مرقس انجیلینین کیتابینین ۱۵ بولومی ۱۶ دَن ۴۷ آیه لری
لوقا انجیلینین کیتابینین ۲۳ بولومی ۲۶ دَن ۵۶ آیه لری
یوحنا انجیلینین کیتابینین ۱۹ بولومی ۱۷ دَن ۴۲ آیه لری
۴۱- تانری عیسی نی اؤلَنلَرین آراسیندان دیریلدیر
سربازلار، عیسی نی چارمیخا چَکَندَن سونرا یهودون بویوک باشلاری، پیلاتُس یانینا گِئدیب وَ دِئدیلَر: « عیسی یالان دِئدی کی اوچ گون اؤلَنلَرین آراسیندان سونرا دیریلَجاق.بونا گوره بیز گَرَک اونون قبرین یانیندا بیر آدامی اوچ گون گؤز قویاق کی شاگیردلَری اونون جِنازَه سین اوغورلایانْماسین لار. اَگَر اونی اوغورلویا بیلسَلَر، ایدیعا اِئلییَجاقلار کی او اؤلولَرین آراسیندان دیریلیب.»
پیلاتس دِئدی:«سربازلاری اؤزوزونَن آپاریب اورا قویون، کی قبریدن موغاییت اولسونلار .»بونا گوره اونلار قبرین داشین مهر وموم اِئلَدیلَرو سربازلاری گوز اولماقا اورا قویدولار کی هِئچ کیم عیسی نین پیکرین اوغورلیانماسینلار.
نِئچَه گون عیسی نین قویلاماغیندان سونرا، یانی شبات گونوندَه ایشلَمَک قَدَغَنیدی، عیسی نین دوستلاریندان هِئچ کیم قبرینین باشینا گِئدَنْمَدیلَر. اما سونراسی گون ،سَحَرَ یاخین ، نِئچه آرواد حاضیر اولدولار کی عیسی نین قبرینین باشینا گِئدیب و عیسی نین پِیکَرین عطیر ویرسینلار.
آروادلار اورا یِئتیشْمَدَن قاباق ، قبرین یانیندا بتر یِئر تیترَدی. بیر ملک گؤیدن یِئره گَلدی، و قبیرین قاباقینداکی داشین کنارا دیویرلاتْدی و اونون اوستونْدَه اوتوردی. او ملک گؤیلر ایشیقی کیمین پارلاقیدی ۰گَزمه لر اونی گورندن سونرا او قَدر قورخدولار کی اؤلنلره تای یِئرَه دوشدولَر.
او زامانکی آرواد لار قبرین باشینا یِئتیشدیلر، ملک اونلار دِئدی:«قورخمایین!عیسی بوردا دَئییر. او دِئدیگی کیمین اؤلولَر آراسیندان دیریلیب. قبرین ایچینه باخین و گورون.»آرواد لار قبرین ایچینه باخدیلار و او یِئرَه کی عیسی نی پِیکَرین قویموشدولار گوردولر، اما اوردا هِئچ پِیکَر یوخیدی.
او زامان ملک آرواد لارا دِئدی:« گِئدین عیسی نین شاگیردلَرینه دیین کی عیسی اؤلولَرین آراسیندان دیریلیب و سیزدن قاباق جلیل شَهرینَه گِئدَجاق.»
آروادلار کی سِئوینیب و مات قالمیشدیلار شاگیردلَرین یانینا گِئتدیلَر تا بو شَنلی خبری اونلارا یِئتیرسینْلَر.
او زامان آروادلار بو خبری شاگیردلره وِئرمگ اوچون قاچیردیلار کی بیردَن عیسی اؤزی اونلارا گورسَندی. اونلار عیسی یا سجده اِئلدیلر. عیسی اونلارا دئدی: « قورخمایین! گئدین و منیم شاگیردلریمه دیین کی جلیل شَهرینَه گئتسینلر و منی اوردا گُؤرَجاقلار.» بو ناغیل موقّدس کیتابین یازیلاریندان آلینیب:
متی انجیلینین کیتابینین ۲۷ بولومی ۶۲ آیه دَن ۱۵ دَن ۲۸ آیه لَری
لوقا انجیلینین کیتابینین ۲۴ بولومی ۱ دَن ۱۲ آیه لری
یوحنا انجیلینین کیتابینین ۲۰ بولومی ۱ دَن ۱۸ آیه لری
۴۲- عیسی نین گویه قایتماغی
اُو گون کی تانری عیسی نی اؤلولَر آراسیندان دیرلْدیردی، ایکی آدام شاگیردلَردَن کی یاخین بیر شَهَرَه گِئدیردیلَر،عیسی نین باشینا گَئلَنلَردَن دانیشیردیلار. اونلار اومید لَری واریدی عیسی اُو وَعدَهَ سی وِئریلَن مَسیح اُولسون،آما اُو ائولدورولموشدی. ایندی آروادلار دِئیللَر اُو گینَدَه دیریلیپدی، آما شاگیردلَر بیلمیردیلَر نَیَه اینانسینلار.
عیسی شاگیردلَرَ یاخینْناشْدی و اونلارینان بِئلَه دانیشْدی آما اونلار اونی تانیمادیلار.عیسی اونلاردان سورشدی کی نَمَنَدَن دانیشیلار.اونلار عیسی یا دِئدیلَرکی سون گونلَردَه عیسی نین باشینا گَلَنلَردَن دانشیللار.اونلار بِئلَه بیلیردیلَرکی عیسی بیر اؤزگَدیکی اورشلیمین باشا گَلَنلَریندَن خَبرسیزدی.
سونرا عیسی اونلارا آچیخلادی، کی تانرینین سوزی عیسی نین بارَه سیندَه نَه دِئمیشدی. نئچه موددَت بوندان قاباق ، پِیغَمبَرلَر دِئمیشدیلَر کی پیس اینسانلار مسیحی شیکَنجَه اِئلییب وَ اُونواُؤلدورَجاقلار ، آما اُو اوچونجو گُون دیریلَجاق.
او وقت کی او ایکی کیشی یِئرلَرینَه یِئتیشدیلَر،گِئجَیَه آز قالییردی،اونلار عیسی نی قوناق چاغیردیلار کی گِئجَه اونلارینان قالسین،اودا اونلارینان بیر اِئوَه گیردی.او زامان کی گِئجه یِئمَگین سوفرَسینین باشیندا اوتْدوردولار،عیسی چورکی گوتْوردی شوکور اِئلَدی و اونی پارچالادی.بیردَن گؤزلَری آچیلدی و بیردَن اونی تانیدیلار.او دَم عیسی اونلارین گؤزوندَن ایتْدی.
او ایکی سی بیر بیرلَرینَه دِئدیلَر: «او عیسایدی ،بونا گورَه کی موقدس کیتابین یازیلارین بیزَه آچیقلیاندا ، اورَگیمیز ایچیمیزدَه تَرپَنیردی. »سونرا بیردَن اورشَلیمَ قاییتدیلار و اوزامان کی یِئتیشدیلَر شاگیردلَرَه دِئدیلَر: «عیسی یاشیییر!بیز اونی گُورموشوک.»
او زامان کی باشلاری دانیشماقا قاریشمیشْدی،بیردَن عیسی اونلارا گورسَنْدی و دِئدی:«سیزَه سَلامتلیک اولسون .!» شاگیردلَر فیکر اِئلدیلَر روح گوروللَر ،آما عیسی دِئدی:«نییَه قورخدوز! شَکْکیز واردی کی من عیسی یام ؟منیم اَئل آیاقیما باخیین ،روحلارین مَنَیم کیمی بَدَنلَری یوخدی .» و بونا گورَه کی اونلارا بیلیندیرسین کی روح دَییر،اونلاردان ایستَدیکی اونا یِئمَک وِئرسینلَر کی یِئسین.اونلار بیر تیکه بالیق وِئردیلَر و عیسی اونی یِئدی.
عیسی دِئدی: «مَن سیزَه دِئدیم کی تانرینین سوزی مَنیم بارَمدَه نَئَه دِئسَه، گَرک اؤلونا .»سونرا عیسی اونلارا کومَک اِئلَدی تا تانرینین سوزون یاخچی باشا دوشسونلَر. او دِئدی: «چوخ اوزاق زامانلاردان، پیغمبرلرین کیتابلاریندا یازیلمیشدیکی وَعدَسی وِئریلَن مَسیح گَرَک عَذاب وَ زَحمَت گورَه، اؤلَه وَ اوچونجو گون اؤلولَردَن دیریلَجاق.»
« پِیغَمبَرلَر هَمدَه یازمیشدیلار کی منیم شاگیردلَریم تانرینین سؤزون دییَجَکلَر،و هاممیا توبه اِئلَمَکلَرینی دییَجَکْلَر .هر کیم کی توبه اِئلییَه ،تانری گوناهلارینی باغشلی یاجاق.منیم شاگیردلریم بو خَبرین وِئرمَسینی اورشَلیمدَن باشلییب ,سونرا بوتون اِئللَرَ و هر یِئرَه گِئدَجَکلَر.سیز منیم هَر دانیشیقیما ،اِئلَدیکلَریمَه و بوتون باشا گَلَنلَریمَه شاهیدسیز.»
عیسی قیرخ گون اؤلَنلَرین آراسیندان، دیریلَندَن سونرا ، دَفعَه لَر اُؤزون شاگیردلَرینَه گورسَتدی. اُو گینَدَه بیر دَفَعه ۵۰۰ دَن چوخ جَماعَتَه اؤزون گُورسَتدی. اُو آیری یوللارینان شاگیردلَرینَه ثابیت اِئلَدی که دیریدی وَ اونلارا تانرینین پادیشاهلیقین دَرس وِئریردی.
عیسی شاگیردلَرینَه بویوردی:«تانری بوتون یِئر و گؤی اؤزوندَکیلَری ایختییارین مَنَه وِئریبدی.بونا گورَه گِئدین و بوتون اِئللَری منیم شاگیردلَریم اِئلیین و اونلارا آتا،اوغول و روح القدس آدینا تَعمید وِئرین و اونلارا درس وِئرین و اونلارا اؤرگَدین بوتون اَمریلَرینَه کی سیزَه وِئرمیشَم ایطاعَت اِئلَسینْلَر.یادیز دا ساخلیین کی مَن هر زامان سیزینَن اولاجاقام.
عیسی اؤلولَر آراسیندان دیریلَندَن قیرخ گون سونرا شاگیردلَرینَه بِئلَه بویوردی: «اورشَلیمدَه قالین تا آتام پاک وَ روح القدسی گُوندَریب، سیزَه گؤج وِئرسین. » اوندان سونرا عیسی ، اونلارین گُوزلَرینین قاباغیندا گویَه ساری گِئدیب وَ بولوت دا یوخ اولدی. عیسی تانرینین ساغ اَئلیندَه اَئیْلَشْدی تا هَر شِئیَهَ حوکومَت اِئلَسین. بو ناغیل موقدس کیتابین یازیلاریندان آلینیب:
متی کیتابینین ۲۸ بولومی ۱۶ دَن ۲۰ آیه لری
مرقس کیتابینین ۱۶ بولومی ۱۲ دَن ۲۰ آیه لری
لوقا کیتابینین ۲۴ بولومی ۱۳ دَن ۵۳ آیه لری
یوحنا کیتابینین ۲۰ بولومی ۱۹ دَن ۲۳ آیه لری
اعمال کیتابینین ۱ بولومی ۱ دَن ۱۱ آیه لری
۴۳- کلیسانین باشلانیشی
اوندان سونراکی عیسی گویه قاییتْدی ، شاگیردلر کی عیسی اونلارا امر اِئلَمیشدی، اورشلیمْدَه قالدیلار.اینانجی اولانلار هر سِری بیر یِئرَه یغیشیردیلار کی بیرلیکْدَه دوعا اِئلَسینْلَر.
یهودلار هر ایل بیر یاددا قالان گونی کی آدی پنتیکاستیدی، اونی شادلیق توتوردولار کی پسخ بایرامین اَئلیمینجی گونو دی. پنتیکاست یهودلارین بوغدا حاصیل گوتورمَسینین بایرامیدی. اونلار دونیانین هر یِئرینَدَن اورشلیمه گَلیردیلَر و بو شادلیقی بیرلیکدَه توتوردولار. بو ایلده، پنتیکاست شادلیقی، البیر بیر هفته عیسیٰ نین گویه قاییتماقیندان سونرا باش وِئردی.
او زامانداکی اینانجی اولانلار بیر یِئرَه یغیشْمیشدیلار، بیردن بیر سس اِئشیتدیلَر کی البیر بتر یِللیغی دی. اوندان سونرا بیر شِئی اوت کیمین اونلارین باشین اوستونَدَه اَلولاندی . او زاماندا هامی روح‌القدس دان دولی اولدولار و تانرینی او دیللَرینَن کی بیلمیردیلَر عیبادت اِئلَدیلَر. روح‌القدس اونلارا هر دیلده دانیشماغین گؤجونی وِئردی.
اوزامان دا کی جماعت اورشلیمه گَلمیشدیلَر، بو سَسی اِئشیتْدیلَر، و بیر یِئره یغیشدیلار تاگورلَر نمنه اولوب. اونلار اِئشیتدیلَر اینانجی اولانلار نجور تانرینین بویوک ایشلرین دِییل لَر، بو سوزلردن بَتَر حیرَتدَه قالدیلار، چونکی اونلارین سوزون دوشونَه بیلیردیلَر. و اونلارین اولکئه سیندَه چوخْلی دیللَر واریدی ،شاگیردلر ایسرائیلی دیلَر و تَکجَه آرامی ، عبرانی ،و یونانی دیلَ دانیشا بیلیردیلَر. آما اِئشیتدیلَر کی شاگیردلَر اونلارین آنا دیللَریندَه تانرینین ایشلَرین آچیقلی ییللَر .
آیری آداملار دییردیلَر شاگیردلَر کِئفلی اولوبلار. آما پترس دایاندی و اونلارا دِئدی:«قولاق آسین! بو جماعت کِئفلی دَئیللَر! بلکه بو یوئیل نبینین قاباقدان دِئدیگی کیمی کی تانری بویورموشدی: سون گونلردَه من اؤز روحومی تامام اینسلارا توکَجاقام.»
«ای اسرائیل اِئلی، عیسی او کسی دی کی چوخ بویوک بیر ایشلر گوروردی کی اؤزونی بیزلره تانیتْدیرسین. او تانرینین گؤجولَه بویوک بیر ایشلر گوروردی. سیز بونی بیلسیز کی،اونون ایشلرینه شاهیدیدیز، آما سیز اونی چارمیخا چَئکدیز.»
«عیسی اؤلدی ،آما تانری اونی اؤلولرین آراسیندان دیرتْدی . بو هَمَن او پیغمبرین دِئدیگینین اولدوغو کیمی دی کی : سن قویمایاجاقسان اوشاقین موقدس بدنی قبرده چورویه. بیز شاهدیک کی تانری عیسی نی اؤلولَر آراسیندان دیریتْدی.»
تانری آتا،ایندیکی عیسی نی گؤی اؤزونون اوجا یِئرینَه یعنی اوز ساغ اَئلینَه اوتوردوب. عیسی دا اوجور کی وَعدَه وِئرمیشْدی روح‌القدس بیزَه یوللادی. بو ایشلریکی بوگون گوروسوز و اِئشیدیسیز روح‌القدس اِئلیییر.
« سیز عیسی نی چار میخا چَئکدیز،اما بونی بیلین کی، تانری اونی، تانری و مسیح سِئچیبْدی. »
خَلقین اؤرگی پترسون سؤزون اِئشیدَنَن سونرا چوخ ترپندی. بونا گؤره آیری شاگیردلَردَن سؤروشدولار: « قارداشلار، ایندی گَرَک نَمَنَه اِئلییاق ؟»
پترس جواب وِئردی:«سیز هاممیز گوناهلاردان باغیشلانماقا ایحتیاجیز واردی. توبه اِئلییب و عیسی مسیح آدینا تَعمید آلین.اوندان سونرا تانری سیزه روح القدسی دا باغشلییب و پای وِئرَجاق.»
پتروسون سؤزونه اوچ مین اینسانا یاخین اینانج گئتیردیلر و عیسی نین شاگیردی اولدولار، سو تَعمیدی آلدیلار و اورشیلم ده کی کلیسا داکی اینانجی اولانلارا قوشولدولار.
اینانجی اولانلار هر زامان عیسی نین شاگیردلَرینین درسلَرینَه قولاق آسیردیلار، اونلار بیر یِئرَه ییغیشیب بیر بیرنَن یِئمَک یییب و دوعا اِئلیردیلَر. اونلار بیر یِئردَه ،تانرینی عیبادت اِئلییردیلَر و هر کیم هر نَئی واریدی اوبیرسیلَرینَن بولوردی .جَماعت اونلارین بارَسیندَه یاخشی سؤزلَر دانیشیردیلار و هر گون چوخلی آداملاردا اینانج گَتیریردیلَر.
بو ناغیل موقّدس کیتابین یازیلاریندان آلینیب:
رسولارین اعمالینین کیتابینین ۱ بولومی ۱۲ دَن ۱۴ آیه لری و ۲ بولومی
۴۴- پتروسین وَ یوحنانین سَبَبیلَه دیلَنجی کیشینین شَفاسی
بیر گون پترس وَ یوحنا مَعبَدَه ساری گِئدیردیلَر. دَروازانین کَناریندا بیر ایفلیجی گُوردولَرکی دیلَنجیلیک اِئلیردی.
پترس او ایفلیج کیشیَه باخیب و دِئدی:«منیم هِئچ پولوم یوخدی کی سَنَه وِئرَم.آما هَر نَئیم وار ،سَنَه وِئریرَم.عیسی آدینا ،قالخ و یول گِئت!»
تانری او دَم اُو آداما شَفا وِئردی .وَ او سِئوینْجَک اونلارین اَطرافیندا یِئریمَگَه باشلِیب ، تانرینی عیبادَت اِئلیردی. عیبادَت یِئرینین حَیَطیندَه اولان جَماعَت ، حیران قالمیشدیلار.
شفا تاپان کیشینی گورمَک اوچون ،بویوک جَماعَت تِئز بیر یِئرَه یغیشدیلار.پترس او جَماعَتَه دِئدی:«بو کیشینین شَفا تاپاسیندان ،حیران قالمایین.بیز بو کیشینی گؤوجوموزَه یا دین وارلیغیمیزا شَفا وِئرمَمیشیک.بِئلَکی بوعیسی نین گؤوجودی کی اونی شفا وِئریبدی,چون کی بیزیم اونا اینانجیمیز وار.»
«سیز او کَس لَرسیز روم بویوک باشیندان ایستَدیز کی عیسی نی اؤلدورسون. سیزهامیا جان وِئرَنی اُؤلدوردوز، آما تانری اونی اؤلولَر آراسیندان دیریتْدی. نَه اِئلَدیقیزی بیلمَسَزدَه ، آما پِیغَمبَرلَرین قاباقدان دِئدیکلَرینی یِئرینَه گَئتیردیز کی مَسیح گَرَک عذاب چَکسین وَ اُؤلسون . تانری ایستَدیکی بِئلَه اولسون. ایندی توبَه اِئلِین وَتانریا دُغرو قاییدین کی اُو گوناهلاریزی تَمیزلَسین.»
او وقت کی مَعبَدین رَهبَرلَری پترس و یوحنانین دانیشقلارین اِئشیتدیلَر چوخ حیرصلَندیلَر.سونرا اونلاری توتوب و زیندانا آتدیلار.آما اونلارین چوخلاری کی پترسون سؤزون اِئشیتدیلَر ،اینانج گَئتیردیلَر و اینانج گَتیرَنلَرین ساییسی ۵۰۰۰ آداما یِئتیشْدی.
او بیرسی گون، یَهودی رَهبَرلَر، پتروس وَ یوحنانی ایفلیج اولان آداملا، بیرلیکدَه ، باش کاهینین وَ دینی رَهبَرلَرین یانینا گَئتیردیلَر. اونلار پِتروس وَیوحنادان سُوروشدولار: «هانسی گؤجونَن بو ایفلیج آدامی شفا وِئردیز؟»
پترس جواب وِئردی:«بو کیشی کی سیزین قاباقیزدا دوروبدی عیسی نین گؤجونَن شَفا تاپیبْدی.سیز عیسی نی چارمیخا چَکْدیز،آما تانری اونی گینَدَه دیریتْدی! سیز اونی رَد اِئلدیز، آما عیسی نین گؤجوندَن سونرا آیری یول قورتولماقا یوخدی!»
دینی رَهبَرلَر پِتروسین وَ یوحنانین جَسارَتیندَن حِیران قالدیلار ، چونکی اونلار ساوادسیز وَعادی اینسانلاریدیلار. سونرا بوکیشی لَر عیسی نین یانینْدا اولدوقلارین خاطیرلادیلار.سونرا اونلارا دِئدیلَر:«اَگَر سیز عیسی نین بارَه سیندَن خَلقینَن دانیشاسیز، سیزی چوخ آغیر جزا وِئرجاییق .» اونلار پِترسی وَ یوحَنانی قُورخودان دان سُونرا وِللَدیلَر.
بو ناغیل موقّدس کیتابین یازیلاریندان آلینیب : رسولارین اعمالینین کیتابینین ۳ بولومی و ۴ بولومی ۲۲ آیه
۴۵- استیفان و فیلیپس
بیرینْجی کیلیسانین رَهبَرلَرینین بیری، استیفان آدیندا بیر آدامی دی کی هامی اونا حرمت اِئلییردیلَر.روح القدس اونا گؤجْ و حیکمَت وِئرمیشْدی. استیفان چوخلی موعجیزَه لَر اِئلَدی و چوخلاری اونون دانیشیقْلاریندان عیسی یا اینانج گَتیردیلَر.
بیر گون کی استیفان عیسی نین باره سیندَه درس وِئریردی،بعضی یهودیلار کی عیسی یا اینانْمیردیلار ،استیفانان دیل به دیل اولدولار.اونلار چوخ حیرصْلَندیلَر و استیفانین بارَه سیندَه یالاندان،رهبرلَره دِئدی لَر:«اونون تانری و موسی نین باره سینده پیس دانیشدیقین،اِئشیتْدیگ.»سونرا دینی رَهبَرلَر، استیفانی توتوب و آیری دینی رهبَرلَرین و بویوک کاهنین یانینا آپاردیلار.سونرا چوخلی یالانچی گورَنلَر گَئلیب و اونون بارَه سیندَه یالان دانیشْدیلار.
بویوک کاهین استیفان دان سؤروشدی: «بو سؤزلر کی سَندَن دییللَر دوزدی؟!» استیفان بویوک کاهینین بو سؤزون جوابین دا، چوخ سؤزلر دئدی. او دِئدی کی تانری ایبراهیم دَن،عیسی نین زامانینا جاق، یَهودو لار اوچون چوخ بویوک ایشلر گؤردو آما بو جماعت نِئچَه یول اوندان اؤز دؤندریبلر. و استیفان اونلارا دِئدی : « سیز دیک باش، اِئل سیز و تانرینین سؤزوندَن باش دوندَریسیز. سیز هَمِشَه روح القدسی رد اِئلَمیسیز اوجور کی آتالارمیز بیزیم تانریمیزی هر زامان رد ایلییب و اونون پِیغمبَرلَرین اؤلدوروبلَر. آما سیز اونلاردان داها پیس ایش گؤربوسوز ، سیز مسیحی اؤلدوربوسوز.»
او زامان کی دینی رَهبَرلَر بو سؤزلَری اِئشیتدی لَر چوخ حیرصْلَنیب، قولاقْلارین توتوب و قیشْقیرْدی لار.اونلار استیفانی شَهَرین اِئشیگینَه آپاردیلار و اونی داشلادیلار تا اؤلسون.
استیفان جان وئرن زامان اوجا دان سَسْلَدی:« ای عیسی! مَنیم روحومی قَبول اِئله.» او زامان دیز چوکوب و گِئنه سَسلَدی: « ای تانری! بو گناهی اونلارین آیاقینا یازما» و سونرا جان وئردی.
او گون اورشلیم خَلقینین چؤخی، عیسی نین یولوندا اولانلاری اینجیتدیلَر و اینانجی اولانلار، آیری بؤلگَلَه لَره قاچدیلار. آما بو باشا گَلنلَردَن سونرا گینَدَه ، هَر یِئره گِئدیردیلَر و عیسی دان دانیشیردیلار.
عیسی نین شاگیردلَریندَن بیری فیلیپُس آدیندا،چوخلی آیری اینانجی اولانلارینان ،ظُلمودَن اورشَلیمَه قاچمیشدیلار،او سامِرییَه گِئتْدی،اوردا عیسی نین بارَه سینْدَه دانیشدی و اوردا چوخلی اینسانلار قورتولْدولار.سونرا بیر گون، بیر مَلَک تانرینین طَرَفیندَن فیلیپُسا اَمر اِئلَدی چولْدَه بیر یولا گِئتسین.او زامان کی او یولدِیْدی ،حَبَشَنین موهوم بیر مَقامین گوردی کی اؤز اَرَبَسینَنْ گَزماقا گِئدیردی.روح القدس فیلیپُسا دِئدی کی او کیشینین یانینا گِئدَه و اونونان دانیشا .
او زامان کی فیلیپُس اَرَبی یَه یاخینلاشیدی،اِئشیتْدی کی ،او کیشی اشعیا پِیغَمبَرین کیتابین بیر بولومون اوخییر.او یِئردَه دی کی دییر:«او قویون کیمی کی قوربانیلیقا آپاریلار و بیر قوزو کیمین اؤز قیرخانینین یانینْدا سَس سیزْدی ،هِئچ بیر سؤز دِئمَدی . اونا حاق سیزلیق اِئلدیلَر و حرمت قویومادیلار .اونلار اونون جانین آلدیلار.»
فیلیپُس او حَبَشی آدامدان سوروشدی :« اوخدوقونی باشا دوشورْسَن ؟»حَبَشی جواب وِئردی:«یوخ .من اِئلییَه بیلمیرَم باشا دوشَم مگر کی بیری مَنَه آچیقلیا.یالواریرام گَئل و منیم یانمْدا اَئیْلَش. اَشعیا بونی اؤز بارَه سینْدَه دییر ،یا آیری کسین ؟»
فیلیپُس اَرَبَه نین ایچینَه گِئتْدی و اونون یانیندا اَئیْلَشدی ،سونرا حَبَشی یَه آچیقْلادی کی،اَشَعیا او بولومی عیسی نین بارَه سیندَه یازیبدی.فیلیپُس تانرینین سؤزولَرینین چوخلی بولومونی اونا آچیقْلادی و عیسی نین اِنجیلینین خَبَرین اونا یِئتیردی.
او حال دا کی فیلیپُس و حَبشی کیشی گِئدیردیلَر،بیر سو گولونَه یِئتشدیلَر. حَبَشَلی کیشی دِئدی: «باخ گور بوردا سو وار! اولا بیلَر کی تَعمید آلام ؟»او زامان اؤز خیدمَتچی سینَه امر اِئلدی اَرَبَه نی ساخلاتْدیرسین.
بونا گورَه سویون ایچینَه گیردی لَر و فیلیپُس حَبشَلی کیشینی تَعمید وِئردی.او زامان کی سودان اِئشیگَه چیخدیلار ،بیردَن روح القدس فیلیپسی آیری یَئرَه آپاردی.فیلپس اوردا عیسی نین بارَه سیندَه دانیشماقا ایدامَه وِئردی.
حَبَشلی کیشی اؤز یولون توتدی و اِئوینَه ساری گِئتدی. او اؤرکدن چوخ سِئوینیردی کی عیسی نی تانیمیشدی.
بو ناغیل موقدس کیتابین یازیلاریندان آلینیب:
رسولارین اعمالینین کیتابینین ۶ دَن ۸ بولومی
۴۶- پولس مسیحی اولور
سولوس آدیندا بیر کیشی واریدی او جاوانلیقدا استیفانی اؤلدورندَه،یهودولارین پالتارلارین ساخلییردی و عیسی یا اینانْمیردی.او مسیحی لَری اینْجیدیرْدی و اورشلیمْدَه اِئودَن اِئوَه گِئدیرْدی کی کیشی لَر و آروادلاری توتوب و زیندانا سالسین .بویوک کاهین اونا دِئدی ،دَمشق شَهَرینَه گِئدیب اورانین مسیحی لَرین توتوب و اورشَلیمَه قایتارسین.
بونا گورَه سولوس دَمشقَ ساری یولا دوشدی.اورا یِئتیشْمَمیش دَن قاباق ،گوی اؤزنْدَن بیر پارلایان ایشیق اونون دورَه سین آلیب و او یِئره دوشدی.سولس بیر سَس اِئشیتْدی کی اونا دِئدی:«شائول ،شائول،نییَه مَنَه ظلم اِئلییرسَن؟»سولس سوروشْدی:«آقام سَن کیمْسَن؟»عیسی اونا جواب وِئردی:«من عیسی یام.او کی اونی اینْجیدیرسَنْ.!»
او وقت کی سولوُس یِئریندَن قالخدی ، گوزلَری گُورموردی . یولداشلاری اونی دَمِشقَه ساری یولا سالدیلار. سولُوس اوچ گون ، بیر شِئی یِئمَدی وَ ایچ مَدی.
دمشق شَهَریندَه ،حنانیا آدیندا بیر شاگیرد یاشییردی.تانری اونا بویوردی:«گِئت سولسون یاشادیقی اِئوَه .اَئللَریوی اونو اوستونَه گوی تا گینَدَه گوزلری گورسون.»آما حنانیا دِئدی:«تانریم! اِئشیتْمیشم بو کیشی اینانجی اولانلاری نجوراینجیدیر.»تانری جواب وِئردی:«گِئت،من اونی سِئچْمیشَم تا منی یهودولارا و آیری اِئللَر تانیتْدیرا.او منیم آدیما خاطیر ،چوخلی اذییَت و موصیبَت لَر گورَجاق.»
سونرا حنانیا سولُوسون یانینا گِئتدی و اَئللَرین اُونون اوستونَه گویدی وَ دِئدی: « او عیسی کی یولدا سَنَه گُورسَندی ، مَنی گوندَردی تا گوزلَرین آچیلسین وَ روح القدسونان دُولاسان. » سولُوس بیردَن گینَدَه گوزلَری گورَه بیلدی وَ حنانیا اونا تعمید وِئردی. سونرا سولُس یِئمَک یَئدی وَ گؤجی گینَه قاییتدی.
سولس بیردَن ،دَمشقی یَهودیلَرَه دانیشماقی باشلادی و دییردی:«عیسی تانرینین اوغلیدی!»یهودیلار چوخ حِیران قالدیلار،چون کی او کیشی کی چالشیردی اینانجی اولانلاری آرادان آپارا،اینْدی اؤزی عیسی یا اینانج گَئتیریب! سولس یهودی لارینان دیل بَه دیل اولدی .او ایثبات اِئلَدی کی عیسی هَمَن مسیح دی.
نِئچَه گوندَن سونرا، یَهودیلار سولُوسی اولدورمَگین دوشونْدولَر. اونلار بیرکَسلَری گوندَردیلَر تا شَهَرین دروازالاریندا اونی تاپیب و اؤلدورسونلَر. آما سولُوس اونلارین نییَتْ لَرین بیلیب وَ یولداشلاری اونون قاچماقینا کومَک اِئلَدیلَر. بیر گِئجَه اونی سَبَدَه قویوب وَ شَهَرین دووارلاریندان آشاقی یا گُوندَردیلَر. سولُس دَمِشق دَن قاچاندان سونرا ،عیسی نین بارَه سیندَن دانیشماقی ایدامَه وِئردی.
سولس اورشَلیمَه گِئتدی تا رسولارینان گوروشْسون،آما اونلار، اوندان قورخدولار.او زامان بیر اینانجی اولان ،بِرنابا آدیندا،سولُسی رسولارین یانینا آپاردی.او اونلارا دِئدی کی نَجور سولس ،جیسارَتینَن دَمشقیدَه دانیشیب.اوندان سونرادی کی رسول لار سولسی قَبول اِئلَدیلَر.
نِئچَه اینانجی اولانْلار کی اورشَلیمین ظلمونْدَن قاچمیشْدیلار،بیر اوزاق شَهَرَه اَنطاکیه آدیندا گِئتدیلَر و عیسی نین بارَه سینْدَه دانیشْدیلار.اَنطاکیه نین چوخ اَهلی یهودی دَئییردی لَر،آما بیرینجی دَفعَدَه ایناندیلار ،بِرنابا و سولس تَزَه اینانج گَئتیرَنلَرَ عیسی نین بارَه سیندَه اؤرگَتمَگَه و کیلیسانی گؤجلَندیرماق اوچون اورا گِئتدیلَر .مَسیحَه اینانج اولانلار بیرینجی دَفعَدَه اَنطاکیه دَه «مسیحی» آدلانْدی لار.
بیرگون اَنطاکیه مسیحی لَری دوعا وَ اُوروجا مَشغول دو لار کی روح القدس اونلارا بویوردی « بِرنابا وَ سولُوس کی اونلاری بیر ایش گورمَک اوچون چاغیرمیشام آیرین.» او زامان اَنطاکیَه کِلیساسی اؤز اَئللَرین بِرنابا و پولُسون اوستونَه قویوب وَ اونلارا دوعا اِئلَدیلَر.سونرا اونلاری گوندَردیلَر کی عیسی نین ، خوش خَبَرین آیری یِئردَه دانیشسینلار .بِرنابا و سولوُس دَئیشیک اِئللَردَن چوخ اینسانلارا درس وِئردیلَر وَ چوخلاری عیسی یا اینانج گَئتیردیلَر. بو ناغیل موقدس کیتابین یازیلاریندان آلینیب:
رسولارین اعمالینین کیتابینین ۸ بولومی ۱ دَن ۳ آیه لری
،۹ بولومی ۱ دَن ۳۱ آیه لری ،۱۱ بولومی، ۱۹ دَن ۲۶ آیه لری ،۱۳ بولومی ۱ دن ۱۴ آیه لَری
۴۷- پولُس وَ سیلاس فیلیپی دَه
سولُس بوتون رومون امپراتورلوقون باشا باشینی گَئزَن زامان ،ایستَدی کی اؤز رومی آدینی کی پولُسیدی ایشلَدَه. بیر گون پولُس وَ یولْداشی سیلاس، فیلیپی شَهَرینَه گِئتدیلَر کی عیسی نین خوش خَبَرین وئرسینلَر. اونلار بیر چایْین قیراقینا کی شَهَرین اِئشیگیندِیْدی گِئتدیلَر. جَماعَت دوعا اِئلَمَک اوچون اوردا بیر یِئرَه یغیشیردیلار وَ اوردا بیر لیدیا آدیندا آرواد کی تاجیردی تانیش اولدولار. او، تانرینی سِئویرْدی وَ اونی عیبادت اِئلیردی.
تانری، لیدیا یا بیر گؤج وِئردی کی عیسی یا اینانج گَئتیرسین. پولُس وَ سیلاس اونو وَ عائِلَه سینی سو تعمیدی وِئردیلَر. سونرا او، پولُس وَ سیلاسی قوناق چاقیردی کی اِئویندَه قالسینلار وَ اونلاردا اونون یانیندا قالدیلار.
پولُس وَ سیلاس چوخ زامانلاری یعنی یَهودی لَرین دوعا اِئلییَن یِئرینَه، گِئدیردیلَر وَ خَلقینَن گؤروشوردولَر. اوردا بیر کَنیز واریدی کی پیس روحا دوچار اؤلموشدی وَ هَرگون اونلارین دالیسجاق گَلیردی. بونا گورَه کَنیز پیس روحون کؤمَگین لَه، خَلقین گَلَن گونلَرینی دییردی وَ اوغیب دَن دانیشیب، چُوخ پول اَئلَه گَتیریردی وَ اونو اَرباب لارینا وِئریردی.
او زامان کی اونلار یول گِئدیردیلَر، او کَنیز اونلارین دالیجاق گِئدیردی وَ قیشقیریردی: «بو آقالار، اوجا تانرینین خیدمَت چیسیدی لَر. اونلار سیزَه قورتولماقین یولون گُؤرسَدَه جاق لَر. او چوخ گونلَر بوجور اِئلیردی کی سونون دا پولُسون صَبری داشْدی.
سونون دا بیر گون کی او کَنیز قیشقیریردی، پولُس اونا ساری باخیب وَ او پیس روحا کی او کَنیزی اَسیر اِئلَمیشدی، دِئدی: «عیسی نین آدینا بو قیزین جِسمیندَن اِئشیگَه چیخ». پیس روح بیردَن اونی بوشْلادی.
او وقت کی کَنیزین اربابلاری بو ایشلَری گؤردولَر، چوخ حیرصْلَندیلَر. بو یعنی کی جماعت، قیزین اربابلارینا داها پول وِئرمیردیلَر، چون بیلیردیلَر کی او کنیز پیس روحسوز دا ، اِئلییَه بیلمَزدی غِیبْدَن دییَه.
بونا گُؤرَه او کَنیزین اربابلاری، پولُس و سیلاسی، رومون بویوک باشلارینین یانینا آپاردیلار. اونلار پولُس وَ سیلاسی دویوبْ وَ زیندانا سالدیلار.
اونلار پولُس وَ سیلاسی زیندانین لاپ چوخ گَزمه اولان یِئرینَه سالدیلار وَ هَم دَه اونلارین آیاقلارینا بویوک تَختَه باغلادیلار. بونا گورَه گَئنه بو حال دا، اونلار گِئجه یاریسیندا تانری یا ماهنی اوخوردولار.
بیردَن یِئر بَتر تیتیرَدی! زیندانین بوتون قاپیلاری آچیلدی وَ زیندانیلارین زَنجیرلَری آچیلیپ، یِئرَه دوشدی.
او زامان زیندانین گَزمَه چی سی اویاندی وَ گُؤردی کی زیندانین قاپیلاری آچیلیب. دوشونْدی کی بوتون زیندانیلار قاچیپْلار وَ رومون بویوک باشلاری قوْرخوسوندان کی اونلارین اَئلینَن اؤلَجَک ، ایستَدی اؤزون اؤلدورَه. آما پولُس اونو گؤردی وَ قیشقیردی:« اؤزونَه صَدَمَه ویرما! بیز هاممیز بورداییق.»
گَزمَه چی قُورخا قُورخا وَ تیترییَه تیترییَه پولُس وَ سیلاسین یانینا گَلدی وَ سؤروشدی:« نَه ایش گُؤروم کی قورتولوم؟!» پولُس جَواب وِئردی:« تانریمیز عیسی یا اینان . اُوندان سونرا سَن و عائِلهَ اَن قورتولاجاقسیز». او زامان گَزمَه چی پولُس وَ سیلاسی اؤز اِئوینه آپاردی وَ اونلارین یارالارینی یودی. پولوس هَر کیمَه کی او اِئودِیْدی ،عیسی نین خوش خَبرین اونلارا دانیشدی.
او گَزمَه چی وَ بوتون عائِلَه سی عیسی یا ایناندیلار وَ پولُس وَ سیلاس اونلاری سو تَعمیدی وِئردیلَر. او زامان گَزمَه چی پولوس و سیالاسا یِئمَک وِئردی وَ اونلار بیرلیک دَه شادلیق اِئلَدیلَر.
او بیر سی گون شَهَرین رَهبرلَری ،پولُس وَ سیلاسی زیندان دان قورتاردیلار وَ اونلاردان ایستَدیلَر کی فیلیپی شَهرین دَن چیخسینلار .پولُس وَ سیلاس لیدیَه نین وَ بَعضی یولداشلارین گُؤرمَگینَه گِئتدیلَر وَ سونرا شَهریدَن چیخدیلار. عیسی نین خوش خَبَری هَر یِئردَه یاییلیردی و کیلیسا بوئیوردی.
پولُس وَ آیری مسیحی رَهبَرلَر چوخ شَهرلَرَه دولانْماق گِئدیردیلَر. اونلار عیسی نین خوش خَبرین دانیشیب و اؤرگَدیردیلَر. اونلار هَمدَه چوخ نامَه لَر یازدیلار کی کیلیسالار دا اینانجی اولانلارا اؤرگَدیب و اونلاری تشویق اِئلَسینلَر .بَعضی بو نامَه لر موقدس کیتابین ،کیتابلارینا چؤرولدولَر. بو ناغیل موقدس کیتابین یازیلاریندان آلینیب:
رسولارین اعمالینین کیتابینین ۱۶ بولومی ۱۱ دَن ۴۰ آیه لَری
۴۸- عیسی وَعدَه سی وِئریلَن مَسیحدی
او زامان کی تانری دونیایی یاراتْدی ،هر شِئیْ کامیلیدی و گوناه یوخودی.آدام و حوا بیربیرلَرین سِئویردیلَر و تانرینیدا سِئویردیلَر.هِئچ ناخوشلوق و اؤلوم یوخودی.بو هَمَن دونیایْدی کی تانری ایستیرْدی .
شیطان ، بیر ایلان واسیطَسیلَه کی باغدِیدی ، حوانان دانیشدی، چونکی ایستیردی اونی آلداتسین سونرا او وَ آدام گوناه اِئلَدیلَر.اونلارین ایطاعت سیزلیق سَبَبیلَه ، بوتون اینسانلار اؤلومَه مَحکوم اولدولار.
آدام وَ حوانین گوناهینا گورَه چوخ قورخمالی بیر ایش باش وِئردی . اونلار تانرینین دوشمَنلَری اولدولار.وَ نَتیجَسی ، او زاماندان ایندییَه کیمین ، هامی گوناه اِئلییردیلَر. هامی دونیایا گَئلَن گوندَن تانری یا دوشمَنیدی لَر. تانرینین وَ اینسانین آراسیندا دُوستلوق وبیرلیک یوخیدی. آما تانری ایستیردی کی باریش اولسون.
تانری سؤز وِئردی حوانین نسلیندَن بیری شیطانین باشینْی اَزَجَک و شیطانْ دا اونون دابانین چالاجاق.بِئلَکی شیطان مسیحی اؤلدورَجَک ،آما تانری اونی گینَدَه دیریدَجَک.اوندا کی وَعدَه وِئریلَن مسیح شیطانین گؤجونْ سونوناجاق آرادان آپاراجاق.اؤزون ایللَردَن سونرا،تانری عیسی نین وَعدَه وِئریلمیشْ ،مَسیح اولدوغونی اؤزَه چیخارتداجاق.
تانری نوحا بویوردی بیر گَئمی تیکسین کی عائیلَه سین گوندَردیگی توفاندان قورتارسین .بِئلَکی تانری اونا اینانجی اولانلاری قورتاردی. بونا گورَه بوتون اینسانلار گوناهلارینا گورَه تانرینین، اؤلومونَه لایق دیلار. آما تانری عیسی نی گوندَردی کی هَر کیمین اونا اینانجی وار ،قورتارسین.
یوز ایللَر بُویی، کاهینلَر اینسانلاری تانرینین یولوندا قوربان کَسیردیلَر.بو ایش خَلقَه گورسَدیردی کی گوناه اِئلییب لَروَ تانرینین موجازاتی نا لایقدیلَر.اما او قوربانلیق لار خَلقین گوناهلارین باغیشلاماقی نا سَبَب اولموردی. عیسی کاهین لَرین بویوکودی. اوبیر ایشلَر گوروردی کی اوبیرسی کاهینلَر اِئلییَه بیلمیردیلَر .او بوتون اینسانلارین گوناهلاری اوچون قوربانلیقا، اؤزون قوربان اِئلَدی. او اینسانلارین بوتون گوناه لارینا گُورَه موجازات اولماقی قَبول اِئلَدی . بونا گوُرَه عیسی بویوک کاهیندی.
تانری ایبراهیمَ دِئمیشدی :«سنین سَبَبینلَه بوتون دونیادا اِئللَرین هامیسی نا برکت وِئرَجاقام.»عیسی ایبراهیمین نسلیندَنی دی.تانری بوتون دونیانین اینسانلارین ایبراهیمین سَببیلَه بَرکت وِئریر،چونکی هَر کیم عیسی یا اینانیر ،گوناهدان قورتولاجاق.او وقت کی بو اینسانلار عیسی یا اینانج گَئتیریللَر،تانری اونلاری ایبراهیمین نَسلیندَن بیلیر.
تانری ایبراهیمَه بویوردی تا اوغلو ایسحاقی اونون اوچون قوربان اِئلَسین .آما تانری قوربانلیق اوچون بیر قوزو ایسحاقین یِئرینَه گوندَردی کی قوربان اولسون .بیز هاممیز گوناهلاریمیز اوچون اؤلمَگَه لایقیق .آما تانری عیسی نی دونیایا باغیشلادی کی بیزیم یِئریمیزَه قوربان اولوب و اؤلسون.بو سبَبَه عیسی تانرینین قوزوسو سَسلَنیر.
او زامان کی تانری سون بَلانی میصرَه گوندَردی، هَر ایسرائیل عائیلَسینَه بویوردی کی بیر قوزی قوربانلیق کَسسینلَر. بو قوزی عیب سیز اولمالیدی. سونرا اونلار گَرَک اونون قانین اِئوین قاپیسینین چَرچَوَسینین یوخاریسینا وَ قیراقلارینا سَپِیْ دیلَر. اوقانی تانری گورَندَن سونرا ، او اِئولَردَن گِئچیب وَعائیلَنین ایلک اوغلون اُؤلدورمِیَجَکْدی ، بو ایش اولاندان سونرا، تانری اونی پِسَخ آدلاندیردی.
عیسی پِسَخ بایرامینن قوزوسو کیمیدی.او هِئچ ایشتیباه اِئلَمَمیشْدی و هِئچ وَقت گوناه اِئلَمَدی .او پِسَخ بایرامینین گونَلَریندَه اؤلدی .او وقت کی بیر کس عیسی یا اینانیر،عیسی نین قانی،اونون گوناهینین جزاسین وِئریر.بِئلَه دِئمَک کی تانری،اونون جزاسین وِئرمَدَن ، اوندان گِئچیر.
تانری بنی ایسرائیلینَن عَهد باغلادی، چونکی اونلار تانرینین اؤز سِئچدیگی خَلقیدی کی تانرینین اؤز اِئلی اولسونلار. آما تانری ایندی تَزَه بیر عَهد باغلادی کی هامی‌نین اَئلی چاتا بیلسین. هَرکیم هراِئلدَن و هَر طایفادان ، اگَر بو عَهدی قَبول اِئلَسَلَر، تانرینین میللَتینَه قُوشولوللار.او‌عیسی یا اینانجی اولماقی اوچون تانرینین اِئلینَه قُوشولور.
موسی ، تانرینین سؤزونی گؤجونَن دییَن بیر پِیغَمبَریدی. اما عیسی پِیغَمبَرلَرین بویوکیدی. او تانریدی، بِئلَکی اونون اِئلَدیگی وَ دِئدیگی، تانرینین اَمریلَری وَ سؤزلَریدی. بونا گورَه موقدس کیتاب عیسی نی تانرینین سؤزونی سَسلَندیریر.
تانری داود پادیشاها سؤز وِئرمیشْدی کی اونو نَسلیندَن بیری ،پادیشاه اولاراق تانرینین خَلقینَه سونوناجاق حوکومَت اِئلییَجاق.عیسی تانرینین اوغلو و وَعدَه وِئریلمیش مسیحْدی و او داودون نَسلیندَن دی کی سونوناجاق پادیشاهلیق اِئلییَه بیلَر.
داود ،ایسرائیل اِئلینین پادیشاهیدی،آما عیسی بوتون دونیانین پادیشاهیدی!او گینَه گَئلَجاق و دوزلوقونان و باریشینان سونونا قَدَر پادیشاهلیق اِئلیَجاق. بو ناغیل موقدس کیتابین یازیلاریندان آلینیب:
یارادیلیش کیتابینین،۱و ۳ ،۱۴،۶، ۲۲ بولومی ،چیخیش کیتابینین ۱۲ و۲۰
بولومی،سموئیلین ایکینجی کیتابینین۷ بولومی ،عبرانیان کیتابینین۳ بولومی
۱ دَن ۶آیه لری، ۴ بولومی۱۴ آیه، ۵ بولومی ۱۰آیه،۷ بولومی ۱آیه،۸ بولوم ۱۳ آیه،۹ بولوم ۱۱ آیه، موکاشیفَه کیتابینین ۲۱ بولومی
۴۹- تانرینین تَزَه عَهدی
بیر مَلَک، مَریم آدیندا بیر جوان قیزا دِئدی کی او تانرینین اوغلون دونیایا گَئتیرَجَک .او زامان کی مریم باکیرِیْدی ،روح القدس اؤز نَفَسینْ دَن اونا اوفرَ دی وَ او بویْلی اولدی. او بیر اوغلان دوغدی . اونون آدین عیسی قویْدی. بو اؤزدَن ،عیسی هم تانریدی وَ هم اینسانْدی.
عیسی چوخ مُعجزه لر اِئلدی گورسَتسین کی او تانری دی. او سویون اؤزونْدَه یئری دی، توفانی یاتیرتدی، چوخ ناخوش لاری شَفا وِئردی،چوخ جان لاری پیس روح لاردان قورتاردی، اؤلولری دیریلتْدی و بِش چؤرک و ایکی بالیقی بَرکت وئردی و اونلاری اوقَدر چوخالتْدی کی ۵۰۰۰ آدامی دویْوردی.
عیسی هَمَدَه بیر بویوک مَعَلیمیدی.اونون بوتون دَرس لَری دوغْرودی.هَر نَئیی کی خَلقَه دییردی گَرک بو ایشلَری گورِیْدی لَر،چون او تانرینین اوغلیدی.درس لَریندَن بیری بویودی کی اؤزگَلَری اؤزوموزْ کیمین سِئوَک.
او هَمْدَه اونلارا اورگَتْدی کی تانرینی گَرَک هَر بیر شِئیْدَن ،و‌حتی وارلیقْ لارینْ ناندا چوخ سِئوسینْ لَر.
عیسی دِئدی کی تانرینین پادیشاهلیقین دا اولماقْ ، دونیانین هَر شیِئندَن دَیَرلی دی.تانرینین پادیشاهلیقینا گِئتمَک اوچون ، او گَرک سیزی گوناهلاریزدان قورتارا.
عیسی دِئدی کی بَعضی اینسانلار اونی قبول اِئلییَجَکْلَر،اوندان سونرا تانری اونلاری قورتاراجاق،آما هامی اونو قبول اِئلَمییَجَکلَر .او بونو دا دِئدی کی بَعضی اینسان لار یاخشی توپراق کیمیدیلَر،چون عیسی نین خوش خَبرین قبول اِئلییب ، تانری اونلاری قورتاریر.بَعضی لَریدَه یولون قیراقیندا بَرکْ توپراق کیمیدی لَر.تانرینین سؤزی بیر یَئرَه دوشموش توخوم کیمیدیر،آما هِئچ حاصیل گَئتیرمیر.بونلار او اینسانلاردیلار کی عیسی نین سؤزون قبول اِئلَمیرلَر و تانرینین پادیشاهلیقینا گیرمَک ایستَمیرلَر.
عیسی اونلارا اورگَتْدی کی تانری گوناهکارلاری چوخ سِئویر.او ایستیر کی اونلاری باغیشْلاسین و اؤز اِولادْلاری اِئلَسین.
عیسی هَمْدَه اونلارا دِئدی کی تانری گوناهْدان آجیقی گَئلیر.آدام و حوانین گوناهینا گورَه ،اونلارین نَسلی لَرینین هامیسی گوناه اِئلیللَر.بونا گورَه ،هر کیم دونیادا گوناه اِئلییر، تانریدان آیریلیبدی.هامیسی تانرینین دوشمَنیدی لَر.
آما تانری دونیانین بوتون اینسانلارینا بوجور مَحبت ائلدی کی تک اؤغلونو،عیسی مسیحی وِئردی کی هرکیم اونا اینانج گَئتیره، اونون گوناهلارینا گورَه جزا آلمیا جاق ،بِئلَکی سونونا قَدَر تانرینان یاشیاجاق.
سیز گناهلاریزا گورَه اؤلومَ لاییق سیز. تانرینین حَقی وار کی سیزَه حیرصلَنْسین. آما عیسی چارمیخین اوستونه گِئتدی و اؤلومینَن گوناهلارین جَزاسین اؤزونَه آلدی.
عیسی هِئچ وقت گوناه اِئلمدی، آما اینسانین گوناهینا گورَه، جزا آلماقی قبول اِئلَدی. او آغیر جزانی کی اؤلومیدی بوینونا آلدی. بِئلَکی او سیزین و بو دونیادا هر کیمین گوناهلارینی یوماق اوچون کامیل بیر قوربانیدی .عیسی اؤزون تانریا قوربانلیق اوچون پایْ وِئردی ، او اؤزدَن تانری بوتون گوناهلاری حتی اونا اینانج گَئتیرَنلَرینین دَه چوخ پیس گوناهلارینی دا باغشلییر.
حتی سیزین یاخشی ایشلَریزدَه اِئلینمَزسیزی قورتارا. هئچ ایش یوخودی کی اونون اوچون سیزاِئلیَه بیلَسیز تانریْنان یولداشچیلیق اِئلییَسیز. اونون یِئرینَه ده گَرکْ تانرینین اوغلو،عیسی مسیحه، کی سیزین یئریزه چارمیخ اوستوندَه اؤلدی و تانری اونی اؤلومَدَن دیریتدی، اینانج گَتیرَسیز. اگر بو دوزلوقا اینانج گَتیرَسیز، تانری دا سیزین بوتون گناهلاریزی باغیشلیاجاق.
تانری هر کیمی عیسی یا اینانا و اونی تانری سی قَبول اِئلییَه،قورتاراجاق.آما تانری هر کیم اونا اینانج گَئتیرمی یَه ،قورتارمایاجاق.موهوم دَئییر کی یوخسول اولاسیز یا وارلی،کیشی اولاسیز یا آرواد،قوجا اولاسیز یا جوان و یا هارالی اولاسیز.تانری سیزی سِئویر و ایستیر کی عیسی یا ایناناسیز تا اودا اِئلییَه بیلَه سیزینَن یاخشی دوستلوقی اولا.
عیسی سیزی اونا اینانماسینا و تَعمیدی آلاماسینا دَعوت اِئلییر. سیز عیسی نی وَعده وِئریلمیش مسیح و تانرینین تک اوغلی اولدوغونی اینانیسیز؟گوناه کار اولدوغوزی و جزا آلماقا لاییق اولماقی اینانی سیز؟عیسی نی سیزین گوناهلاریزین سیلینْمَسی اوچون چارمیخدا اؤلمَسینی اینانی سیز؟
اگر عیسی یا و هر ایشینه کی سیزه اِئلدی اینانج گئتیرَسیز، بونا گورَه سیز مسیحی سیز.! بوندان سونرا دا شیطان سیزه قارانللیق پادشاهلیقن دا حکومت اِئلمز. ایندی تانری اؤز پارلایان پادشاهلیقین دا سیزه حکومت اِئلییر. تانری سیزه گؤج وِئریب کی کِئچمیشدَه کی،کیمین گوناه اِئلمییَسیز و سیزه دوز یولون یاشاماقین اؤرگَدیب.
اگر مسیحی سیز،تانری سیزین گوناهلاریزی عیسی نین گوردوغی ایشَه گورَه باغیشلاییب.ایندی تانری سیزی اؤز یاخیین یولداشی ساییر نه دوشمَنی.
اگر تانرینین یولداشی و تانری عیسی یا خیدمتْ چی سیز،عیسی نین درس لَرینَه عَمَل اِئلَماقا سِئوینَجَکْ سیز،دوز دی کی ، مسیحی سیز،شیطان هَلَدَه سیزی آلداتاجاق تا گوناه اِئلییَسیز،آما تانری هر زامان اؤز سؤزلَرینَه وَفالیدی .او بویورور اگر گوناهلاریزی دیلَه گَئتیرسَز ،سیزی باغیشلییر و گؤج وِئریر کی گوناهینان ساواشاسیز.
تانری سیزَه دییر کی دوعا اِئلیین و اونون سؤزون اوخویون.او هَمدَه سیزَه دییر کی آیری مسیحی لَرینَن اونی عیبادت اِئلییَسیز و هَر کَسَ دییَسیز کی سیزلَرَه نَه ایشْ لَر اِئلییب.اگر بوتون بونلاری اِئلییَسیز،چوخ گؤجلی بیر یولداشلیق سیزین و تانرینین آراسیندا یاراناجاق. بو ناغیل موقدس کیتابین یازیلاریندان آلینیب:
یارادیلیش کیتابینین ۳ بولومی ،متی انجیلینین ۱۳ ،۱۴ بولومی
لوقا انجیلینین ۲ بولومی و ۱۰ بولومی ۲۵ دن ۳۷ آیه لری،
یوحنا انجیلینین۳ بولومی۱۶ آیه ،پولوسون روم لارا ریساله سی ۳بولومی
۲۱ دَن ۲۶ آیه لری ،۵ بولومی۱ دَن ۱۱ آیه لری
پولوسون کولُسْلولارا ریساله سی ۱ بولومی۱۳ دَن ۱۴ آیه لری
یوحنانین بیرینجی ریسالَه سی ۱ بولومی۵ دَن ۱۰ آیه لری
۵۰- عیسی قایدیر
۲۰۰۰ ایلَه یاخین دی کی دونیادا چوخ اینسانلار عیسی مَسیحین اِنجیلینین خوش خَبَرین، اِئشیدیللَر. کیلیسا بوئیومَک حالیندِیدی.عیسی سؤز وِئردی کی دونیانین سونوندا قایداجاق. دوزدی کی عیسی هَلَه گَئلمیب ، آماوَعدَه سینَه وَفالی قالاجاق .
تانری بیزدَن ایستیرکی مَسیحین گَلمَسینی ،گوزلییریک، بوجور یاشییاق کی موقدس اولاق و اونی حُرمت اِئلییاق.او هَمدَه بیزدن ایستیرکی اونون پادیشاهلیقینین بارَه سینْدَه هَرکَسینَن دانیشاق.او زامان کی مسیح یِئر اؤزوندَه یاشییردی ،بوجور بویوردی:«منیم شاگیردلَریم تانرینین پادیشاه لیقینین خوش خبرینی بوتون دونیایا دانیشاجاق لار،و اوندادی کی سون اولاجاق .»
چوخ اِئللَر وارکی هَلَه عیسی نین بارَه سیندَه اِئشیت مِییبلَر. مسیح گوی اؤزونَه قاییتماق دان قاباق ، او مَسیحی لَرَه بویوردی کی بو خوش خَبَری بوتون اونلاری کی اُونی هِئچ اِئشیت مِییبلَر، یِئتیرسینلَر. عیسی بویوردی: «گِئدیین وَ بوتون میللَتلَری مَنیم شاگیردلَریم اِئلیین ، چونکی اورَگلَردَه زَمی لَر کیمی بیچیل مَگَه حاضیردلار.»
عیسی بونو دا دِئدی کی:«نوکر اؤز آقاسیندان اوجا دَییر.اوجور کی دونیانین آقالاری مَندَن آجیق لاری گَئلیردی.سیزلَریدَه مَنه گورَه شیکَنجَه اِئلییب و اؤلدورَجاق لار.بو دونیادا عذاب چَکَجاق سیز آما گؤجلی اورگیز اولسون،چونکی من،شیطانی ،کی بو دونیانین حاکیمیدی غالیب اولموشام.اگر سونونا قَدَر مَنه وفالی قالاسیز،اوندادی کی تانری سیزی قورتاراجاق!»
عیسی شاگیردلَرینَه بیر ناغیل دِئدی ، کی اونلارا آچیقلاسین بو دونیانین سونوندا اینسانلارین باشینا نَئلَر گَئلَجاق او بویوردی: «بیرکیشی زَمی سیندَه یاخشی تُوخوم اکیب.اُو زامان کی یوخدِیْدی دوشمَن گَلیب بوغدا توخومون آراسینا اوت ْ توخومی اکیب وَ اؤز یولونا گِئتدی.
او وقت کی توخوم لار جوجَردی لَر ،او‌کیشینین ایشجی لَری دِئدیلَر:«آقا،سیز بو یِئردَه یاخشی توخوم اکْدیز!نییَه بونلارین آراسیندا اوتْ عَلَف لَر چیخیب؟»او کیشی جواب وِئردی:«بو ایش منیم دوشمنلریمین بیرینی اَئلیندَن گَلَه بیلَر.دوشمنلریمین بیری بو ایشی گوروب.»
ایشچیلَرآقالارینین جوابیندا دِئدیلَر:«اوتْ عَلف لَری گَرَک یِئریندَن چیخارداق؟ »آقا جواب وِئردی: «یوخ، اَگَر بو ایشی گورَسیز بَعضی بوغدالاری دا اونلارینان اِئشیگَه چیخارداجاق سیز. اَکینین بیچیل مَسینَه قَدَر دایانین وَ سونرا اوتْ عَلَف لَری یغیب یاندیرین، آما بوغدالاری مَنیم اَنباریما گَئتیرین.»
شاگیردلَر بو ناغیلین مَعناسین باشا دوشْمَدی لَر و مسیحدَن بو ناغیلی آچیقلاماق ایستَدیلَر.عیسی بویوردی:«یاخشی توخومی اَکَن کیشی ، مسیحیدی.زَمی بو دونیادی و یاخشی توخوم ، او اینسانلاردیلار کی تانرینین پادیشاهلیقین دادیلار.»
اوتْ عَلف اُو آداملاردی لار کی شیطانین دیلار،یعنی پیسدیلَر.او کیشینین دوشمَنی ،اوتْ عَلفی اَکَن هَمَن ایبلیسدی . حاصیل فَصلی ،دونیانین سُونودی، وَ بیچین جیلَردَه مَلکْ لَردیلَر.
دونیا سونونا چاتان زامان،مَلک‌لَر او اینسانلار کی شیطانین دیلار،بوتون دونیادان یغیشدیریب و بیر اوتلی گولَه آتاجاقلار.او یِئر کی اونلار عَذاب وَموصیبَتینَن قیشقیریب آغلی یاجاقلار و دیشْلَرین بیربینَه سورتَجاقلار.آما عیسی نین دالیسندا دورانلار گونَش کیمین اؤز آتانین پادیشاهلیقین دا ،تانریا پارلایاجاق لار.
هَمدَه عیسی دئدی کی دونیا سونونا گَئلمَدَن قاباق یِئر اؤزونَه گینَه قاییداجاق.اُو اوجور کی یِئر اوزون تَرک اِئلَدی گینَه قاییداجاق ، یَعنی بیرجیسمی اُولاجاق وَ گُوی اؤزوندَن بولوتلارینان گَئلَجاق. اُو وقت کی عیسی قاییتسا ، اُؤلَن ٰمَسیحیلَر، اُؤلولَر آراسیندان دیریلَجَکلَر وَ اونان گوی اؤزوندَه گُوروشَجاق لار.
سونرا او مَسیحیلَر کی دیریدی لَر ،گؤیَه قالْخاجاقلار و اؤلوب دیریلْمیش مسیحی لَره قوشولاجاقْ لار.اونلارین هامیسی عیسی نان اولاجاقْ لار و عیسی اؤز اِئلینَن یاشییَجاقْ.اونلار بیرلیکْدَه سونونا قَدَر باریش ایچیندَه یاشیَجاقْ لار.
عیسی سؤز وِئردی ، اونا اینانجی اولانا، تاج باغیشلیاجاق. اونلار تانریلَه بیرلیکدَه هَر شِئیَه سونونا کیمی حوکومَت اِئلیَجاقلار وَ اَمن و اَماندا دینجَلَجاق لار.
آما تانری عیسی یا اینانْج گَئتیرمییَن لَر ،موحاکیمَه اِئلییَجاق.او اونلاری جَهَنمَه آتاجاق.اورا بیر یِئردی کی اونلار سونونا قَدَر آغلییب و دیشلَرین بیربیرینَه سیخیشْ دیریب و عذاب چَکَجاق لار.اوتْ کی هِئچ وقت سونمویَجاق و اونلاری یاندیراجاق و قوردقوشلار اونلاری یِئمَکدَن دویمویاجاقلار.
او زامان کی عیسی قاییداجاق ،شیطانی وَ حوکومَتینی،هامیسین آرادان آپاراجاق. شیطان سونونا قَدَر ، اونلارینان کی تانرینین یِئرینَه اونی ایطاعَت اِئلَدیلَر، اُوردا یاناجاقلار.
آدام و حوانین ایطاعَت سیزلیگی و گوناهین بو دونیایا گَئتیرمَسی نین سَبَبینَه گورَه،تانری دونیانی لَعنت اِئلَدی و ایستَدی اونو آرادان آپارا. آما بیر گون تانری گؤوی و تَزَه بیر یِئرکی کامیلْدی یاراداجاق.
عیسی وَ اونون اِئلی تَزَه یِئردَه یاشیاجاقلار، وَ او سُونونا کیمین هر نَه کی وار پادیشاهلیق اِئلیَجاق . او اینسانلارین گوز یاشلارین سیلَجاق. دای هِئچ غم اولمیاجاق و هِئچ کیم عذاب چَکمییَجاق و اونلار هِئچ وقت آغلامییَجاقلار و هِئچ کیم ناخوش اؤلوب و اؤلمییَجاق وَ پیس بیر شِئی اوردا اُولمی یاجاق. و عیسی باریشینان وَ عیدالَتینَن اؤز پادیشاه لیقیندا حوکومَت اِئلییَجاق . اوندان سونرا او اؤز اِئلینَن سونونا قَدَر قالاجاق. بو ناغیل موقدس کیتابین یازیلاریندان آلینیب:
متی انجیلینین ۱۳ بولومی ۲۴ دَن۴۲ آیه لری و ۲۲ بولومی ۱۳ آیه و ۲۴ بولومی ۱۴ آیه و ۲۸ بولومی ۱۸ آیه،یوحنا انجیلینین ۱۵ بولومی۲۰ آیه و ۱۶ بولومی۳۳ آیه ، پولوسون تِسالونیکی لارا بیر اینجی ریساله سی۴ بولومی ۱۳ آیه و۵ بولومی ، موکاشیفه کیتابینین ۲ بولومی ۱۰